«балық, бал, Өсімдік өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау»


Ірімшікті ветеринариялық – санитариялық сараптау



жүктеу/скачать 1,84 Mb.
бет4/8
Дата25.08.2017
өлшемі1,84 Mb.
#26770
1   2   3   4   5   6   7   8

Ірімшікті ветеринариялық – санитариялық сараптау.

Сабақтың мақсаты: Үй жағдайында жасалған ірімшікке органолептикалық және зертханалық баға беру.

Жұмыстың барысы:

Анализге арнап үлгіні іріктеу. Егер 1-ден 100-ге дейін орамаға 1 мен 7 дана аралығында сынаманы іріктеп алады. 100-ден асатын жағдайда 5%-ын, яғни 7-ден кем емес дана зерттеуге іріктелініп алынады.

Органолептикалық көрсеткіштер арқылы ірімшік және брынзаны бағалау. Ірімшіктің органолептикалық бағалауын +18-+2 ºС температурада өткізеді. Алдымен батон басының қажетті тарасын сыртқы түрін бақылайды, бастың пішінің, қыртыстарын, парафиндік және полимерлі жабының бағалайды.Ірімшіктің басын қарай отырып, оның негізгі түріне, зақымдарына - жарылуына, оралымдарына, тесіктеріне, саңырауқұлақпен зақымдануына көңіл бөледі.Ірімшік қамырының түсін шап майдың бағанасы немесе кесілген бастың балаусалығына қарай бағалайды. Ірімшіктің консистенциясын жеңіл майыстыру арқылы анықтайды. Жақсы ірімшіктің консистенциясы нәзік, жеткілікті майысқақ, майлы болады. Қатты ірімшіктің консистенциясы қатал, тікенекті екендігін Дәмі мен иісін анықтауда бөгде иістердің мен дәмдердің болмауын қарайды. Дәміне байланысты әр ірімшіктің өзіне тән қасиеттері бар.

Қышқылдығын анықтау. Ірімшік пен сүзбе ірімшіктің қышқылдығы Тернер градусымен көрсетіледі. Әдістің мазмұны 100 г ірімшік немесе сүзбе ірімшікті титрлеуге жұмсалған децинормальді сілті ерітіндісін анықтауда болып табылады.

Анықтау тәртібі.

  1. 0,01 г дәлдікпен алынған 5 г ірімшікті фарфор ступкаға салып, бірте-бірте 35 – 40°С температураға дейін қыздырылған 50 мл су құю арқылы мұқият ұнтақтау.

  2. 3 тамшы фенолфталеин ерітіндісін қосып, 0,1 н. сілтімен 1 минут ішінде жоғалмайтын қызғылт реңк пайда болғанша титрлеу.

  3. Титрлеуге жұмсалған сілті мөлшерін 20-ға көбейту арқылы ірімшік қышқылдығын есептеу.Параллельді анықтаулар арасындағы айырмашылық 4°С-дан аспау қажет.

Ірімшіктің құрамындағы тұз мөлшерін азотқышқылды күміс арқылы анықтау.(МЕСТ 3627 – 81).

Бұл әдіс өнімнен алынған NaCl экстрактісі AgNO3әрекетке түсетіндігіне негізделген. Өнімдегі тұз мөлшері анықтауға жұмсалған азотқышқылды күміс мөлшерімен анықталады.



Анықтау тәртібі.

1.Сағаттық шыныда дәлдігі 0,001 г-ға тең 2 г ірімшік немесе сүзбе ірімшігін өлшеу. Өлшеп алынған өлшендіні сыйымдылығы 300 мл конус тәріздес колбаға тасымалдап, пипетка көмегімен 25 мл 0,1 н. азотқышқылды күміс ерітіндісі мен 25 мл азот қышқылын (тығыздығы 1,39-1,42) қосып, мұқият араластырып,қайнағанға дейін қыздыру.



2.Колба ішіндегісіне 10 мл қаныққан марганецқышқылды калий ерітіндісін қосып, қоспаны шамалықайнаған күйінде үзбей араластырып отыру. Реңк өзгерген жағдайда тағы да 5-10 мл марганецқышқылды калий қосу. Марганецқышқылды калий артылуы кезінде пайда болатын қоңыр реңк органикалық заттардың толығымен ыдырағанын көрсетеді. Артылған марганецқышқылды калийді аздаған қымыздық қышқылын қосу (1 л дистилденген суға 100 г қышқыл) арқылы жояды.

3.Осынды бар колбаға 100 мл дистилденген су мен азот қышқылы қосылған қаныққан теміраммонийлік квасцтың 2 мл ерітіндісінқоңыр реңк пайда болғанша қосып, мұқият араластыру.

4. Қосынды бар колбаны 30 с ішінде жоғалмайтын қызғылт-қоңыр реңк пайда болғанша 0,1 н. роданисті калийментитрлеу. Бұның мақсаты – азотқышқылды күмістің артық мөлшерін бейтараптандыру.

Құртты дайындау технологиясы және оның түрлері.

Құрт – малдың сүтінен дайындалатын ұзақ уақыт сақтауға арналған тағам. Сабаға сүтті жинап, сүт ашығаннан кейін піседі, сүт іркітке айланып, майы бетіне қалқып шығады. Майын бөлек алып тұздап қарынға салады да, іркітті қазанға суы сарқылғанша қайнатады. Құрт қайнап жатқан кезде қазанның түбін, ернеуін қырып, әлсін-әлсін араластырып отырады. Құрт қайнап, әбден қойылған соң қапқа құйып, керегенің басына немесе ашаға іліп, сары суын ағызады. Құрт капта бір тәулік тұрған соң, суы әбден сарқылып, құрғайды. Бұдан кейін құртты қаптан алып, сықпалап бөліп, шиге, тақтаға қолмен сықпалап өреге жайып кептіреді. Содан кейін құртты кептіру үшін әр түрлі  формаға келтіреді.Оның негізі түрлері – күлше, жарма, сықпа және шүірмек. Күлшені жасағанда құртты кесектеу етіп (уысқа сиярлықтай) домалақтайды. Одан соң оң қолдың бас бармағы мен төрт саусағының арасына қысып бүйірін жұқартып, дөнгелек формаға келтіреді. Күлше ұзақ уақыт сақтау үшін жасалады. Кейде күлшенің бүйірін  тесіп моншақ сияқты жіпке тізіп, керегенің басына,өренің ашасына іліп кептіреді. Оны көп кептіру керек, әйтпесе іші көгеріп кетеді. Сықпаны жасағанда құртты шағындап қана алып,төрт саусақтың бүгуіне салып сығып жасайды. Шүйірмектің мөлшері сықпаның жартысындай ғана болады. Шүйірмек жасағанда құртты екі саусақты бүгуіне салып, екінші жағын басқа қолдың бармағымен батыра қысады.Бұл тез кебеді
Құрттың қай түрі болсада өреге кептіріледі. Күлше мен жарманы қысты күні жеу үшін, ал,сықпа мен шүйірмекті жазды күні, күзде шайға салу үшін дайындайды. Қайнатқан құрттың өзі екі түрлі болады: бірі –ақ құрт. Ол көп ашымаған және пісуін жеткізіп, майдан әбден арылған іркіттен қайнатылады. Кейде аздап тұз қосып, кептіреді. Ол көбіне жазда, күзде желінеді. Екінші- қара құрт. Ашуы жеткен іркіттің пісуін қандырмай, майын жартылай алады немесе алмай қайнатады. Құрттың осы түрі қыста езіп, дәмді құрт көже даярлайды. Езілгеннен қалған қиыршық құрт малта деп аталады. Астауға салып қолмен езуге немесе қойдың бас сүйегімен (азу тістерімен) үгуге болады.Құртты ыстық суға, сорпаға езеді. Езген құртты сол күйінде ішуге де, сорпаға не көжеге қосып ішуге де болады. Құрт аса қуатты әрі жағымды тағам. Сүзбе құрт сары суынан арылған қатықтан дайындалады. 

Құрт.Сабада жиналып пісілген іркітті майы алынғаннан кейін түбіне май жаққан үлкен қазанға құйып қайната береді. Құрт қайнап жатқан кезде оның түбі күйіп кетпес үшін арнаулы құрт былғауышпен (басында кырғыш темірі болады) әлсін-әлсін қазанның түбін, ернеуін қырып араластырып отырады. Әбден қойылған құртты қапқа құйып керегеге асып қояды, сонда оның қалған суы тағы да ағып, құрғайды. Бұдан кейін қолмен бөлшектеп, тақшаға, шиге, колмен сықпалап өреге жайып кептіреді.Көгермей, қызбай біртегіс кебу үшін өреде жатқан кезде оны бірнеше рет аударыстырады. Осындай әдіспен кайнатып, кептіріп алған құрт жыл бойына, кейде 2-3 жылға дейін сақтала береді.Кұрт күшті ас, ол әр түрлі тамаққа қосылады.Құрттан істелетін немесе кұрт қосылатын тағамдардың кейбір түрлерін айта кету қажет.

Жасқұрт.Сүзбеде тұрған құртты сары маймен жентектеп бастырма ретінде шаймен бірге дастарқанға қояды. Әсіресе кепкен құртқа, бауырсаққа тісі ӛтпейтін қарттар үшін өте кенеулі ас саналады. Ертеректе жас құртты мипалауға, құйрық-бауырға қосқан. Құрттың сарысуын сүт қосып қайнатып, ірімшік жасайды, ауырған малға ішкізеді, әйелдер бас жуады, сондай-ақ одан тері илеу үшін малма жасайды.

Көбік.Қайнап жатқан кұрттың қалқып алған беті. Майлы, кенеулі ас ретінде жас балаларға, қарттарға калқып беру салт болған. Бұрын құрт қайнатқан үйден көбік жалаймыз деп, ауыл балалары келіп жиналатын әдет те болған.

Ыстық құрт.Қайнап жатқан құртты алып, май қосып сапырып ішетін кенеулі ас. Өкпе ауруына, суық тиіп ауырған сырқаттарға ем саналған.

Сықпа құрт.Мұның кайнатқан кұрттан айырмашылығы сол ашыған айран қапқа кұйып сүзіледі де тұздалып, әр түрлі үлгімен бөлшектеліп тақшаға кептіріледі. Сықпа құрт та бастырма ретінде пайдаланылған. Мұндай кұрт жайған әйел ауыл балаларына арнап дөңгелек жасап, жіпке тізіп мойындарына іліп қуанту салты болған.

Малта. Езілген құрттың таусыншақ түйіршіктері, ол әрі жұмсақ, әрі сүйкімді ас саналады. Ұзақ сапарларда ауызға салып суын жұтқан кезде әрі сусын, әрі қорек болған.

Езген құрт. Сорпаға, тұздыққа, кӛжеге және басқа тағамдарға қосу немесе сұйық күйінде ішу үшін кепкен құрт астауға салып ұнталады, келіге түйіледі немесе қол диірменге тартылады. Езген құрт - ұлттық тамақтардың ең бір сүйкімдісі және кенеулісі.

Ақмалта. Езген құрттың ең соңғы шайындысы. Ол өте жұғымды және тез сіңетін тағам болып саналады, оны сол сұйық түрінде ішеді.

Ұнтақ құрт. Арнайы түйіп ұсатқан немесе қап түбінен жинап алған үгінді. Оны сүттің піскен қаймағына былғап жейді.

Құрт-май.Сары майға батырып табақ жасайтын кепкен сықпа жалпақ құрт. Оны асығыс кезде дәм таттыру үшін немесе жеңіл- 101 желпі түстік ретінде дастарқанға қояды. Кейде құрт, ірімшік, май тағамдарының қосындылары да кұрт-май деп аталады.

Кұрт-көже. Сорпаға, кӛжеге құрт езіп ішу қазақ арсында көп тараған және ол кенеулі, күшті, қадірлі ас.

Құртты ветеринариялық – санитариялық сараптау.

Сабақтың мақсаты: Үй жағдайында жасалған құртқа органолептикалық баға беру.

Жұмыстың барысы:

Органолептикалық көрсеткіштері түрі,пішіні,консистенциясы және дәмі бар.

1.Құрттың түрі мен пішіне назар аударамыз,олар әртүрлі болу мүмкін,бірақ ол бөгде заттармен ластанбауы және көгермеген,сыртқы бетінде зең сңырауқұлақтары кездеспеуі керек,яғни бөгде заттар топырақ,құм,тас т.с.с.Құртты дайындау кезінде гигиеналық шаралардың дұрыс сақталуы.

2.Құрттың консистенциясы қатты немесе жұмсақ болуы мүмкін.

3.Құрттың дәмі тым қышқыл болмауы керек.

Тақырып-8.

Сабақтың тақырыбы: Тағамдық өсімдік өнімдерін сараптау және санитариялық бағалау

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Орташа үлгі алу.

2.Тағамдық өсімдік өнімдерін сараптау және санитарлық баға беру.

Қажетті құрал жабдықтар:


  1. Сынама түрлері

Сабақтың жүру барысы: Тағамдық өсімдік өнімдерінен сынама алу, органолептикалық зерттеулер жүргізу.

Біртектес өсімдіктер партиясынан зерттеуге тексеру жүргізу үшін орта үлгі алады. Оны тексеріп, әкелінген бүкіл өнімнің сапалық сипаттамасын жасайды. әкелінген өнімдер көп партиялы болса, үлгіні ішіне ара бірнеше бөліктен ғана алады. Егер де өнімдер аз партиялы болса, онда орта үлгіні әр бөліктен, жәшіктен, қаптан, бөшкемен әкелінген болса жақсылап араластырады. Бекітілген нормаға сай зертқаналық зерттеу тағамдық өсімдік өнімдерінің салмағын төмендегідей болу керек:

Тұздалған тұздығы мен бірге алынған, ашытып тұздалған өнімдер. (500гр тұздалған қияр)

Картоп түйнегін орташадан үлкен болса, 2-3 түйнек аламыз.

Балауса көк пияз, петрушка, әк шөп т.б.(50гр)

Кептірілген көкөністер.(50гр)

Балауса жемістер.(200гр)

Кептірілген жемістер.(100гр)

Жидек.(100гр)

Бұршақ немесе үрме бұршақ.(50гр)

Майлы дақылды тұқымдар.(50гр)

Өсімдік майы.(200-250мг немесе см3)

Кептірілген саңрауқұлақтар.(25гр)

Дән және дәнді өнімдер.(500-1000гр)

Крахмал – қант.(200гр)

Грек жаңғағы, фундук.(200-300гр)

Қауын, қарбыз, қызанақ, қияр, орамжапрақ 1-2 дана әр бөліктен

Біртектес партиядағы тағамдық өсімдіктерді тексергенде органолептикалық көрсеткіштеріне әр түрлі болған жағдайда орташа үлгіні әр ыдыстан және бөліктен жеке-жеке алады.

Балауса тамыртүйнекті көкөністер мен жеміс-жидектердің сапалығын негізінен органолептикалық көрсеткіштері бойынша анықтайды. Сыртқы түріне, пішініне, түсіне, тазалығына және аурулар мен кеміргіштермен механикалық зақымдалуына, пісуіне, түсі бойынша боялу, өлшеміне, иісіне, шырыны мен ұрық камерасының жағдайына. Шіріген, көгерген, қызған, солған, пішіні бұзылған аурулар мен және кеміргіштер мен зақымдалған тамырлы түйнекті көкөністерді сатуға рұқсат етпейді. Балауса тамыр өсімдіктерінде бөгде иіс, бензин, улы химикаттар иісі, ерітінділердің дәмі болмауы тиіс, дәрәнің иісі болмауы керек.

Механикалық және кеміргіш зақымдауға тиым салынады. Себебі ауру таралуы мүмкін. Тамыр түйнекті жемістер мен көкөністерді стандарттың талабына сай балауса түрінде сатуға рұқсат етіледі. Түйнектері құрғақ, таза, бұлтықсыз, көктемеген және көкөнезденбеген. Диаметірі сорттарына, түрлеріне байланысты түйнектерін кескен кезде сықырлайды, біркелкі қатты аздап жұмсақтау.

Сараптаудың қорытындысы өсімдіктердің сатуға төмендегідей жағдайда тыйым салынады:


    • Тексерілмеген өсімдік өнімдері немесе сараптаушылардың зерттеуі тексеріп жарамсыз деп тапқан өсімдіктер.

    • Тағамдық өсімдіктердің үй жағдайында дайындалған жартылай фабрикат және дайын аспаздық дәмдер

    • Үй жағдайында аузы бұрап жабылған банкі ішіндегі өсімдіктер өнімдері.

    • Кептірілген пластинкалық сондай-ақ кептірген қозы құйрық.

Картоп – түйнектері құрғақ, таза, бұлтықсыз, көктемеген және көкөнезденбеген, жаздық картоп диаметірі 3см. Күздік 4,5-4см. Түйнектерінкескен кезде сықырлайды, біркелкі қатты аздап жұмсақтау. Пышақпен тілгенде түйнегінің түсі картоптың түсіне қарай ақ, сарғыштау немесе алқызыл болады. Түйнек 2% астам бұлтығы мен көгергені 1% астам топрақпен ластанса, 2% жарақаттанса, 1% қиқы-жиқы пішінді тйнектер болса, сонымен қоса көктеген, үсіген, шіріген картоптарды сатуға рұқсат етіледі. Өткен жылғы картоп түйнегінің 5% аздап тыржыйып солуы әдеттегі жағдай деп есептелінеді. Рак және ракпен зақымдалған картопты сатуға тыйым салумен қатар ауыл шаруашылық өсімдіктерін карантинге қоятын мемлекеттік инспекцияға хабарлайды.

Санитарлық бағасы – түйнектері құрғақ, таза, буылтықсыз, көктемеген, жаздық картоптың диаметрі 3 см болса, күзде 4,5-5 см болады. Түйнектерін кескен кезде сықырлайды, біркелкі қатты немесе аздап жұмсақтау. Пышақпен тілген кезде түйнегінің түсі картоптың сортына қарай сарғыштау немесе алқызыл болады. Қаракүйе түскен немесе бактериялық аурулармен зақымдалған түйнек көлемінің 2% астамында буылтығы мен көгергені, 1% астам топырақпен ластанса, 2 % жарақаттанса, 2 % қиқы-жиқы пішінді түйнектер болса, сондай-ақ көктеген, үсіген, шіріген картопты сатға болмайды.

Өткен жылғы картоп түйнектерінің 5 % аст амы аздап солуы қалыпты жағдай деп есептеледі. Рак және жалған ракпен зақымдалған картопты сатуға тиым салумен қатар ауыл шаруашылығының өсімдіктері карантинге қоятын мемлекеттік инспекцияға хабарлайды.

Сәбіз – сапалы балауса сәбіз таза, құрғақ, түсі біркелкі, сары немесе қызғылт сары, ауру және зиянкестермен зақымданбаған сыртқы пішіні кемтіксіз болады. Қолмен игенде сынады, сол сынған жерінен шып етіп, шық тәрәздес сөл шығады. Иісі өзіңе тән, хош иісті, ащы емес, дәмді нәзік. Су ішінде батады, жуан жерінің диаметірі 2,5см-6см дейін. Сәбізде жоғарыдағы аурулар кездеседі.

Қызылша – сапалы қызылшаның түсі қоңыр қызыл балауса, таза, құрғақ, шытынамаған, тығыз, зақымдалмаған, зиянкестерден таза. Пышықпен тілгенде реңі әр қалай, қара күрең түсті, шырынды, дәмі тәттілеу. Көлемі ең жуан жерінің диаметірі 5-14см. Жаңа қызылша балауса, түйнектері топрақ-шаңнан таза болу керек, тым жұмсарған немесе босаңқы түйнектері солған, сондай-ақ ауру белгілері бар қызылшаны сатуға болмайды. Асханалық қызылшаның көлемі 2-5см дейін, балауса, шаң тозаңнан жуылған болуы тиіс. Саңрауқұлақтан пайда болған қызылшаның аурулары; рак, фузариоз, тас қотыр, өзекті шірік, бактериоздар.

Қияр – балауса, таза, жасыл түсті немесе жасыл көк түсті, өзіңе тән хош иісі бар, соғылмаған және жетілген түрінде сатылады. Қиярда мынандай аурулар кездесуі мүмкін: антракноз, бактериоз.

Қызанақ, бұрыш, баклажан, кәді – балауса, таза, механикалық зақымдалмаған немесе соғылмаған, жетілген. Қызанда төмендегідей аурулар кездеседі; фитофтора, қарашірік, төбе бактериозы, ылғалды шірік.

Орамжапырақ – сапалы, қаудиған, тұтас орамжапрақты, нығыз, таза, балауса, жапрағының түсі ақ, сарғыштау немесе болар болмас жасылдау, иісі жағымды, дәмә өзіңе тән. Ауру: сұр, ақ, қара шірік.



Пияз тектес көкөністер – сапалы, басты пияз бен сарымсақтың баданалары жақсы жетілген, таза, тұтас, құрғақ, көктемеген, зиянкестермен зақымданбаған болуы тиіс. Баданаларды кескенде өзіңе тән өткір иісі болады. Көгереген, зиянкестерден зақымдалған, суық ұрған және қызып кеткен пияз-сарымсақты сатуға болмайды.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:



  1. Макаров В.А. «Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии и стандартизации продуктов животноводства». М.: 1991.Агропромиздат.

  2. Горегляд Х.С. и др. «Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переработки продуктов животноводства». 1981.М.: Колос.

  3. Дүйсембаев С.Т Ветеринариялық-санитариялық сараптау. Алматы 2013

  4. Макаров В.А., Боровков М.Ф. Практикум по ветеринарно-санитарной экспертизе с основами технологии продуктов животноводства. М.: Агропромиздат. 1991.

  5. Загаевский И.С. Жмурко Т.В. «Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переаботки продуктов животноводства». 1983.М.: Колос.

Тақырып-9.

Сабақтың тақырыбы: Тағамдық өсімдік өнімдерін сараптау және санитариялық бағалау

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Орташа үлгі алу.

2.Тағамдық өсімдік өнімдерін сараптау және санитарлық баға беру.

Қажетті құрал жабдықтар:


  1. Сынама түрлері

Сабақтың жүру барысы: Тағамдық өсімдік өнімдерінен сынама алу, органолептикалық зерттеулер жүргізу.

Біртектес өсімдіктер партиясынан зерттеуге тексеру жүргізу үшін орта үлгі алады. Оны тексеріп, әкелінген бүкіл өнімнің сапалық сипаттамасын жасайды. әкелінген өнімдер көп партиялы болса, үлгіні ішіне ара бірнеше бөліктен ғана алады. Егер де өнімдер аз партиялы болса, онда орта үлгіні әр бөліктен, жәшіктен, қаптан, бөшкемен әкелінген болса жақсылап араластырады. Бекітілген нормаға сай зертқаналық зерттеу тағамдық өсімдік өнімдерінің салмағын төмендегідей болу керек:

Тұздалған тұздығы мен бірге алынған, ашытып тұздалған өнімдер. (500гр тұздалған қияр)

Картоп түйнегін орташадан үлкен болса, 2-3 түйнек аламыз.

Балауса көк пияз, петрушка, әк шөп т.б.(50гр)

Кептірілген көкөністер.(50гр)

Балауса жемістер.(200гр)

Кептірілген жемістер.(100гр)

Жидек.(100гр)

Бұршақ немесе үрме бұршақ.(50гр)

Майлы дақылды тұқымдар.(50гр)

Өсімдік майы.(200-250мг немесе см3)

Кептірілген саңрауқұлақтар.(25гр)

Дән және дәнді өнімдер.(500-1000гр)

Крахмал – қант.(200гр)

Грек жаңғағы, фундук.(200-300гр)

Қауын, қарбыз, қызанақ, қияр, орамжапрақ 1-2 дана әр бөліктен

Біртектес партиядағы тағамдық өсімдіктерді тексергенде органолептикалық көрсеткіштеріне әр түрлі болған жағдайда орташа үлгіні әр ыдыстан және бөліктен жеке-жеке алады.

Балауса тамыртүйнекті көкөністер мен жеміс-жидектердің сапалығын негізінен органолептикалық көрсеткіштері бойынша анықтайды. Сыртқы түріне, пішініне, түсіне, тазалығына және аурулар мен кеміргіштермен механикалық зақымдалуына, пісуіне, түсі бойынша боялу, өлшеміне, иісіне, шырыны мен ұрық камерасының жағдайына. Шіріген, көгерген, қызған, солған, пішіні бұзылған аурулар мен және кеміргіштер мен зақымдалған тамырлы түйнекті көкөністерді сатуға рұқсат етпейді. Балауса тамыр өсімдіктерінде бөгде иіс, бензин, улы химикаттар иісі, ерітінділердің дәмі болмауы тиіс, дәрәнің иісі болмауы керек.

Механикалық және кеміргіш зақымдауға тиым салынады. Себебі ауру таралуы мүмкін. Тамыр түйнекті жемістер мен көкөністерді стандарттың талабына сай балауса түрінде сатуға рұқсат етіледі. Түйнектері құрғақ, таза, бұлтықсыз, көктемеген және көкөнезденбеген. Диаметірі сорттарына, түрлеріне байланысты түйнектерін кескен кезде сықырлайды, біркелкі қатты аздап жұмсақтау.

Сараптаудың қорытындысы өсімдіктердің сатуға төмендегідей жағдайда тыйым салынады:


    • Тексерілмеген өсімдік өнімдері немесе сараптаушылардың зерттеуі тексеріп жарамсыз деп тапқан өсімдіктер.

    • Тағамдық өсімдіктердің үй жағдайында дайындалған жартылай фабрикат және дайын аспаздық дәмдер

    • Үй жағдайында аузы бұрап жабылған банкі ішіндегі өсімдіктер өнімдері.

    • Кептірілген пластинкалық сондай-ақ кептірген қозы құйрық.

Картоп – түйнектері құрғақ, таза, бұлтықсыз, көктемеген және көкөнезденбеген, жаздық картоп диаметірі 3см. Күздік 4,5-4см. Түйнектерінкескен кезде сықырлайды, біркелкі қатты аздап жұмсақтау. Пышақпен тілгенде түйнегінің түсі картоптың түсіне қарай ақ, сарғыштау немесе алқызыл болады. Түйнек 2% астам бұлтығы мен көгергені 1% астам топрақпен ластанса, 2% жарақаттанса, 1% қиқы-жиқы пішінді тйнектер болса, сонымен қоса көктеген, үсіген, шіріген картоптарды сатуға рұқсат етіледі. Өткен жылғы картоп түйнегінің 5% аздап тыржыйып солуы әдеттегі жағдай деп есептелінеді. Рак және ракпен зақымдалған картопты сатуға тыйым салумен қатар ауыл шаруашылық өсімдіктерін карантинге қоятын мемлекеттік инспекцияға хабарлайды.

Санитарлық бағасы – түйнектері құрғақ, таза, буылтықсыз, көктемеген, жаздық картоптың диаметрі 3 см болса, күзде 4,5-5 см болады. Түйнектерін кескен кезде сықырлайды, біркелкі қатты немесе аздап жұмсақтау. Пышақпен тілген кезде түйнегінің түсі картоптың сортына қарай сарғыштау немесе алқызыл болады. Қаракүйе түскен немесе бактериялық аурулармен зақымдалған түйнек көлемінің 2% астамында буылтығы мен көгергені, 1% астам топырақпен ластанса, 2 % жарақаттанса, 2 % қиқы-жиқы пішінді түйнектер болса, сондай-ақ көктеген, үсіген, шіріген картопты сатға болмайды.

Өткен жылғы картоп түйнектерінің 5 % аст амы аздап солуы қалыпты жағдай деп есептеледі. Рак және жалған ракпен зақымдалған картопты сатуға тиым салумен қатар ауыл шаруашылығының өсімдіктері карантинге қоятын мемлекеттік инспекцияға хабарлайды.

Сәбіз – сапалы балауса сәбіз таза, құрғақ, түсі біркелкі, сары немесе қызғылт сары, ауру және зиянкестермен зақымданбаған сыртқы пішіні кемтіксіз болады. Қолмен игенде сынады, сол сынған жерінен шып етіп, шық тәрәздес сөл шығады. Иісі өзіңе тән, хош иісті, ащы емес, дәмді нәзік. Су ішінде батады, жуан жерінің диаметірі 2,5см-6см дейін. Сәбізде жоғарыдағы аурулар кездеседі.

Қызылша – сапалы қызылшаның түсі қоңыр қызыл балауса, таза, құрғақ, шытынамаған, тығыз, зақымдалмаған, зиянкестерден таза. Пышықпен тілгенде реңі әр қалай, қара күрең түсті, шырынды, дәмі тәттілеу. Көлемі ең жуан жерінің диаметірі 5-14см. Жаңа қызылша балауса, түйнектері топрақ-шаңнан таза болу керек, тым жұмсарған немесе босаңқы түйнектері солған, сондай-ақ ауру белгілері бар қызылшаны сатуға болмайды. Асханалық қызылшаның көлемі 2-5см дейін, балауса, шаң тозаңнан жуылған болуы тиіс. Саңрауқұлақтан пайда болған қызылшаның аурулары; рак, фузариоз, тас қотыр, өзекті шірік, бактериоздар.

Қияр – балауса, таза, жасыл түсті немесе жасыл көк түсті, өзіңе тән хош иісі бар, соғылмаған және жетілген түрінде сатылады. Қиярда мынандай аурулар кездесуі мүмкін: антракноз, бактериоз.

