Бағдарламасы студенттері үшін шымкент, 2023 2



Pdf көрінісі
бет135/163
Дата22.05.2024
өлшемі4,58 Mb.
#202759
түріБағдарламасы
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   163
Байланысты:
1o8jpdncqJpB9LArsctL2Ms8POaKSemXzuEP9c14

 
Бақылау сұрақтары 
1.ДЛФО теориясы? 
2.Шульце-Гарди ережесі?
 
3.Г. Мюллер теориясы?
 
4.Пептизация дегеніміз?
 
5.Сенсибилизация, астабилизация дегеніміз не?
 
 
 
Дәріс №29. Коллоидты жүйелердің кейбір топтары . Микрогетерогенді жүйелер. 
Суспензия 
 
1.Беттік активті заттарға жалпы сипаттама және классификациясы.
2.БАЗ-дың мицеллалы ерітінділері. Мицелла түзетін критикалық концентрация. 
3.Солюбилизация. 
4.БАЗ-ды қолдану. 
5.Аэрозольдер. Аэрозольді алу әдістері. Аэрозольдердің практикалық маңызы. 
Атмосфераны аэрозольдердің ластауынан қорғау мәселелері.
6.Түйіршіктер. Жартылай коллоидтар. Сабын. Адсорбциялық бояғыштар. Қатты 
зольдер. Шыны, эмальдар, құймалар. 
7. Суспензия. Тұрақтылығы және тұрақтандыру.
8.Эмульсия. Эмульсияны классификациялау. Концентрленген және сұйытылған 
эмульсиялардың тұрақтылығы. Эмульгаторлар. Эмульгаторларды тұрақтандыру 
механизмі. Эмульсияларды алу және бұзылу әдістері. Эмульсия және 
эмульсияландырудың практикалық маңызы. 
9. Көбіктер. Сұйық көбіктер. Көбіктің тұрақтылығы. Көбікті алу және бұзылу 
әдістері. Көбіктің практикалық маңызы. Көбікті флотация. Қатты көбіктер 
 
1. Беттік активті заттарға жалпы сипаттама және классификациясы. 
Теориялық 
түрде БАЗ – бұл ассиметриялы молекулалық құрамындағы зат, яғни оның молекуласы бiр 
немесе бiрнеше гидрофильдi топ пен бiр немесе бiрнеше гидрофобты радикалдардан 
тұрады. Мұндай құрылым дифильдi деп аталады. БАЗ беттiк (адсорбциялық) 
активтiлiгiмен сипатталады. Соған қарай БАЗ үлкен екi топқа бөлiнедi, ол адсорбциялық 
сипаты мен дисперстiк жүйенiң стабилизация механизмi арқылы ажыратылады. 
Бiрiншi топта төменгi молекулалық қосылыстың дифилдi сипаты қатысады, яғни 
гидрофильдi қасиетке ие «басы» (бiр немесе бiрнеше полярлық топ: -OH, -COOH, -SO
3
H, -
OSO
3
H, -COOMe, -N
+
(CH
3
)I
-
, -NH
2
) және гидрофобты «аяғы» (парафиндi тiзбек, тура 
немесе тармақты, бензолдың немесе нафтен сақиналарының алкилдi радикалдарынан 


171 
құралған). Осы БАЗ-дың диссоциациясы келесi кластарда бөлiнiп сипатталады: а) 
анионды активтiлер - ерiтiндiде қолдану процесiнде функционалдық топтары терiс немесе 
керi зарядталған органикалық ионға ажыратылып, беттiк активтiлiгiмен берiледi (карбон 
қышқылының тұзы, алкилсульфаттар, алкилсульфонаттар); б) катиондыактивтiлер – оң 
зарядталған органикалық иондардан құралады, беттiк активтiлiгiмен сипатталады 
(төртiншiлiк аммонийлiк, негiздегiлер, аминдердiң тұздары); в) ионогенсiз (ионогендi 
емес) практикада сулы ерiтiндiде ион түзбейдi (спирттер, эфирлер т.б.); г) бiр немесе 
бiрнеше функционалдық топтардың амфолиттерi, бұлар сулы ерiтiндiлерде ионданады 
және ортаға тәуелдiлiгi аниондыактивтi немесе катионактивтi сипатымен қабылеттi 
(аминдi-карбон қышқылдар және олардың тұздары), яғни амфотерлiк қосылыстарға ұқсас. 
Екiншi топқа жоғары молекулалық БАЗ жатады, яғни полимер тiзбегiнiң барлық 
ұзындықтарына бiрдей жалғанған немесе орналасқан гидрофильдi және гидрофобты 
бөлiктер. БАЗ-дың композициясының қолдану аймағы халық шаруашылығының әр-түрлi 
саласында қолданылып жүр. Ал резина өнеркәсiбiнде БАЗ адгезияны төмендеткiштер 
және резина қоспасы үшiн ажыратқыш құрам (изоляция) ретiнде пайдаланылады. 
БАЗ-дың химиялық және физикалық қасиетi молекулалық массасына тәуелдi, 
ондағы атомдардың орналасуына қарай, сонымен бiрге молекулалық және атомдық өзара 
әсерiне байланысты. Аниондыактивтi БАЗ-дың суда ерiгiштiгi температура мен тiзбектiң 
тармақталуы өскен сайын байқалады, осындай жағдайда тура тiзбектiң ерiгiштiгi оның 
ұзындығы өскен сайын төмендейдi. Ал ионогендi емес БАЗ-ды зерттегенде оның 
ерiгiштiгi температураға байланысты екенi анықталды, полигликольды тiзбек ұзын болған 
сайын ерiгiштiк жоғарылай түседi /10/. 
Аниондыактивтi БАЗ, 
«Прогресс» 
маркалы БАЗ негiзiндегi адгезияны 
төмендеткiштер құрамы болып табылады. Оның активтi бөлiгi мына өрнекпен көрсетiлген 
– C
n
H
2n+1
CH(CH
3
)OSO
3
Na (n=6-16)-натрийдың екiншiлiк алкилсульфаты деп аталады. 
Синтетикалық май қышқылының натрий тұздарының фракциясы С
11-19
натрийдың 
алкилсульфаты («Прогресс»), натрийдың алкилсульфатының фракциясы С
11-17
(«Вольгонат»), натрийдың алкилбензолсульфонатының фракциясы С
10-12 
(«Сульфонол»). 
Резина өнеркәсiбiнде БАЗ «Прогресс» маркалы адгезияны төмендеткiштi қолданып, 
жұмыс жүргiзгенде оны сақтағанда тұрақсыздық танытып, технологиялық қиындықтар 
туғызғаны соңғы уақытта байқалып, проблемалар туғызуда, 20%-тi сулы ерiтiндiде БАЗ 
«Прогресс» маркасын темiр жол цистерналарында тасымалдауда, сульфобеқосылыс 
тұнбаға түседi, сақтау барысында рН құрамы 8,0-8,5-тен 4,0-4,5-ке дейiн төмендейдi. 
С
n
H
2n+1
CH(CH
3
)OSO
3
Na + H
2


C
n
H
2n+1
CH(CH
3
)OSO
3
OH+NaOH 
Бұл реакциядан тепе-теңдiк байқалады, келесiде алкилсульфоқышқылының 
гидролизi оң жақта көрсетiледi : 
С
n
H
2n+1
CH(CH
3
)OSO
3
ОН 

 

O
H
2
С
n
H
2n+1
CH(CH
3
)OН+Н
2
SO
4
Күкiрт қышқылы екiншiлiк спирттiң әлсiз диссоциациялы жүйесiне жинай келе, рН 
ортаны төмендетедi. Сонымен қатар ол сiлтiмен (NaOH) де реакцияға түсiп, күкiрт 
қышқылды натрий тұзын түзедi: 
Н
2
SO
4
+ NaOH 

Na НSO
4
+H
2

Na НSO
4

Na
+
H
+

-
2
4
SO
Бәрiмiзге белгiлi рН-тың төмен көрсеткiшi өндiрiстiк жағдай үшiн өте тиiмсiз, 
өйткенi өнеркәсiптi құрал-жабдықтары коррозияға ұшырайды.


172 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   163




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет