Коллоидтардың өзара ұюы. Егер бір системада екі не одан да көп коллоидты
ерітінді болса, онда кейбір коллоидты ерітінді басқаның әсерінен ұйиды екен, яғни
коллоидты ерітінділер бірін-бірі ұйытады. Мұндай кұбылысты зерттеу XIX ғасырдың
аяғында басталды. Тәжірибе кезінде анықталған жайларға қарағанда коллоидты
системадағы бөлшектер зарядының қосындысы заряд белгісімен қоса есептегенде нөлге
тең болса, онда зольдер біріне-бірі барынша әсер етеді. Ондағы бөлшектердің
электрокинетикалық тартылысы зольдердің өзара ұюындағы жалғыз себеп емес. Ионды
атмосфера құрамы мен дисперстік фазаның табиғаты әр түрлі болатын аттас зарядталған
зольдердің ұюы мүмкін, сондықтан бөлшектер арасында адсорбциялық және химиялық
әрекеттесулер пайда болуы ықтимал.
Сенсибилизация. Коллоидты системаларды тұрақтандыру мақсатымен оларға
жоғары молекулалық қосылыс ерітіндісің олардың арасындағы активті белокты жиі
қосады. Алайда коллоидты ерітіндіге қосылған жоғары молекулалық қосылыс мөлшері аз
болса, онда кері құбылыс жүріп кетуі мүмкін, яғни коллоидты ерітінді тұрақсызданады
немесе тұрақтылығы төмендейді. Бұл құбылысты Г. Фрейндлих сенсибилизация десе, Н.
Песков астабилизация (тұрақсыздану) деп атады. Зольдегі белок бөлшектері мен
макроиондары заряд белгісі әртүрлі болған жағдайда сенсибилизация өте айқын
байқалады. Мұндайда бөлшектің беткі қабатына адсорбцияланған белок оның зарядын
нейтралдап, ондағы ионды атмосфераның пайда болуына байланысты туындайтын
тұрақтылықты төмендетеді. Қоллоидты ерітіндідегі белоктың азғантай концентрациясы
берік қорғаушы қабатты тудыра алмайды. Сондай-ақ, сенсибилизация себебін белоктағы
заряды
бар
ірі
иондардың
бірден
өзімен
аттас
бірнеше
бөлшектерге
адсорбцияланатынымен де түсіндіреді. Мұндай адсорбция коллоидты бөлшектерді
біріктіріп, желімдеп коятындай көрінеді.
