Барлығы – 135 сағат
жүктеу/скачать 1,76 Mb.
|
1. Тақырыбы: Нотаны бірден оқып ойнау. Транспозиция. Домбырадағы шартты белгілер. Қожақ «Ақсақ кер» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Домбыраның мойнына қолды дұрыс қою – домбыра үйренудегі ең басты шарт. Күйдің көркем, әуезді болуы оң қолдың саусақ қағысымен сол қолдың саусақ кестесінің жарасымына тығыз байланысты. Сол қол саусақтарының белгілері; бас бармақ – бармақ (с.б.)., сұқ саусақ – бірінші саусақ (с.с.)., ортаңғы саусақ – екінші саусақ (с.о.) атсыз саусақ – үшінші саусақ (с.а.)., шынашақ – төртінші саусақ (с.ш.). 3. мақсаты: Домбырадағы шартты белгілер – оң қолдағы және сол қолдағы шартты белгілер. 4. мазмұны: Арнайы мамандық пәнінде студентті нотаны бірден оқып, ойнап кетуге негізгі мақсаттардың бірі болып табылады. Транспозиция дегеніміз – музыкалық шығарманы бір тональдықтан екіншісіне ауыстырып (көшіріп) орындау. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Төрт перне, бас буын мен саға сияқты күйдің ең қалыпты бөлігі болып табылатыны белгілі. Асқан домбырашылар күйдің тек осы бөлімдерін түрлендіруге тырысқан. Бұл тарапта Есбайдың жеткен жетістігі ерекше. 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: Б. Каракулов «Асыл мұра» 67-бет. А.Жайымов,С.Бүркітов,Б.Ысқақов «Домбыра үйрену мектебі» Алматы «Өнер» 1992ж.,106-109-беттер. СОӨЖ № 23 практикалық сабақ 1.Тақырып: Сүгір «Майда қоңыр» 2. Қарастырылатын сұрақтар: 3. мақсаты: Қазақтың музыка өнерінде «қоңыр» деген атпен байланысты шығармалар баршылық. Мысалы : Ақан серінің «Майда қоңыры», «Естайдың «Жайқоңыры», Мұхиттың «Жайма қоңыры» Әбікеннің «Қоңыры», Әлікейдің «Қоңыраласы» т.б. «Қоңыр» ұғымы жұмсақ ,жағымды әуезділікті білдіреді. «Қоңыр» деп аталатын шығармалардың дені байсалды, мұңды, салиқалы болып келеді. 4. мазмұны: «Майда қоңыр» күйі сарысулық домбырашы Дабыл Ажақаевтың орындауында нотаға түсірілген. «Майда қоңыр», «Наз қоңыр», «Жолаушының қоңыр күйі» сияқты шығармалардың ортақ тұсы «қоңыр» жанры. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Домбырадағы позициялардың схемасын ойнап жаттығу. 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: К.Сахарбаева «Домбыра үйрету әдістері» Алматы «Издатмаркет»-2006ж.,75-77-беттер. 16-апта №24 практикалық сабақ 1. Тақырыбы: Дыбыс, дыбыс тәрбиесі. А. Хачатурян «Лезгинка» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Дыбыспен жұмыс – домбырашының үйрену кезеңдерін қамтиды: сол қол саусақтарының дұрыс қалыппен орналасуы, қол саусақ буындарының жеке-жеке сезінуі, керекті дыбысқа байланысты қсзғалыс жүйесін қалыптастыру. 3. мақсаты: Дыбыспен жұмыс – домбырашының үйрену кезеңдерін қамтиды: сол қол саусақтарының дұрыс қалыппен орналасуы, қол саусақ буындарының жеке-жеке сезінуі, керекті дыбысқа байланысты қсзғалыс жүйесін қалыптастыру. Динамика – домбыра дыбысы көркемдігінің негізі. Динамикалық белгілер – қойылым дұрыс болғанда ғана нәтижелі болады. Домбыра бөлігінің дыбыс күшіне әсерін іздеуден дыбыс бояуы болса, сол қолға байланысты әуездік әдіс-амалдар жеткілікті. Ол тербеліс және әшекей өрнектер (мелизм). 4. мазмұны: Домбыра дыбыс ұзақтығы қағыс ауқымына байланысты және сол қол тербелісіне де тәуелді. Домбыра әуезінің қыр-сырына қанықпайынша – күйшілік деңгейін меңгеру, жақсы домбырашы атану қиынға соғады. Ең керекті дұрыс домбыра болуы шарт. Домбыра дыбысының негізі осында жатса, оның тәрбиесі өте ұзақ, талмай-тынбай ізденіс арқылы келетін құбылыс. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Домбыра үйрету әдісі арнайы пән ретінде қай жылдардан бастап оқытыла бастады? 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: Т.Мерғалиев, С. Бүркіт, О. Дүйсен « Қазақ күйлерінің тарихы»,Алматы-2000ж.,88-90-беттер., К.Сахарбаева «Домбыра үйрету әдістері»,Алматы «ИздатМаркет»-2006ж., 82-83-беттер. 17-апта № 25практикалық сабақ 1.Тақырып: Дәулеткерей Шығайұлы (1814-1887) «Қыз Ақжелең» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Бұрынғы халық домбырашыларының шығарған күйлерінің ішінде қыз-келіншектерге арналғандары да біршама баршылық. Ал, Дәулеткерей болса, өз күйлерінде суреттелген әйелдер бейнесін бұрын соңды болмаған көркемдік сатыға жеткізді. 3. мақсаты: Алуан түрлі сиқырлы сұлу әуен, күй сазының өн бойында жіпке тізілген моншақтай мөлдіреп тұрады. «Қыз Ақжелең» нәзік сезімге толы жайма шуақ жадыраған күндей күйі. 4. мазмұны: Дәулеткерей – күй өнеріндегі лирикалық, философиялық дәстүрдің көшбасшысы делінеді. Оның күйлері сүйкімді де нәзік келеді. Дәулеткерей өнерін жалғастырушылар - өз баласы Салауаткерей, Баламайсан, Әлікейлер, ал бізге жеткізушілер – Сейтек, Оразалы, Науша мен Махамбет Бөкейхановтар. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Динамика,динамикалық белгілер (мелизм). 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: Қ.Ахмедияров «Жігер»Алматы «Өнер» 1996ж., 4-11-беттер., Т.Мерғалиев, С.Бүркіт, О.Дүйсен «Қазақ күйлерінің тарихы» Алматы-2000ж.,255-бет. СОӨЖ №26практикалық сабақ 1. Тақырыбы: Күрделі метрлер мен өлшемдер. Аралас метрлер мен өлшемдер. Ауыспалы өлшемдер. Музыкадағы ырғақтың ерекше түрлері. М.Әубәкіров «Талас» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Әр түрлі жай метрлер мен өлшемдердің қосындысы аралас метрлер мен өлшемдер деп аталады. Кейде бір музыкалық шығармада бастапқы метр мен өлшемнің өзгеруі де кездеседі. Мұны ауыспалы өлшем дейді.Егер нотаның ұзақтыққа бөлінуі негізгі бөлінуден (екі немесе үш бөлікке ) өзгеше болып келсе, онда ерекше ырғақты түрлер пайда болады. Мысалы: Үш нотаның орнына екі нота келсе, ол дуоль деп аталады. Триоль – екі нотаның орнына келетін үш нота. Квартоль – үш нотаның орнына келетін төрт нота. Квинтоль – үш немесе төрт нотаның орнына келетін бес нота. 3. мақсаты: М. Әубәкіров «Талас» күйінің мазмұнына байланысты орындау әдістерін талдау, дамыту. Күйді ойнап көрсету. 4. мазмұны: Күрделі метрлер мен өлшемдер бірдей бірнеше жай метрлер мен өлшемдердің қосындысынан тұрады. Осыған байланысты күрделі метрде бірнеше әлді үлес пайда болады. Мұндағы бірінші үлес - әлді, келесі - әлсіз, ал одан кейінгі үлестер біршама әлсіз үлестер деп аталады. Күрделі метрлер өлшемі күрделі өлшем делінеді. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Домбырадағы позициялардың схемасы. 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: К.Сахарбаева «Домбыра үйрету әдістері» Алматы «ИздатМаркет»-2006ж., 64-66-беттер. А.Жайымов,С. Бүркітов,Б. Ысқақов «Домбыра үйрену мектебі»Алматы «Өнер»-1992ж. 18-апта № 27 практикалық сабақ 1. Тақырып: Гамма. Арпеджио. Гамма ойнауға арналған жаттығулар. Хроматикалық гаммалар. Позициядан позицияға (буыннан буынға, сағаларға) ауысудың негізгі әдістері. I-V позицияларды меңгеру. 2. Қарастырылатын сұрақтар: Гаммалар мен арпеджиолар музыканттың орындаушылық техникасын арттыруға жаттықтыру үшін беріледі. Гаммалар мен арпеджиоларды әр түрлі штрихта, ырғақта, екпінде түрлі аппликатурамен әр тональдықта ойнату. Мысалы; Cdur,G dur,h moll., т.б., 3. мақсаты: Көршілес сатылардың ара қашықтығы жарты тон болып келетін дыбыстар тізбегі хроматикалық гамма деп аталады. Позициядан позицияға ауысудың мынадай негізгі әдістері бар; бір саусақты жылжыту арқылы ауысу, қатар тұрған саусақтарды өзара алмастыру арқылы ауысу, араға бір немесе екі саусақ тастау арқылы ауысу, ашық ішек арқылы ауысу, бір дыбысты әр саусақпен басу арқылы ауысу, саусақтардың арасын кеңейту немесе тарылту арқылы ауысу. 4. мазмұны: Тоника мен оның келесі октавалық қайталануы аралығында биіктік тәртібімен орналасқан ладтың дыбыстары гамма құрайды. Арпеджио (бірінен соң бірін) – аккорд дыбыстарын бір мезгілде емес, бірінің артынан бірін жалғастырып, үзбей ойнау әдісі. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Позициядан позицияға ауысудың мынадай негізгі әдістері. 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: А. Жайымов, С. Бүркітов, Б. Ысқақов «Домбыра үйрену мектебі» Алматы «Өнер» 1992ж.,84-92-беттер., 73-бет. 19-апта №28 практикалық сабақ 1. Тақырыбы: Домбырашылық өнердегі сол қолдың саусақ кестесінің аймақаралық ерекшеліктері. Есбай Балұстаұлы туралы дерек. Есбайдың орындаушылық мектебінің кейбір ерекшеліктері. Есбай «Терісқақпай» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Домбыраның мойнына қолды дұрыс қою – домбыра үйренудегі ең басты шарт. Күйдің көркем, әуезді болуы оң қолдың саусақ қағысымен сол қолдың саусақ кестесінің жарасымына тығыз байланысты. Сол қол саусақтарының белгілері; бас бармақ – бармақ (с.б.)., сұқ саусақ – бірінші саусақ (с.с.)., ортаңғы саусақ – екінші саусақ (с.о.) атсыз саусақ – үшінші саусақ (с.а.)., шынашақ – төртінші саусақ (с.ш.). 3. мақсаты: Төрт перне, бас буын мен саға сияқты күйдің ең қалыпты бөлігі болып табылатыны белгілі. Асқан домбырашылар күйдің тек осы бөлімдерін түрлендіруге тырысқан. Бұл тарапта Есбайдың жеткен жетістігі ерекше. 4. мазмұны: «Терісқақпай» күйі Есбайдың ахиреттік өмір табалдырығында тұрғандағы есебі сияқты. Күйші өткен өиіріне өкпе айтпайды. Жаман – жақсылы ғұмыр кешкенін, қолынан келгенше дәурен сүргенін баян етеді. Күй жылдам ойнақы ойналады. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Есбайдың 50-шақты күйінің ішіндегі 26 күйдің құрылымында төрт перненің әуендік қалыптық материалы. 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: Айтжан Есенұлы «Күй – тәңірдің күбірі» Алматы « Дайк –Пресс»-1996ж., 63-72-беттер және 191-бет. СОӨЖ № 29практикалық сабақ 1.Тақырып: Сейтек Оразалиев (1861-1933) шығармашылығы. Сейтек «Сексен ер» күйі. 2. Қарастырылатын сұрақтар: Күйдің көркем, әуезді болуы оң қолдың саусақ қағысымен сол қолдың саусақ кестесінің жарасымына тығыз байланысты. 3. мақсаты: Сейтек өз мелодиясында диатоникалық негіздерді жиі пайдаланады. Әуен дыбыстары көбінесе тізбектеле қатар дамиды. «Сексен ер» күйі 1919 жылы болған оқиғаны суреттейді. Күй тез, жылдам ойналады. 4. мазмұны: Сейтек шығармашылығына тән өзіндік ерекшелік десек, композитордың көптеген шығармаларында кездесетін тек сейтекке ғана тән өзіндік қолтаңба, оның музыкалық тілінде фригийлік лад баяуының қабаттаса, ерекше мәнерленген түрмен дамуы. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Позициядан позицияға ауысудың мынадай негізгі әдістері. 6. Пайдаланылатын әдебиеттер: А.Сейдімбек «Қазақтың күй өнері» Астана « Күлтегін» 2002 ж., 621-бет. А.Есенұлы, Г.Елеусізқызы «Күй – қастерлі әуез» Алматы «Өлке» 1998 ж., 234-237-беттер. 20 апта №30 практикалық сабақ 1.Тақырып: Музыкалық ырғақтың көркемдік мәні. Артикуляция. Агогика. Акустика. Х. Күйі «Жайма қоңыр» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Күйді орындау кезінде оның ырғағына көңіл бөлу, көркемдік дәрежесін түсіну, динамикалық белгілерге ден қою. 3. мақсаты: Ырғақ арқылы музыканың айтайын деген ойын, шығарманың негізін, тынысын бейнелейтіндігін естуге болады. Агогика- тыңдаушыны иландыратын, жүрегіне ұялата жеткізудегі күйдің тынысы. Акустика- Музыкалық дыбыстардың биіктігін, күшін, әуезін және ұзақтығын бұрау, жағымды-жағымсыз (консонанс, диссонанс) зерттейді. Артикуляция – бөлшектеу деген ұғымды береді.(стаккато және легато). 4.мазмұны: Ырғақ музыкада ең көрнекті роль атқарады. Кейбір күйлердің басталысындағы әуендегі кескіннің қайталанып орындалуының өзі кіріспе ролін атқарып, бара-бара шығарманың бүкіл ырғақтық негізін құрайтын негізгі желіге айналады. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар:Белгілі орыс ғылыми зерттеушісі Б.М.Тепловтың пікірі бойынша ырғақ музыкалық шығармадағы дыбыстардың белгілі бір уақыт аралығында алма-кезек ауысуы, музыкалық көркемдік тездету көп байқалады. Бұл әрине ырғақ желісін түсінбегендік. 6.Әдебиет: К.Сахарбаева «Домбыра үйрету әдістері» Алматы «ИздатМаркет»,2006ж., 52-59-беттер.,119-бет. А. Есенұлы, Г. Елеусізқызы «Күй керуені» Алматы «Өлке»-1997ж., 85-87-беттер. 21 апта №31 практикалық сабақ 1.Тақырып:Динамикалық дыбыс күші өзгешеліктері. М. Әубәкіров «Фантазия» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Он алтылық ноталармен алма-кезек қағыспен ойналады да, кейін екпіні бәсеңдетіледі. 3. мақсаты: Шығарманың тақырыбы вариациямен өрбиді.Фантазия асықпай, әндете басталады. Кейін бірте-бірте фантазияның екпіні күшейеді. 4.мазмұны: Фантазия – қиял болжам деген ұғымды білдіреді, еркін құрылымдағы шығарма. Шығарма вариациялы түрде жүреді. Фантазиянының кіріспесі қағыспен басталады. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Фантазияда кездесетін динамикалық белгілер: p (ақырын, жай), f (қатты), ff (өте қатты). Әдебиет: К.Сахарбаева «Домбыраға арналған шығармалар» хрестоматиясы. Алматы «Мектеп»,2002ж., 141-157-беттер. СОӨЖ №32 практикалық сабақ 1.Тақырып: Өткен тақырыптарды қайталау.Қазақ күй өнері және А.Жұбанов. 2. Қарастырылатын сұрақтар: Жиырмасыншы ғасырдағы қазақ халқының күй өнері – Ахмет Жұбановтың өмірімен тығыз байланысты. 3. мақсаты: Күйшілік өнердің тәжірибесіне сүйене отырып, күйлерді болашақта қалай дамытудың жолын сілтеді. Өзінің терең білімін, жан – жақты жетілген ғылыми тәсілін, парасатты ақыл – ойын – халқының өнері үшін алға қойған мақсатын орындап шығуға жұмсады. 4.мазмұны: А.Жұбанов – қазақ күйлерін қорғап, оның ұлттық өнер ретінде қалыптасуына баға жетпес ұшан теңіз еңбек етті. Көп жағдайда А.Жұбанов жайлы сөз бола қалса – Құрманғазы оркестірін құрушы, соның негізін қалаушы деп бағалайды. Құрманғазы оркестрі қазақ халқының рухани өміріне үлкен өзгерістер әкелді. Қазақ домбырасының академигі А.Жұбанов – қазақтың күй өнерін, белгілі бір ғылыми жүйемен тиянақталған қағидалар дәрежесінде алып қарайды. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Позициядан позицияға ауысудың мынадай негізгі әдістері. 6.Әдебиет: А.Жұбанов «Ғасырлар пернесі» Алматы, «Жазушы»-1975ж., 4-10 беттер., Т.Мерғалиев,С.Бүркіт,О.Дүйсен «Қазақ күйлерінің тарихы» Алматы-2000ж.,44-50 беттер.
№35 практикалық сабақ Тақырып: Қазанғап «Домалатпай Ақжелең» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Күйде ой көзімен көру басым, әрі нақты. Күйдің негізгі сарыны ақырзаман емес, өміршең тума ниеттегі үмітке бай жасампаз арда күш. 3. мақсаты: Қазанғап Ақжелеңдерінің ішінде көркемдік жағынан үлкен орын алатын күйлерінің бірі «Домалатпай». Бұл күйінде композитор қазақ әйелдерінің арқан есіп, жіп иіріп жүгіріп жүріп өрмек тоқыған өмірлерін суреттесе бір жағынан елеусіз өтіп жатқан өмірдің өзі де қилы-қиян домалап өтеді екен ғой деп жеті түрлі күй шығарған екен. 4.мазмұны : Тағдырдың тәлкегіне қарсы шығу бүкіл қазақ күйлеріне тән, дегенмен «құмырсқа тасқа басса тәңірге аян», бұл күйдің атқан жайдан озық тұрар жебе екені естіген құлаққа кәміл. «Домалатпай» - аты айтып тұрғандай елгезек шора емес, қарысып қалған тағдыр емес, налу да, жалығу да емес, ұланғайыр үмітін қажырлы қайратқа ұластыра алған танымды, тындырымды, жігерлі күй. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар Орындау кезінде динамикалық белгілерге мән беру керек. Сахнаға дайындалып шығуға жаттығу. Сол қол саусақтары кестесінің аймақ аралық ерекшеліктерін сақтау. Әдебиет: С.Балмағамбетов «Саз зергері Қазанғап» Алматы – 2001ж. 22-бет. 24 апта №36 практикалық сабақ 1.Тақырып: Н. Тілендиев «Алтын дән» 2. Қарастырылатын сұрақтар: «Алтын дән» поэмасында қарама-қарсы екі бейне бірін-бірі толықтыра отырып, жаңа құрылымдық, көркемдік жетістікке жеткен. 3. мақсаты: дәстүрлі нұсқадан аспай, шеберліктің әдіс, амалдарын іздей отырып, негізгі бөлімді «Allegro» кең дамыған классикалық күй формасында батыс өңірінің тегеурінді төкпе әдісінде алған.Бұл шығармаға алыптық, батырлық сипат береді. 4.мазмұны: Н. Тілендиевтің «Алтын дән» поэмасы аспаптық музыка жанрындағы тамаша туындыларының бірі. Шығармада қазақ халық аспаптарының барлық орындаушылық мүмкіншіліктерін сарқа пайдаланып, қазақ халқының күй жанрын асқан шеберлікпен дамыта білген. Поэма – еркіндік құрылыммен ерекшеленетін аспаптық шығарма. Оның мақсаты, жоспары, анық болжамы болады. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Поэма – еркіндік құрылыммен ерекшеленетін аспаптық шығарма. Оның мақсаты, жоспары, анық болжамы болады. 6.Әдебиет: К. Сахарбаева «Домбыра – Дастан» Алматы «Мектеп» 2002ж. 235-бет. 25 апта №37 практикалық сабақ 1.Тақырып: Мәмен «Ақшолпан» (1859 – 1931) 2. Қарастырылатын сұрақтар: Күйді өз бетінше үйреніп, орындауға дағдылану. Күймен танысу барысында оның авторы, өмір сүрген дәуірі, музыкалық тілінің стилистикалық және орындалу ерекшеліктері жөнінде, туындының мазмұны, характері, сюжеті, негізгі екпіндері, құрылысы мен позициясымен танысу. 3. мақсаты: Күйде әуелі бас буын, ортаңғы буын, содан соң кіші, үлкен сағаларды, ал пьесада фразаларды, сөйлемдерді жеке – жеке ойнап жаттыққан жөн. Техникалық қиын тұстары арнайы жаттығулар арқылы меңгеріледі. 4.мазмұны : Мәмен күйші, Әлікей, Түркеш сияқты дарынды күйшілер мен ұлы ұстазы Құрманғазы дәстүрін жалғастыра отырып, өзі де күйлер шығара бастайды. Мәмен өз күйлерінде әрбір әуендік фраза мен күй құрылысындағы детальдарды шеберлікпен өңдеп жетілдіруі соншалық, оған импровизациялық иірімдер қосып, күй формасындағы бөлімдердің бірін ауыстырып немесе алып тастау мүмкін емес.Композитор жалпы төкпе құрылысындағы заңдылықтарды сақтай отырып, күй формасын өзінше дамыта түскен. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: есту, есте сақтау, шығарманы әр тональдықта ойнай білу, нотаны бірден оқып – ойнап кету қабілеттерін үнемі қадағалап, дамытып отыру Әдебиет: А.Райымбергенов «Күй қайнары»,Алматы «Өнер»,1990ж.,216-221 беттер. СОӨЖ №38 практикалық сабақ 1.Тақырып: Мәмен «Он жетінші жыл» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Жекелеген әуендерді орындап, оның ырғағын қайталау. Дауысын келтіру, қол қимылымен, болмаса белгілі әуенге қимылмен көрсету жолдары, орындап жаттығу. 3. мақсаты: Күйді орындағанда домбыра дыбысының көркемдігін негіздеу. Динамикалық белгілер – қойылымын дұрыс болғанын қадағалау. Күйдің дыбыс күшіне әсерін іздеуден дыбыс бояуы болса, сол қолға байланысты әуездік әдіс-амалдар жеткілікті. Ол пунктирлі және әшекей өрнектер (мелизм). 4.мазмұны : «Он жетінші жыл» күйінің композициялық құрылысы нақты әрі шымыр. Бас буын функциясын бертін келе өзіндік бөлім 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Динамикалық белгілер – қойылым? Әдебиет: А.Райымбергенов «Күй қайнары»,Алматы «Өнер»,1990ж.,216-221 беттер. 26 апта №39 практикалық сабақ 1.Тақырып: А. Жайымов «Аққулы айдын» 2. Қарастырылатын сұрақтар: Күйде үш бөлімді форма қолданылған. Қобызға арналған музыка стилінде жазылған кіріспе және қорытынды бөлімдері тақырыпқа негізделген. Автор қобыз үнімен қоса Аққу образын неғұрлым айқын беругетырысқан. Бұл жерде аққу үнін білдіру үшін дыбыс құраушы характерін беретін нахшлагтар пайдаланылған. 3. мақсаты: Автор қобыз үнімен қоса Аққу образын неғұрлым айқын беругетырысқан. Бұл жерде аққу үнін білдіру үшін дыбыс құраушы характерін беретін нахшлагтар пайдаланылған. 4.мазмұны: «Аққулы айдын» - шертпе күй дәстүрінде «Аққу» тақырыбындағы шығармалар тектес жазылған. Күй – негізінен жаратылыс, табиғат үйлесім – жарастығын, жастық шақ, жан сұлулығын, мөлдір де таза махаббат пәктігін паш етеді. Күйде үш бөлімді форма қолданылған. Қобызға арналған музыка стилінде жазылған кіріспе және қорытынды бөлімдері тақырыпқа негізделген. Автор қобыз үнімен қоса Аққу образын неғұрлым айқын беругетырысқан. Бұл жерде аққу үнін білдіру үшін дыбыс құраушы характерін беретін нахшлагтар пайдаланылған. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар Домбыраның жоғарғы регистрін дыбыс құраушылықты пайдалану тәрізді жанрға тән белгілерді сақтай отырып, жаттығу.: 6.Әдебиет: А. Жайымов «Шаттанамын» Дайк – Пресс- Алматы, 1997. 39-бет. 27 апта №40 практикалық сабақ 1.Тақырып: Сембек «Наз Қосбасар» 2. Қарастырылатын сұрақтар: 3. мақсаты: Домбыра аспабының саусақ кестесінің қағидалары ; қол қойылымын бастағаннан-ақ аспап мойнында саусақ қойылымы табиғи орналасуын қалыптастыру, сөйлем, иірімді орындағанда алғашқы аппликатуралық үлгіні сақтау, әр саусақтың перне басуда тепе-тең күшін реттеу, саусақтардың жеке сезінуін қолға алу, алақан, білезік, білек, иық – буындарының көмегін саралау, дәстүрлі қалыптасқан саусақ кестесі заңдылықтарын сақтау. 4.мазмұны : Тәттімбетің ізбасар, мұрагерлері Қыздарбек, Әбдилермен қатар шыққан күйші-композитор – Сембек. Қыздарбек, сембек, Әбди Қарағанды облысының Шет ауданында өмір сүрген, аталас туыс, ағайын адамдар болған. Кезінде «ескілік өнерді насихаттағаны үшін» деген айыппен Әбди мен Сембек «халық жауы» ретінде атылған.Саяси идеологияның жазықсыз құрбандары болған. «Наз Қосбасар»-шағын ғана әуенненқұрылған күй болғанымен өте әуезді, иірімге бай күй. 5. Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: Дыбыс сапасымен жұмыс жасау. Әуенді іштей білу. Есебіне көңіл бөліп жаттығу. Әдебиет: А. Тоқтаған, М. Әбуғазы «Тәттімбет және Арқа күйлері» Алматы «Білім» 2005ж.123-бет. СОӨЖ №41 практикалық сабақ 1.Тақырып: Өткен тақырыптарды қайталау. Махамбет «Қайран, Нарын» (1804-1846) жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|