Қызанақ, бұрыш, баклажан, кәді – балауса, таза, механикалық зақымдалмаған немесе соғылмаған, жетілген. Қызанда төмендегідей аурулар кездеседі; фитофтора, қарашірік, төбе бактериозы, ылғалды шірік.

Орамжапырақ – сапалы, қаудиған, тұтас орамжапрақты, нығыз, таза, балауса, жапрағының түсі ақ, сарғыштау немесе болар болмас жасылдау, иісі жағымды, дәмә өзіңе тән. Ауру: сұр, ақ, қара шірік.



Пияз тектес көкөністер – сапалы, басты пияз бен сарымсақтың баданалары жақсы жетілген, таза, тұтас, құрғақ, көктемеген, зиянкестермен зақымданбаған болуы тиіс. Баданаларды кескенде өзіңе тән өткір иісі болады. Көгереген, зиянкестерден зақымдалған, суық ұрған және қызып кеткен пияз-сарымсақты сатуға болмайды.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:



  1. Макаров В.А. «Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии и стандартизации продуктов животноводства». М.: 1991.Агропромиздат.

  2. Горегляд Х.С. и др. «Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переработки продуктов животноводства». 1981.М.: Колос.

  3. Дүйсембаев С.Т Ветеринариялық-санитариялық сараптау. Алматы 2013

  4. Макаров В.А., Боровков М.Ф. Практикум по ветеринарно-санитарной экспертизе с основами технологии продуктов животноводства. М.: Агропромиздат. 1991.

  5. Загаевский И.С. Жмурко Т.В. «Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переаботки продуктов животноводства». 1983.М.: Колос.

Тақырып-10.

Сабақтың тақырыбы. Ұн (жарма) өнімдерін сараптаудан өткізу.

Жоспар:

  1. Сезімдік зерттеу жүргізу.

  2. Металл қоспаларына және қамба зиянкестеріне тексеру жүргізу.

  3. Әртүрлі қоспаларды анықтау.

  4. Ұнның, жарманың анықтау.

  5. Өнімдердің ылғалдылығын анықтау.

  6. Тексерулер нәтижесі бойынша қорытынды жасау.

Санитариялық сараптау:

  1. Түсін анықтау

  2. Иісін анықтау

  3. Металл қоспаларын анықтау

  4. Қойма зиянкестерін анықтау

  5. Қоспаларды анықтау

  6. Қара күйені Зинин-Гофман әдісімен анықтау

  7. Ылғалдықты анықтау

  8. Қышқылдылығын анықтау

Түсін анықтау:

Ұнның түсін анықтау үшін 3-5 г ұнды ақ қағаздың бетіне салып, шыны пластинка көмегімен жайлапбасады.



Иісін анықтау:

20 г ұнды (дән) қағазға салып, деммен жылытады. Иістің жақсы сезілуі үшін өнімді стаканға салып, үстінен ыстық(60) су құйып шайқайды да бетін жауып, 2-3 минут тұндырады. Сонан соң суын төгіп, иісін анықтайды. Базарға түскен ұн құрғақ, түйіршіксіз (бір уыс ұнды уыста қысып, алақанды ашқанда шашырайды, дәмі болар-болмас тәттілеу, иісі – әдеттегідей. Түсі астық түріне сортына, дәннің сапасына, өңдеу әдісіне және қоспаларға байланысты болады. Демек бидай ұны сарғыш реңді ақ түсті, ал қара бидай ұны сұрғылт-ақ түсті, кебекті ұн қаралау болады.



Метал қоспаларын анықтау:

1 кг үлгісін қағаз парағы немесе шыны бетіне қалындығын 5 мм-ден арттырмай тегістеп жаяды да үстінен магнитті жан-жағын ұн бетіне тегіс тигізе жүргізеді. Магнитке жабысқан металды сағат шынысы үстіне жинайды. Сонан соң ұнды қайта тегістеп, тексеруді қайталайды. Осылай магнитке металл ілінуі тоқтағанша 2-3 рет жүргізеді. Жиналған металл бөлшектері аналитикалық таразда өлшенеді. 1 кг ұндағы оның массасы 3 мг-нан, ал көлемі 0,3 мм-ден артпауы керек.



жүктеу/скачать 1,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет