- Н.С.Байбатырова.
- 2015 жыл 10 маусым.
-
- Бастауыш сатыда оқу үдерісінде «Дамыта оқыту» технологиясының тиімділігі
- Дамыта оқыту технологиясы арқылы жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуда, шығармашылық қабілеттерін арттыруға қажетті іскерлік пен дағдыны қалыптастыру жолдары мен әдіс тәсілдерінің тиімділігін дәлелдеу”.
- 1.Дамыта оқыту технологиясы арқылы оқушының шығармашылығын арттырудағы, дамытудағы қасиеттерінің мәнін , мазмұнын айқындау.
- 2. Оқушылардың бойында шығармашылық қасиеттерді қалыптастырудың өлшемдері мен көрсеткіштерін анықтау.
- 3. Жан – жақты білімді, өз ой – пікірін ашық, еркін жеткізе алатын тұлға тәрбиелеу.
- 1.Оқытудың ескі тәсілдері балалардың сөйлеуіне, ізденуіне, ашылып ойын айтуына авторитарлық қарым – қатынасымыз мүмкіндік бермеді.
- 2.Дамыта оқыту технологиясы құрылымында белгілі бір жүйелілік бар, әдіс – тәсілдері де баланың жұмыс жасауына итермелейді.
- 3.Қазіргі заман талабының өзі баланың жеке тұлға екендігін мойындатады, ойын ашық айтуын талап етеді.
- Ойлаудың әртүрлі деңгейін, типтерін
- Психика
- қызметін
- зерттеген
- Нәтижесінде Дамыта оқыту мәселесіне арналған екі эксперимент жасалды.
- «Дамыта оқыту деп – оқыту мақсаты, міндеттері, әдіс - тәсілдері баланың даму заңдылықтарына сәйкестендірілген оқытуды» атайды. Оқыту арқылы баланың психикасында жаңа құрылымдар пайда болуы, яғни жаңа сапалық өзгерістер болуы тиіс деп есептейді. Жүйенің басты мақсаттарының бірі – баланы оқыта отырып жалпы дамыту, оның еркіндігін қалыптастыру, өз бетінше ізденуге, шешім қабылдауға дағдыландыру, жекелік қасиеттерін ескеру, басшылыққа алу, әрі қарай ұшқырлау, тұлғалыққа бағыттау.
- Баланың дамуын қарастырған
- Дамыта оқыту жүйесінде оқушылардың ойларын жетілдірудің маңызы
- Дамыта оқытуда білім даяр күйінде берілмейді, оған оқушы өз оқу әрекеті арқылы қол жеткізеді.
- Оқушы жоғары қиындықтағы мәселелерді шеше отырып өзінің санасының саңылауларын ашады. Әр оқушының өзінің деңгейіне дейін дамуға қол жеткізе алады.
- Оқушының жеке басын дамытатын басты құрал – ол өзінің әрекеті.
- Дамыта оқыту жүйесінің нәтижелі болуы оқушы мен мұғалімнің арасындағы жаңаша қарым - қатынасы арқасында ғана өз жемісін береді.
- Дамыта оқыту технологиясының нәтижелері:
- Түрлі әдістерді пайдалану сабақтың нақты мәнін ашуға көмектеседі.
- . оқушылардың барлығын сабаққа қатыстыруға мүмкіндік туады;
- олардың әрқайсысының деңгейін анықтауға болады; оқушылардың көбін бағалауға мүмкіндік бар;
- оқушыларды ізденіске баулып, өз бетімен жұмыс істеуге үйретеді;
- оқушылардың қабілеттері, сөз саптау еркіндігі, ұйымшылдығы, шығармашылық белсенділігі артады;
- жеке тұлғалық сипатын дамытуға, шығармашылығын шыңдауға, өзіне деген кәсіби сенімін қалыптастырады.
- Дамыта оқыту жүйесіндегі сабақтардың типологиясы
- 1. Педагогикадағы түсіндірмелі - көрнекі әдісі алмастырады. Бұл әдіс тұлға дамуымен тығыз байланыста.
- 2. Дамытудың барлық заңдылықтарын ескереді, жеке бастың өзіндік деңгейі мен ерекшелігіне сәйкестендіріледі
- 3. Балаға іс – әрекеттің толыққанды субъектісі болып табылады.
- 4. Балаға қоршаған ортамен өзара қатынасқа түсетін дербес субъект рөлі беріледі.
- 5. Тұлғаның барлық қасиетін тұтас дамытуға негізделген.
- 6. Баланың жақын даму аймағында жүзеге асады.
- «Дамыта оқыту дегеніміз – ақыл - ойдың дамуының көрсеткіші ретінде жинақтай, қорытындылай алу дағдысы» – дейді.
- Дамыта оқыту жүйесі бойынша сабақтарды даярлау және өткізу этаптары
- Келесі сабақтың моделін жоспарлау
- Сабақтың
- мазмұны,
- оқу жағдайын ескеру
- Сабақтың негізгі
- мақсаттарын
- Сабақтың әр кезеңіндегі
- оқушының негізгі әреке
- т түрлерін анықтау
- Оқушы әрекетін
- ұйымдастыру әдіс –
- тәсілдерін таңдау.
- Әр сабақтағы баланың іс –
- әрекетін ұйымдастыру.
- Жұмыс барысын бақылау жұмысы
- Қойылған мақсатқа жету.
- Тақырып бойынша өзгерістер енгізу.
- Оқыту нәтижесіне талдау .
Дәстүрлі және дамыта оқыту жүйелерінің негізгі белгілерінің салыстырмалы сипаттамасы. - Педагогикалық процесінің компоненттері
| | | | | - Дәстүрлі иллюстрациялық түсіндірме әдісі
| | | | | - Байқампаздығын, ойлауын, практикалық әрекетін дамыту
| | | - Факторлар, мысалдар, тақырыптар, дәлелдер
| - Заңдылықтарды, теорияларды, ұғымдарды, ережелерді қорыту
| | | | - Бірлескен ұжымдық іс-әрекет
| | | - Ауызша түсіндіру, көрнекілік, практикалық
| - Проблемелық баяндау, ізденушілік, зерттеушілік, ойлау
| | | - Оқытудың нәтижесін мұғалімнің бақылауы, бағалауы
| - Өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау, рефлекция
| Дамыта оқытуда мұғалімнің басты міндеті: - Оқушының сезіміне әсер етіп, логикалық ойын дамыту.
- Жалпы оқушының жан дүниесін дамыту.
- Оқу барысында баланың бойындағы дамытуды қалыптастыруды
- дағдыға айналдыру.
- Оқу мен тілдің арасындағы байланыстылыққа аса көңіл бөлу.
- Оқу әрекетін қалыптастыру, айналадағы дүниемен белсенді әрекеттестік, этикалық, эстетикалық қарым - қатынасқа дайындау, дара тұлғалық адамгершілік қалыптарын меңгерту.
- Сөздік қоры мен тілдің арасындағы байланыстылыққа аса көңіл бөлу.
- Дамыта оқытудың ерекшелігі:
- Тапсырманың күрделену деңгейіне сәйкес оқушының ойлау, орындау қабілеті артады
- Өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгеру
- Оқушы өздігінен жұмыс істеуге мүмкіндік алады, соған дағдыланады.
- Оқушының жеке қабілеті анықталады.
- Дамыта оқытудың тиімді жақтары
- Оқушылар білім қабілетіне қарай дағдыланады.
- Бір-бірінен озуға тырысады
- Өзін-өзі тексеруге дағдыланады.
- Әр оқушыны қабілеті мен мүмкіндік деңгейі анықталады.
- Деңгейлік тапсырмалар арқылы оқыту 4 деңгейді көздейді.
- Шығарманы қабылдауға, түсінуге, ұғынуға бағытталады.
- Алгоритмдік деңгейлік тапсырмалар:
- оқып отырған шығарма да реттеуге, жүйелеуге берілген сұрақтар жатады.
- Эвристикалық деңгейлік тапсырмаларға:
- оқушының пәннен алған білімдерін тиісті жерде қолдануға бағыттайды.
- Шығармашылық деңгейлік тапсырмаларға:
- оқушы өз бетімен әрекет жасайды. Шығармашылықпен айналысады. Оқушының танымдық қабілеті артады.
- Дамыта оқыту тұлғаның барлық қасиетін тұтас, яғни, әр жақты дамытуға негізделген. Ендеше, дамыта оқытуды қысқаша мынандай формула түрінде беруге болады екен:
- ДО = ББД+АӘА-ТӨТ+ЭАС+ПӘС.
- Мұндағы: ББД- білім, білік, дағды; АӘА – ақыл- ой әрекет амалы; ТӨТ- тұлғаның өзін-өзі басқару тетігі; ЭАС- эмоциаялды – адамгершілік сферасы; ПӘС-практикалық әрекет сферасы.
| | | | | - Кім? Қайда?Қашан? Не?
- Анықтама беріңдер....
- Оқып шығыңдар.
- Айтып беріңдер,қайталаңдар,еске түсіріңдер.
- Суреттеңдер..
- Қатесін түзеңдер..
- Мысал келтіріңдер..
| - Оқушылардың есте сақтау,қабылдау қызығушылығын ояту.
| | | | - Басты идеясы қандай, негізгі ой.
- Немен түсіндіруге болады?
- Қандай ой керек?
- Дәлелдеңдер?
- Қандай қорытынды шығарамыз ?
- Бұл ережені қалай,қайда қолданамыз?
| - Ойлауға,іс-әрекет жасауға,тапқырлыққа тапсырмалар .
| | | | - Басқа әдіспен қалай шешуге болады?
- Неге бұл әдіс тиімді?
- Несімен жеткіліксіз?
- Түсіндіріңдер,не себепті?
- Бағалаңдар...
- Салыстырыңдар.....
- Біз қатесін таптық ,олар қалай туындады,біз нені ескермедік?
| | | | | | - Құрастырыңдар...
- Ойластырыңдар...
- Басқа білімді қалай қолданамыз?
- Аргумент,фактілер келтіріңдер?
- Сіздің болжауыңыз...?
| - Дамыта оқыту технологиясының тапсырмалары мен
- сұрақтарын құрастыру үлгісі.
Сабақтың блоктік құрылымы (сызықты емес моделі ) - Аналити-
- калық талдау
- (сарамандық)
- блогі
Сабақтың блоктік құрылымы (сызықты моделі) - Кіріспе бөлімі
- 1. Ұйымдастыру блогі
- 2. Уәжділік (мотивационный) блогі
- Негізгі бөлімі
- 3. Хабар алу блогі
- 4. Аналитикалық талдау (сарамандық) блогі
- Сабақты қорытындылау бөлімі
- 5. Бағалау блогі
- 6. Рефлексия блогі
Сабақты талдау формалары (сабақ жоспарың құрастыру) - 1. Сабақтың сценарийі мен конспектісі – сабақтың өту барысын толық жазу (кіріспе бөлімі, негізгі бөлімі және қорытынды бөлімі).
- 2. Сабақтың технологиялық картасы – кесте түрінде мұғалімнің және оқушының сабақтағы іс-әрекеттері, жұмыс нәтижелері, талқылау түрлері және бақылау.
- 3. Интеграцияланған қалып – мәтін және графикалық ақпарат (қосымша, сілтемелер, кесте және т.б.).
Ұйымдастыру блогі - Аннотация (сипаттама).
- Тақырып және сабақ жоспары.
- Мақсатты қою (мақсаты, міндеттері, нәтиже).
- Негізгі ұғымдар (сөздік).
- Нұсқаулар және түсініктеме (тапсырма).
- Кіріспе сөздер (тезистік мазмұндама).
- Жұмыс ережесі (мөлшер, процедуры, түрі).
- Қаржылық қамтамасыз ету (мағлұматтар, құрал- жабдықтар, суреттеу және т.б.).
- Жұмыс кеңістіктің құрылымы.
Сабақтың мақсаты - - маңыздылық;
- - қол жеткізген нәтижесі барынша жинақталған бейне (кысқа мерзімді және үзак мерзімді );
- – сұрақтарға жауап беру « Неге ? Не үшін?»;
- - қарау мүмкін :
- Сабаққа , тақырыпқа немесе толық курсқа.
- Білімдерге , икемге немесе құндылық нысанаға .
- - етістіктен жасалған зат есімі немесе етістік түрінде қалыптастыру (дамуы, жетуі , сезінуі , тәрбиелеу , түсінуі , сана-сезімі , себептері , өзара байланыс , қызметтестік , көзқарасын кеңейту және т.б.).
Сабақтағы міндеттер - - сабақтың әр бөлігіндегі істеген жұмысын көрсетеді ;
- - кешенді сипатты (тапсырмалар жұйесін қарастырады);
- - келесі сұраққа жауап беру « Не істеу керек?» және етістік арқылы қалыптасады (түсіндіру , хабар алу, тарату, білу, салыстыру, талқылау, тәжірибе алу, білімін қолдану , бағалау және т.б.);
- - мұғалімнің және оқышудың міндеттері салыстырылмалы , бірақ олар бірдей емес;
- - міндеттер дидактикалық , рефлексиялық, ұйымдастырушылық, құндылықтық және т.б. болу мүмкін
Уәжділік (мотивационный) блогі - Уәжділік (мотивация) – оқушыларды белсенділікке итеретін себепкер шарттар ( дербес және ахуал), олар оқушыларды белсенділікке баулиды.
- Уәжділікке жатады: оқушының белсенділігінің және айқындаушы оның бағытталғандығың және мақсаттардың (саналы немесе саналы түрде емес- психикалық факторлар).
- Қызметтің жағымсыз (қорқыныш, жаза) және жағымды (көтермелеу, апробация, сыйлық) себептері.
- Ішкі және сыртқы уәжділік.
- 2 уәжділіктің құрастырушылары:
- МҮДДЕ (тақырыпқа кіріспе, «тетік", "ырғақ", «серіппелі тақта", «жарық дақ (таңба)", "тұтан" және т.б.).
- МӘСЕЛЕ (сабақтың негізгі сұрағы, басты қайшылыққа көз карас – оқудың мақсаты: бастылықта назар аудару, зерттелетін материалды ықшамдау).
Уәжділік (мотивация) және манипуляция - Негізгі құраушылары: қажеттілік және әрекет.
Уәжділікті жүргізу амалдары - Тәжірибе жүргізу немесе жағдайды қарастыру.
- Көру арқылы қабылдау (сурет, график, мазақсурет, нышан белгі, фотография және т.б.)
- Ұғымдармен жұмыс (терминдердің мәнді қатары, жіберіп қойған сөздер, ұғымның бейнесі, «артық» ұғым).
- Мәтіннің немесе үзіндінің (пәнаралық байланыс, мәселенің анықтамасы, идеяны айыру, басы және т.б.)
- Ойын откізу (дайындалған немесе аяқ астынан).
- Тұжырымдаманы талқылау (афоризмдерді, мақал, ақыл сөздерді).
- Мәселелі сұрақтар мен жұмбақтарға жауап беру (жеке жұмыста немесе мыйға шабыл).
- Материалдық мәдениеттің және тұрмыстың пәнін байқау.
- Әркелкі тәртіп (азғыру, төл).
- Бейненің және мультимедиа қамбаның игерушілігі.
Ұғымдармен жұмыс - 1. Ұғымдық қатар: Кай ұғым «артық»?
- ИТОГИ ПРАВЛЕНИЯ ИВАНА ГРОЗНОГО: опричнина, Земский Собор, патриарх, царь, бояре, Ливонская война.
- Кай ұғым «артық»?
- Қара өрік, қайын, самырсын, жөке, емен, көктерек.
- 2. Анықтама: О каком понятии идет речь?
- Одна или несколько равных частей единицы - __________
- Ответ: Дробь
- 3. Ұғымды толтыр:
- «Цена величия – это _______________» (У. Черчилль)
- Ответ: Ответственность
- 4. Топтастыру(ассоциация) (бірнеше сұреттерді, байланыстыратын ұғым- келесі слайд ).
Пікір айтумен жұмыс ( афоризмдер) - 1. Пікір айту арқылы сабақтын тақырыбын анықтау.
- 2. Ұстаным алу (өз пікір айту, келісу немесе қарсы айту, дәлелдеме немесе қарсы дәлелді іріктеу).
- 3. Салыстыру ( авторлар көзқарастарындағы ортақ және айырмашылық ұстанымдарды қарастыру).
- 4. толықтыру ( тақырып бойынша басқа пікірлерді табу).
- 5. Ойлап табу ( өз пікірін тұжырымдау).
- 6. Анықтамаларды атап өту және олаға түсінік беру ( немесе мағынасын түсіндіру).
- 7. Қалып қалған сөздерді немесе үзіндіні қалпына келтіру.
Жұмбақтар және мәселе сұрақтар - Тура жауапты жұмбақ: Құдықтың тереңдігі 36 метр. Құрбақа күндіз 6 метр жоғары, кешке шаршағандықтан 2 метр төмен сырғып түседі. Құрбақа құдықтан неше күнде шығады?
- Жауап: 9 күнде. 6м-2м=4м-бір күнде жүретін жолы. 36м:4м=9 күн
- Жылдам жауапты жұмбақ: Шай мен бәліш 110 теңге тұрады. Шай бәліштен 100 теңге қымбат. Шай мен бәліш қанша тұрады?
- Жауап: 105 және 5 теңге.
Мысалы тарихтан жұмбақ. - Загадка (с точным ответом): В 1936 году один Британский метеоролог со своим другом (великолепным математиком) изобрел очень важное для страны устройство. После успешной демонстрации этого устройства перед многочисленными министрами страны изобретатель повернулся к одному из них и сказал: «Теперь Британия вновь стала островом». Вопросы: Что он изобрел? Что означала фраза?
- Ответ: В те годы наибольшую опасность для Британии представляла вражеская авиация и флот, он изобрел радар, и теперь авиация угрозу представляла намного меньшую, из угроз остался только флот, как для любого островного государства.
Ақпарат беру тәсілдері - - бейнелі мазмұн (іске асыру бейнелер: әлеміш, кестелер, нобайлар және т.б.);
- - символикалық мазмұнын (ақпарат ара кез келген пішін белгілердең және т.б. сандар арқылы);
- - семантикалық мазмұн - мәтіннің сөзінің мағыналары;
- - мазмұндык жүріс- тұрысы (мінез-құлық) – невербальды хабар алу (эмоция);
- - нақты (эксплицитная) және жасырымды (имплицитная) хабар алу
Ақпарат беру жолдары - - Аудиальный.
- - Визуальный.
- - Кинестетический.
- - Синергетический.
- …
Ақпарат берудің стильдері - Түсіндіру амалдары
- Мәселелі амалдар
- Бейне- суреттеу амалдары
- Салыстырмалы тіл табу амалдары
-
Оқыту стратегиясының біліктілігі | | | | | | | | | | | | - Репродуктивті (жаңғырткы)
| | | | | | | | - Оқытушының орталық рөлі
- Ортақ сараптың болмағандығы
- Әсер әрекеттен асқан
ТАҢДАУДЫҢ ШАРТТАРЫ - Оқушыларда оқу-ақпараттардың болмауы (оқулықтың, сөздіктердің, анықтағыштардың және т.б.)
- Ақпаратты іздестіруде уақыттың аз болуы
- Оқушылардың көп саны
- оқылытын материалдың көлемі оның мазмұндамасының ең көп нығыздығын сұрайды
- оқу-дайындылықтағы жетіспеушілік деңгейі
Стратегияның жағымды және қауіпті жақтары | | | | | - Оқушылар уәжділігінің төмендеуі
| - Оқушылар санының шексіздігі
| - Оқушылардың сабаққа қатысуы төмен деңгейде
| - Қосымша қаржыны қажет етпейді
| - Жекелей ықпал етудің жоқтығы
| - Бағалаудың қарапайымдылығы
| - Ақпарат дереккөздердін тарылуы
| | | - Шығармашылыққа мүмкіндік пен нұсқаулықтын болмауы
| - Мағлұматты беру нақтылығы және құрылымдылығы
| - Мағлұматтарды меңгеру пайызының төменділігі
| КОММУНИКАЦИЯНЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ - Оқытушының орталық рөлі
- Бірлескен сарап
- Өзара әрекет пен ықпал қатар жүреді
ТАЛҒАМНЫҢ ШАРТТАРЫ - Тақырыпқа қөтеріңкі қоғамдық мүдде
- Повышенный общественный интерес к теме
- Сұрақтар қою қабылеті дамыған
- Тапсырмаларды талқылау және қорытынды жасау
- Уақыт көрының жеткіліктігі
- Мұғалімнің дағдылары биік
Жағымды және қауіпті жақтары | | | - Қосымша қорды талап етпиіді
| - Мұғалім кейбір сұрақтарды талқылауға дайын болмау мүмкін
| - Сабақ тақырыбынаң ауыткудан қорғау мүмкіншілігі
| - Кейбір оқушылар сабаққа белсенде қатыспау мүмкін
| | | - Сабақ тақырыбын талқылаунаң ауытқу мүмкін
| - Ақпарат қөздерінің дағдылары
| - Ақпарат қөздері шектелген
| - Оқушылардың ерекше қасиеттерін ескеру
| - Мұғалімнің беделі оқушыға қысым көрсету мүмкін
| - Сабақ тақырыбың бірлесе тұжырымдау және қарастыру
| - Топтарда оқушылар саңы шектелген
| ИНТЕРАКТИВТІ СТРАТЕГИЯ (өзара айналмалы әрекет) КОММУНИКАЦИЯНЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ - Орталық роль оқушыда
- Оқытушы - ұйымдастырушы және көмекші
- Сараптама шағын топтарда болады
- Өзара әрекет ықпалдан басым болады
ТАЛҒАМНЫҢ ШАРТТАРЫ - Тақырыпты талқылауға дайындық
- Негізгі коммуникациялық дағдылық және іскерлігі
- Оқушылардың сабақ тақырыбына
- қызығушылығың арттыру
- Қосымша акпарат көздерінің болуы
- Ықшам топтардың жұмыс істеу кеністігінің
- жеткілікті болуы
Жағымды және қауіпті жақтары | | | - Мағлуматты меңгеру берік және қоры ұлғаяды
| | | | - Тақырып толық ашылмау немесе терең қарастырылмаған болу мүмкін
| - Оқыту барынша жеке болады
| | - Практикаға және қайраткерлікке акцент беріледі
| - Топта оқушы саңы шектелген
| - Шығармашылыққа мұмкіндік беріледі
| - Топ басшының беделі топқа қысым қорсету мұмкіни
| Білімді тексеру және бағалау - Сұрақ : Бағалау қандай қызмет атқарады?
- 1. Бақылаушы (жетістіктерді анықтау және талапқа сәйкестігі).
- 2. Оқытушы (өткенді қайталау, повторение пройденного, мағлұматты жақсы менгеру).
- 3. Дамыу (өз бетімен жұмыс жасау, ой қабілетін дамыту).
- 4. Тәрбиелеуші (тәртіп, жігерлікке тәрбиелеу).
- 5. Корректирующая (өзгерістер)
- 6. Ақпараттық (жариялау,хабарлау)
Рефлексия – қарама қарсы қою - Сабақта болған ең жарамды жері (жаттығыу) …, ал жарамсыз… .
- Ең қызықты болғаны… , ал қызықсыз жері… .
- Ең көңілді болған…, ал ең байсалды … .
- Менің қалаум бойынша, тек… . Менің ықылассыз бойынша, тек…
- Мен өзіме сенімді болдым, қашан… . Мен өзімді сенімсіз сезіндім , қашан… .
Достарыңызбен бөлісу: |
