Бағдарламасы студенттері үшін шымкент, 2023 2

75 
Мысал ретінде 
А 
және 
В 
әріптері арқылы белгіленген екі молекуланың арасындағы 
қақтығыс салдарынан жүретін бимолекулалық реакцияны қарастырайық. Енді, осы екі 
молекула арасындағы қақтығысты өте қарапайым етіп және оны берілген белгілі көлем 
ішінде белгілі мерзім аралығында ғана жүреді деп санап, газдардын, молекулалық-
кинетикалық теориясына сүйене отырып, мына ернекті аламыз:
 




T
kB
8
d
n
n
Z
AB
2
B
A
0
 
мұндағы 
п 
– берілген көлемдегі молекула саны; d
AB
=0,5 (d
A 
+ d
B
); 
d 
– әсер етуші диаметр; 
mB
mA
mB
mA



келтірілген масса. 
Егер әрбір молекула арасындағы қақтығыс нәтижесінде химиялық реакция жүретін 
болса, онда осы реакцияның жылдамдығы өлшемді көлемдегі зат молінің, кесімді уақыт 
аралығындағы өзгеруімен өлшенеді: 












B
A
2
A
B
A
A
A
0
M
1
M
1
B
d
C
C
N
N
z
V
Мұндағы 
B
B
B
A
A
A
N
n
C
;
N
n
C


– концентрация; 
N
A
 
– Авогадро саны; 
М – 
молекулалық масса. 
Активті қақтығыс үлесін енгізіп және бимолекулалық реакцияны ескеріп:
B
A
C
C
k




 
мына тендеуді аламыз: 
T
E
E
2
/
1
B
A
AB
2
A
opт
e
M
1
M
1
RT
8
d
N
k

















 
(24) 
Е
орт
орташа энергия біратомды молекула үшін Е
орт
=
3
/2(RT) 
болатынын ескеріп 
молекулалық-кинетикалық теорияға сәйкес 
k=
const 
е
Е/RT

 
 
(25) 
Экспоненциал көбейткішті 
С 
арқылы белгілейді. Оның физикалық мәні 
С
А
=С
В
=1 
моль/л шарты орындалған жағдайда, 1 секундта 
А 
молекуласының 
В 
молекуласымен 
қақтығысқан са-нына сәйкес келетін шаманың Авогадро санына қатынасын көр-сетеді. 
Егер бұл қақтығыс санының температураға тәуелділігін ескерсек: 
RT
/
E
1
e
T
const
k



жүктеу/скачать 4,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: