Баға беруші зерттеудің шынайы мәселесін талқылау

228
ЗЕРТТЕУ ЖОБАСЫН ЖҮРГІЗУ: НЕГІЗГІ НҰСҚАУЛЫҚ
Зерттеу бастала сала бағалау туралы шешім шығарғанда... 
Жобаны жоспарлаи� сала оның мои�ындалған бөлігін бағалауға қажеттік туса, 
тіпті жақсы. Ондаи� жағдаи�да барлық нұсқа қолыңызда тұр. Ерте жоспарлау 
сізге кездеи�соқ басқарылатын қиындықтар, басқару топтарымен жүргізілетін 
квази-эксперименттер, дизаи�нға деи�інгі және дизаи�ннан кеи�інгі салыстыр-
малы зерттеуді құрастыруға мүмкіндік береді (8-тарауды қараңыз). Бірақ көп 
жағдаи�да баға беруді кеи�ін жоспарлаи�сыз, ол әдіснамалық мүмкіндіктеріңізді 
шектеи�ді. 
Нәтижеге тәуелді баға беруші зерттеу салыстырылатынын ұдаи�ы естен шы-
ғармаңыз. Ең дұрысы – кем дегенде екі дерек жиынын қолдануды ұмытпау. 
Тиімді баға беру деи�інгі және кеи�інгі деректерге (бастамаға деи�ін жинақталған 
деректерді бастамадан кеи�інгі деректермен салыстырудан шыққан деректер) 
немесе кеи�с/басқару деректеріне (бастаманың өзгерісін тәжірибеден өткізген 
және өткізбеген екі топтан жинаған деректер) негізделеді.
Алдын ала жоспарламасаңыз, аталған мүмкіндіктердің қаи�сысына қолыңыз 
жетуі мүмкін екенін ои�ланыңыз. Яғни негіз болатын деректерді жинаи� аласыз 
ба немесе салыстыруға мүмкіндік беретін басқару тобын таба аласыз ба – анық-
тап алыңыз. Ал негіз болатын деректер немесе салыстыруға арналған басқару 
тобы жоқ болса, онда мынадаи� әдіснамалық нұсқалар бар:
1. 
Тексеріліп отырған бастаманың ықпалын білгіңіз келсе мүдделі топтар үшін «тек 
кейінгі топ» зерттеуін жүргізіңіз. Салыстырма әдісі секілді мықты болмаса да, бұл 
тәсілдің де маңызы зор. Мұндағы басты мәселе – нені күтетініңізді анық білу. 
Клиенттеріңіз әдіснамалық шектеулерден және зерттеу нәтижелеріне қалай ық-
пал етуі мүмкін екенінен де хабардар болуы керек. 
2. 
Бастаманың құрылымына, жеткізілуіне және енгізілуіне қатысты мүдделі та-
раптардың ойын назарға алатын процесті бағалайтын зерттеу түрімен ғана 
шектеліңіз.
Мақсат нақтыланбағанда және өлшенбегенде 
Көтерген бастамаңыздың мақсатына жеткенін не жетпегенін анықтағыңыз 
келсе, мына екі нәрсені: ол мақсаттар қандаи� болғанын/қандаи� екенін; олар-
ды қалаи� өлшеуге болатынын нақты білуіңіз қажет. Осы уақытқа деи�ін белгілі 
мақсаттар: нақты, өлшенбелі, қолжетімді, өзекті және уақытқа саи� – НӨҚӨУ 
(SMART). Бастамаңыз әдіснамалық дизаи�н тұрғысынан ои�ластырылғанда, осы 
мақсаттар ескерілсе, жарты жолды еңсергеніңіз. Мақсатыңыз өлшенбелі, сон-
дықтан бары мен жоғын екшеп, өлшеуіңіз керек. Бірақ мақсаты нақтыланбаған 
немесе өлшенбеген бастамаларда көбірек жұмыс істеуге тура келеді. Қолда жоқ 
немесе нақтыланбаған мақсаттарды бағалаи� алмағандықтан, мына қадамдарды 
ескеріңіз:

229
Әдіснамаларды түсіну: баға беруші, іс-әрекетке негізделген және эмансипаторлық стратегиялар
y
Бастаманың мақсатын нақтылап және айқындап алу үшін мүдделі тараптармен – 
бағдарлама логикасымен жұмыс істеу (кейін кеңірек тоқталамыз).
y
Қандай мақсатты бағалауға артықшылықтар берілетіні туралы шешім қабылдау.
y
Бұл мақсаттар қалай жүзеге асырылатынына байланысты шешім қабылдау және 
ол туралы ортақ келісімге келу (мысалы, «балалардың оқуға қызығуын» өлшей 
алатын әдісті құрап шығудан «үшінші сынып оқушыларының оқу жылының соңы-
на қарай бос уақытта оқумен шұғылдануы 50%-ға жоғарылағанын» өлшей алатын 
әдісті құрастыру әлдеқайда қиын).

жүктеу/скачать 7,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: