UNIT XV WORD ORDER – СӚЗ ТӘРТІБІ

UNIT XV

WORD ORDER – СӚЗ ТӘРТІБІ

1. 
   Бастауыш (Subject)
   
2. 
   Баяндауыш (Verb)
   
3. 
   Толықтауыш (Object)
   
4. 
   Пысықтауыш (Adverbial)
   

• 
  David bought a present yesterday.
  

►Егер сӛйлемде екі толықтауыш келсе (тура және жанама), онда тура толықтауыш етістіктен кейін келеді.

• 
  David bought a present
  

►Жанама толықтауышы бар сӛйлемде, тура толықтауыш жанама толықтауыштан кейін келеді.

• 
  David bought Lena (жанама толықтауыш) a present (тура толықтауыш) yesterday.
  

►Кӛп етістіктер ӛзінен кейін жанама және тура толықтауышты керек етеді. Жанама толықтауыш тура толықтауыш пен етістіктің ортасында келеді.

• 
  David bought Lena a present.
  
• 
  He gave his wife a camera for Christmas.
  
• 
  Could you send me the bill?
  

► Қимыл-сын үстеуі әдетте етістіктен кейін келеді.

• 
  He drives slowly.
  
• 
  The sun shines brightly.
  

Егер етістік ауыспалы болса, онда ҥстеу толықтауыштан кейін немесе етістіктің алдында келеді.

• 
  Tom ate his breakfast quickly. NOT Tom ate quickly his breakfast.
  
• 
  We played volleyball yesterday. NOT We played yesterday volleyball.
  
• 
  We asked permission politely. NOT We politely asked permission.
  

►Мезгіл үстеулер: always, often, seldom, ever, never, just, usually, generally, sometimes, soon, once әдетте етістіктің алдында келеді, бірақ егер кӛмекші етістік немесе модальды етістік келсе, онда ҥстеу кӛмекші және модальды етістіктерден кейін қойылады.

• 
  My friend has just given me the book.
  
• 
  They usually have dinner at 7 o‟clock.
  
• 
  I once went there with my sister.
  
• 
  I really hate homework.
  
• 
  He is always late.
  
• 
  I don’t often go out in the evening.
  
• 
  The boss is usually in a bad temper.
  
• 
  You should never take unnecessary risks.
  
• 
  You must never got off the train when it is moving.
  
• 
  I can always help you.
  

►Yet, still және already.

• 
  Vicky has got a present, but she hasn‟t opened it yet.
  
• 
  Wait a minute. I am not ready yet.
  
• 
  Have you read the newspaper yet?
  
• 
  Have you sent the letter yet?
  

► Хабарлы сӛйлемде still және already негізгі етістіктің алдында келеді, бірақ am, is, are, have, has, don‟t кӛмекші етістіктердің соңынан келеді.

• 
  Sarah isn‟t home yet. She is still at work.
  
• 
  We wrote a month ago, and we are still waiting for a reply.
  
• 
  There is no need to tell me. I already know.
  
• 
  I am already exhausted.
  

Сҧраулы сӛйлемде still және already бастауыштан кейін келеді.

• 
  Are you still waiting?
  
• 
  Has Tom already been on holiday?
  

► Мекен үстеулер әдетте сӛйлемнің соңында келеді.

• 
  Is there a phone box nearly?
  

►Мезгіл үстеулер сӛйлемнің басында немесе соңында келеді.

• 
  Trevor wasn‟t very well last week.
  
• 
  Last week we had nothing to do.
  
• 
  Everyday we go jogging.
  
• 
  There is a news summary every hour.
  

• 
  I haven‟t seen this film before.
  

►Very, quite

• 
  It is very cold today.
  
• 
  The time passed quite quickly.
  
• 
  This dress is absolutely marvelous.
  
• 
  She doesn‟t want to marry him. She thinks he is too old.
  

• 
  The water isn‟t hot enough. • This coat isn‟t warm enough for winter.
  

• 
  The coffee isn‟t strong enough.
  
• 
  You didn‟t put enough coffee in.
  

• 
  I will be there too.
  
• 
  I haven‟t seen this film either.
  

• 
  It is too dangerous to walk at this time of night.
  
• 
  There are too many museums here to visit in a single day.
  

►Сұраулы сӛйлемдердегі сӛз тәртібі.

Сҧраулы сӛйлемдерде кӛмекші етістік бастауыштың алдында келеді.

• 
  Have you received my letter of June 17? (not: You have received…)
  
• 
  Did you like the concert?
  

Арнаулы сҧрақ сҧраулы сӛзден басталады, кейін кӛмекші етістік және бастауыш келеді.

• 
  What does the boss want?
  
• 
  Where are the President and his family stating?
  

Егер who, which, what сӛздері бастауыш орнында келсе, онда кӛмекші етістік қолданылмайды.

• 
  Who left the door open?
  
• 
  Which costs more – the blue one or the grey one?
  
• 
  What happened?
  

►Сұраулы сӛйлемдердегі үстеулер.

• 
  Has Andrew always liked Jessica?
  
• 
  Do you often go out in the evening?