БАҒдарламасы (силлабус) Пән : Әлеуметтік-педагогикалық менеджмент 5В012300

1. Қ.Бержанов. С.Мусин Педагогика тарихы.А.,1984

Қ.Жарықбаев Ұстаздық еткен жалықпас А., 1987

2. Ж.Әбиев Педагогика тарихы А.,2006

3.ХҮ –ХІХ ғ.ғ Қазақ ақын- жазушылардың педагогикалық ой- пікірлері. А.,1990

4.Қ.Жарықбаев. С.Қалиев Қазақтың тәлім – тәрбиесі.

5.Ә.Табылдиев Қазақ этнопедагогикасы А.,2001

6. Ж.Қоянбаев. Р.Қоянбаев Педагогика А.,2004

7.Әбенбаев С. Құдиярова А. Әбиев Ж Педагогика А.,2004

8. Ә.Сембаев Қазақ совет мектебінің тарихы .А., 1971

7.1

Тапсырма беру аптасының нөмірі	Сабақ тақырыбы	СӨЖ тапсырмасы	Ұсынылатын әдебиет	ОБСӨЖ-дегі бақылау түрі	Тапсыру мерзімі аптасының нөмірі
1	2	3	4	5	6
1	Қазіргі заман талаптарына сай менеджментті дамыту қажеттілігі.	реферат	Т. Баймолдаев Педагогический менеджмент и современное управление школой А.,2001		1-2 апта
2	Әлеуметтік-педагогикалық менеджмент іс әрекетінің жүйелілік қызмет атқарушылық модел	Үлгісін жасау.	Пикельная В.С. Теоретические осповы управления М.: Высшая школа,1990		3- апта
3	Әлеуметтік-педагогикалық менеджмент қызметін жоспарлау	Жоспар құру	Баймолдаев Т.М. Менеджмент как метод управленич современной школой А., 1997		4-5 апта
4	Оқу тәрбие процесіндегі сапалы басқару	Басқарудың қазіргі моделін құру	Проблемы повышения профессиональной квалификации руководителей школ /Под ред. Е.П Тонконогой – М.: Педагог.,1989
5	Әлеуметтік-педагогикалық менеджменттегі бақылау	Шарттардың мазмұнын кесте арқылы көрсету	Проблемы повышения профессиональной квалификации руководителей школ /Под ред. Е.П Тонконогой – М.: Педагог.,1989		6-7 апта
6	Әлеуметтік-педагогикалық менеджменттегі мотивация және ынталандыру	Таныстырылым жасау.(презентация)	Мажикеев Т.М. Баймолдаев Т.М. Диогностические тестовые карты. А., 1997		8-9 апта
7	Әлеуметтік-педагогикалық отбасымен жұмыс істеу менеджменті	конспект	Конаржевский Ю.А. Концепции внутришкольного управления. А., 1991		10 апта
8	Өзін шектеуге және басқаруға талдау	Жағдаяттарға талдау жасау	Мажикеев Т.М. Баймолдаев Т.М. Диогностические тестовые карты. А., 1997		12-13 апта
9	Жоспарлаудың маңызы, жоспарлаудың теориялық және технологиялық аспектілері	конспект	Лебедева Н.А. Білім беру мекемелерін басқаруды жетілдіру А.,1996		14-15 апта

7.2 – студентке берілетін тапсырмалар тізімі (курстық жұмыстар (жобалар), сонымен қатар курстық жұмыстарды дайындау графигі; рефераттар; есептер; сөзжұмбақтар)

- СӨЖ түрлерінің мазмұны

- СӨЖ орындау графигі (мазмұны, орындау мерзімі, бақылау түрі)

- әдебиеттер тізімі

8. 
   Баға бойынша ақпарат
   

бақылау әдістері (сұрау, жазбаша жұмыс, тесттер)

9. Бағаны қою саясаты

Бағаны қою саясаты 100 балдық (100 %) жүйеге негізделген және бағалардың төмендегідей бөлінуін қарастырады

сабақтарға қатысу;

сабақтағы тәртіп ережелері;

көтермелеу және талап ету.

Тақырып

Менеджменттің ғылыми теория ретінде қалыптасуы

Негізгі сұрактар

Менеджмент. Педагогикалық менеджмент.

Оқу сапасын арттырудағы педагогикалық менеджменттін ролі.

Педагогикалык менеджменттің маңызы, міндеттері, функциялары.

1.1. Менеджмент. Педагогикалық менеджмент.

Менеджмент дегеніміз - адамдарды баскару енері мен элеуметтік процес ғылымдарының бірігуі.

Педагогикалык менеджмент дегеніміз - оку процесінің маңыздылығын арттыруга және оку процесін баскаруға бағытталған ұйымдастырушылық формалары мен техникалық әдістері, принциптері мен эдістер кешені.

Баскару дегеніміз - баскару объектісін белгіленген максатка қатысты накты акпараттар негізінде талдауға жэне корытындылауға, бакылауға, шешімдер шығаруға, баскаруды ұйымдастыруға бағытталған әрекет.

Педагогикалык менеджменттің мэнін аныктаған кезде білім беру жүйесін баскарудың дэстурлі және казіргі замангы түсінігін білу кажет.

Дәстүрлі түсінік: баскару объектісіне бағытталған субъектілердің максатты ыкпалы.

Қазіргі заманғы түсінік: окытушы мен бала түлғасының белсенді катысуын талап етеді.

Менеджмент теориясы ең бастысы өзінің түлғалык бағыттылығымен кызыктырады, менеджердің (баскарушының) өз кызметкерлеріне деген сыйластыгы, сенімі, оларға жагымды жағдай жасау негізінде калануымен ерекшеленеді.

Жогарыда айтылгандар негізінде педагогикалык менеджментке катысты келесі шешімдерді келтіруге

болады:

2. Педагогикалык менеджмент - бұл әрекет.

Еңбек пэні - баскарудағы субъектілердің әрекеті.

Еңбек өнімі - акпарат.

Еңбек кұралы - сөз, тіл жэне сөйлеу.

Еңбек нэтижесі - менеджмент объектісінің білімділік, тэрбиелік жэне даму деңгейі.

1.2. Оку сапасын арттырудағы педагогикалык менеджменттің ролі.

Педагогикалык менеджменттің карастыратын басты проблемалары:

Әр түрлі педагогикалык жүйелердегі білім беру процесін жоспарлау сұрақтары. Мүндай сүрактарга: накты, накты максатты, барлык көрсеткіштер бойынша рационалды кұрылым жэне жоспарлау формаларының мүмкін болатын нүскаларын анықтау жатады.

Бес күрылымдык-функционалдык компоненттерді есепке алу жэне окыту процесінің жүйе калыптастырушы факторлары ретіндегі педагогикалык жүйе негізінде жоспарлауды нактылау, окуды ұйымдастыру жэне талдау.

Рационалды кұрылымды аныктау жэне білім беру процесініц бакылау жүйесінің мазмүнын нактылау, демократияландыру жэне осы бакылаудың ашыктығын камтамассыз ету.

Білім беру процесін баскаруда ЭЕМ-ді колдануга мүмкіндік беретін окушылар мен окытушылардың еңбегінің маңыздылыгын вербальды жэне математикалык көрсеткіштер аркылы аныктау. Мұндай көрсеткіштерге: окытушылардың білім беру эрекетінің деректі маңыздылығы, окудың маңыздылығын математикалык бағалау т.б.

Әр түрлі оку орындарында педагогикалык менеджменттің мазмүнындағы бюрократияны, шаблондылыкты жэне үйымдастырушылыкты жеңуге багытталган нақты дайындык.

Оку процесінін накты багыттары:

Танымдык-окыту процесі;

Окыту-тэрбиелеу процесі;

Өзін-өзі окыту процесі.

Педагогикалык менеджментке теріс әсер ететін факторлар:

Дэстүрлі баскару әрекеті - тек окыту-тәрбие процесі жэне көптеген жагдайда оган катысы бар элементтер ғана катыстырылатын, ягни, танымдык-окыту процесі мен өзін-өзі окыту процесі сырт қалады.

Педагогикалык ғылымдар теориясы мен эдістемесінде білім беру баскару объектісі ретінде карастырылады, біракта, танымдык-окыту процесінің көптеген аспектілері объективті баскаруға кірмеді.

Менеджмент субъектілерінің өзін-өзі окыту процесінің сүрактары максатты, жоспарлы жэне накты катынасты талап етеді, бүл маңызды баскару жолдарын іздеуді кажетсінеді.

Педагогикалык менеджменттің басты максаттары:

оку орындарындагы кызметкерлер мен окушылардың күшін, күралдарын жэне уакытын тиімді жэне жоспарлы пайдалану;

білім беру процесінің менеджерлерінің эрекеттерінің накты мақсатын және когамды әлеуметтік-экономикалык жэне рухани дамытатын накты жоспарды аныктау;

толыктылык, карама-кайшылыксыз, езара байланыстылык, нактылык, белгілі максаттардың шындыгы жэне басты максатқа багыныштылығы, ягни, тэрбиеге, оқытуға және адамның еркін, жауапкершілгі мол, шығармашылық тұлга ретінде дамуына, оныц еңбекке даярлығын, белсенді өмірлік ұстанымын, гылыми көзкарасын дамы ту.

Педагогикалык менеджменттің басты міндеттері:

Жалпы толык эрекеттің жэне орындаушының эрекетінің бірізділігін көрсету;

Белгілі уақыт кезеңінде эр түрлі жұмыстарды орындаудың ережелері мен эдістерін анықтау;

Нақты әрекетті аныктауға белгіленген орындаушылардың кұрамы мен біліктілігіне койылатын талаптарды белгілеу;

Орындаушылардың әрекетінің басты ережелерін бақылау, барысын есепке алу және нәтижесін

аныктау.

Функциялары - менеджмент объектісіне багытталған баскару эректінің ерекше түрі немесе менеджмент субъектілерінің ақпаратпен әректтесуінің ерекше түрі.

Педагогикалык менеджменттің басты функциялары:

Шешім кабылдау функциясы;

Қабылданатын шешімдер мен жоспарларды орындауды ұйымдастыру функциясы;

Алдын ала, казіргі жэне корытынды бакылау функциясы. Педагогикалык менеджментте көрсетілген функцияларды аткару эдістері:

Экономикалык әдістер;

Әкімшілік әдістер;

Педагогикалық-психологиялык эсер ету эдістері;

Қоғамдык әсер ету әдістері.

Пайдаланған әдебиеттер

В.П.Симонов. Педагогикалык менеджмент. Оқу кұралы. М., 1997ж.-264б.

Жалпы педагогика. Оқу құралы./Под ред. В.А.Сластенина: 26.М., 2003ж.-2-ші бөлім.- 2566.

Практикалык тапсырма.

Педагогикалык менеджмент түсінігінін маңызын аныктау.

Педагогикалык менеджменттін зерттеу проблемаларының мазмұнын нактылау.

Педагогикалык менеджменттің функцияларынын маңызын аныктау.

Функциялары	Әрекеттері
	Алға койған тапсырманы соңына жеткізу; осы жоспарды орындауга материалдық-техникалық жағдай жасау;
	Бұйрыктарды, кепілдемелерді шығару, жоспарларды нактылау, Кеңестің шешім кабылдауы, Кеңестің шешімін калыптастыру
	Бакылау барысында алынған акпарат негізінде орындаушылардың эрекетін координациялау, әрекет нәтижелерін есепке алу, оның тиімділігін талдау және бағалау.

4. Менеджменттің теориялык аспектілерін талдау.

Өздік жүмыс сұрақтары

Педагогикалык менеджменттің негізін ашатын басты категорияларды конспектілеу.

Оку жүйесін басқаруға катысы бар кейбір педагогикалык жағдайды мазмұндау.

Такырып №

Білім - педагогикалык менеджменттің объектісі ретінде.

Негізгі сұрактар

Білім - әрекеттін жүйесі, процесі, нэтижесі ретінде.

Білім беру процесінін тиімділігін нашарлататын формализм және онын себептері.

Оку процесін баскарудың казіргі заманғы моделі.

2.1. Білім - әрекеттің жүйесі, процесі, нэтижесі ретінде.

Білімді байланыскан үш жоспар негізнде карастыруга болады:

білім беру жүйесі ретінде;

окыту процесі ретінде;

жеке және ұжымдык нэтиже ретінде.

Білім беру - жүйе, оған өзіне катысты эр түрлі элеметтер жэне олардың арасындагы байланысы кіреді. Мүндай элементтерге: түпкі жүйе, баскару, ұйым, мамандар т.б. жатады.

Педагогикалык жүйе өз кезегінде оқытудың түпкі жүйесі болып табылады, ол бес күрылымдык элеметтерден түрады: максат, окыту акпараты, карым-катынас күралы, оқушылар жэне педагогтар. Окыту жүйе ретінде келесі сипатта болады:

білім беру коғамдык, мемлекеттік, жеке,муниципалды немесе федералды болуы мүмкін. Оқыту жүйе ретінде деңгейлік, сатылык болып карастырылады, оның негізінде жастык критериі жатады, окытудың эр бір деңгейі мен сатысының өзінің ұйымдастырушылык жэне арнайы баскару формалары болады.

Оку жүйе ретінде деңгейлердің талаптарга сай, баскэрушылык, тиімді жэне багыттылык болып

сипатталады.

Окыту жүйесініңтүпкі жүйесі арнайы, сапалық жэне сандык болып келеді. Окыту жүйе ретінде бір уакытта екі жакты принцип бойынша қызмет етеді жэне дамиды. Бірінші корытынды.

Педагогикалык менеджментте білім беруді жүйе ретінде карастыра отырып педагогикалык жүйенің түпкі жүйе ретіндегі ерекшеліктерін ескеру кажет.

Екінші жоспардың мэнін ашып көрейік.

Білім беру процесс ретінде адамның саналы өмірінің соңына дейін катар жүреді, оның мақсаты, мазмұны, формалары үздіксіз катынаста болады.

Білім берудің процесс ретіндегі маңызын ашу:

Оның екі жагына шектеу кою: окыту жэне үйрету;

Білім беру процесі окыту мен тэрбиенің бірлігі болып табылады.

3. Тәрбиелеуші білім беру процесі тэрбиеленуші жағынан өзіне білімдерді меңгеруді, тэжірибелік

Екінші корытынды.

Білім беру процесс ретінде педагогикалык менеджменттегі окыту мен үйретудің ерекшеліктерін, окыту мен тэрбиелеудің бірлігін , сонымен катар тэрбиелеуші окытудың ерекшеліктерін есепке алуды болжайды.

Үшінші жоспар бойынша білім беру нэтиже ретінде екі бағытта карастырылады: стандарт формасында алынатын бейне ретінде көрініс табады. Стандарт мазмүнына окыту мен біліктің белгілі бір талаптары енеді.

Екінші бағыт бойынша, адам калыптаскан интеллектуалдык, жеке, тэртіптік сапаларының, білім мен біліктің бірлігі ретінде карастырылады.

Үшінші корытынды.

Білім беру нэтиже ретінде стандарт бойынша барлык талаптың есепке алынуын кажет етеді жэне барлык сапалардың бірігуін камтамассыз етеді.
2.2. Білім беру процесінін тиімділігін нашарлататын формализм және онын себептері.

Қалыптасқан педагогиалык менеджментті жүзеге асыру - оку процесінде бүрыннан бар формализмді аныктауды жэне бір-бірімен шарттаса байланыскан, окытушылардың өзара ұйымдаскан, білімділік жэне тәрбие эрекеттерінің бірлігінің себептерін аныктау.

Кез келген эрекет белгілі бір жагдайда формальды жэне формальды емес сипатта болады. Сыртқы пішіні бойынша ол қойылған максатка жэне шарттарға сэйкес дұрыс болуы мүмкін, мазмұны бойынша шаблонды, шыгармашылык емес, жүйедегі қатынастары тиімді гылыми-ұйымдастырылған принциптері мен көрсеткіштеріне канагаттанбайтын да болуы мүмкін: орта мектеп жетекшісі - педагог, педагог - окушы.
Формализмнің мұндай көрініс табуына төмендегілер жатады:

1. Окушыларды окыту, тэрбиелеу және дамыту принциптерінің бірлігінің бүзылуы. Окытушылар накты окыту мақсатыныцтэрбиелік мүмкіншіліктерінің мазмұнын толык колданбайды, оның орнына сөздік эдістерді көбірек колданады (акыл айтулар, кеңес берулер т.б.), когамның моральдык идеяларын, адамгершілікті игеруге кажетті көңіл бөлінбейді.

2. Окыту-тәрбиелік шараларды орындаған кезде емірмен байланыстыра жүзеге асырылмайды.

Бүл принциптің тиімді жүзеге асуы оқытушылардың окулыктың, баспасөз, теледидар материалдарын дүрыс, ұтымды, толык колдана алмауына байланысты.

3. Бағаның тэрбиелік мүмкіндіктерін дұрыс пайдаланбайды. Оқу еңбегін мадақтай да, ынталандыра да білу

кажет.

Окушы тұлғасын сыйлау катынасы жүзеге асырылмайды.

Формализм - адам әректінің эр түрлі аймақтарында мазмұнынан гөрі формасына көбірек көңіл бөлінеді. Окытудагы формализм оку материалын түсінбей, зейін коймай механикалык түрде жаттап алу болып табылады.

Тәрбиедегі формализм өткізілетін тэрбиелік шаралардың сапасына емес санына көп көңіл бөлгендігінен ( өзектілігіне, табыстылығына, максатқа сэйкестілігіне, өмірмен байланыстылығына т.б.), жеке жүмыс түрлерінің орнына жаппай қатынасты қабылдауы, кешенді тэрбиелік шаралардың орнына кезеңді (эпизодты) шаралардың басым болып келуінен көрініс табады.

Баскарудағы формализм әрекеті тек бір гана көрсеткіштер негізінде, мысалы, өткізілген шаралар санына карай бағалауда көрініс табады.

Сонымен катар, басқарудағы формализм әрекет субъектілерінің өзара катынасының барлык деңгейінде карастырылады.

Баскарудағы формализмді жою келесі келесі проблемаларды жоюды талап етеді:

проблема - оку процесіндегі, сонымен катар оны баскарудагы эрекеттік-жүйелік катынасты жүзеге асыру.

проблема - оку процесіндегі максатты нактылауды дұрыс жүзеге асыру.

проблема - окытушылардың окушылармен карым-катынас стилін жетілдіру.

проблема - педагогикалык жэне оку еңбегін гылыми ұйымдастыру, баскару жүйесіндегі накты уакыт бюджет проблемаларын анықтау жэне есепке алу.

проблема - окытушылар мен окушылардың енбегін объективті жэне шындык багалауды жүзеге асыру, субъект-субъективті катынастар деңгейіндегі әрекеттерді жүйелік талдау принциптері мен әдістерін

Педагогикалык менеджметтің эрекет ретіндегі тиімділігі жэне оку процесінде кездесетін формализмді жою белгілі қалыпты (модельді) анықтауды, яғни эрекет үлгісін талап етеді.

Қазіргі кезде ғылымда жэне тәжірибеде басқарудың көптеген модельдері белгілі.

А.К.Китова баскарудың функционалық моделінің 3 кезеңін көрсетті: диагностикалык, шыгармашылык жэне ұйымдастырушылык.

Диагностикалык кезең - акпараттык негізін калыптастыруда^і аныкталады, баскару жағдайының жэне баскару объектісінің бейнесі қүрылады.

Шығармашылык кезең - эрекет бағдарламаларын қалыптастыру және шешім кабылдау кезеңі ретінде көрініс

табады.

Ұйымдастырушылық кезең - тэжірибеде кабылданған шешімдерді және бағдарламаларды жүзеге асырумен аныкталады.

И.В.Кузьмина баскарудың функционалды моделін педагогикалык әрекеттің функционалды күрамына сэйкес қарастырған.

Педагогикалык жүйені баскарудың қазіргі кездегі моделінің басты кезеңдері:

Максатты қалыптастыру.

Акпараттық негіздерін калыптастыру.

Болжам жасау.

Шешім қабылдау.

Жүзеге асыруды үйымдастыру.

Коммуникация.

Қорытындыны бакылау және бағалау, түзету (коррекция).

Педагогикалык жүйеде көрсетілген баскару функцияларын ерекше мазмұнмен толыктыруға болады. Мысалы, максатты аныктау окушы, тәрбиеленуші тулғасын жоспарлау процесі ретінде немесе болашак маман моделін калыптастыру ретінде карастырылады.

Оқыту жэне тәрбиелеу мазмүны педагогикалык жүйедегі баскарудың акпараттық негізі ретінде карастырылады.

Педагогикалык болжам жасау оқытуды белгілі бір жағдайда жүзеге асырудың жакын жэне алыс пихологиялык корытындысын болжалдау.

Педагогикалык шешім тұлғага жеке жэне ұжымдық эсер етудің ең тиімді эдістерін тандауга багытталған.

Жүзеге асыруды үйымдастыру оку-тэрбие жоспарын, бағдарламасын жэне педагогикалык шешімдерді жүзеге асырумен байланысты.

Окытудагы коммуникация оку процесінің катысушыларының өзара катынас формалары мен әдістері.

Баскару оқытудың және тәрбиенің деректі нәтижелерін бағалауды жорамалдайды.

Коррекция - окушылардың тэжірибесіндегі және психикасында кажет емес ауыткуларды жоюды білдіреді.

Пайдаланған әдебиеттер

1. В.П.Симонов. Педагогикалык менеджмент. Оқу кұралы. М., 1997ж.- 2646.

II. A Зимня я. Педагогикалык психология.Оқу құралы.Ростов/н Д., 1997ж.- 4806.

В.А.Якунин. Педагогикалык психология. Оқу құралы.Спб, 1998ж.- 6396.

Практикалык тапсырмалар.

Жана білім беру парадигмасынын маңызын аныктау.

Формализмнің зардаптарын аныктау.

Білім беру процесін калыптастырудың ролі мен манызын аныктау.

А.И. Китов пен М.Марковтың баскару моделдерін салыстырыңыз. А.И. Китовтың функционалдық моделі 3 кезеңнен тұрады:

Диагностикалық;

Шығармашылык;

Ұйымдастырушылык.

2 кесте М.Марковтың басқару моделі:

Кезендері	Әдістер,
1. Максатты	-тану, ; - оны шешудің кажеттілігін түсіну; - максатты калыптастыру
2. Дескрептивтік	- койылған максатка сэйкес акпараттарды жинактау жэне талдау
3. Прескрептивтік	- болашак әрекет жобасын жасау және шешім кабылдау
4. Жүзеге асырушылык	- қабылданган шешімді жүзеге асыруды үйымдастыру
5. Ретроспективтік	- қол жеткен нәтижелерді талдау, корытындылау және бағалау - қол жеткен нәтижелерді белгіленген максатқа байланысты салыстыру

Қазіргі заманғы басқару моделінін өзгеше ерекшеліктерін аныктау.

3 кесте И.В.Кузьминаның функционалдық бақылау моделі.