Бастауыш сынып оқушыларының оқу дағдысын тексеруге арналған

Бай мен кедей көрші болыпты. Кедей еңбекқор екен. Үйінің жанына мал қора салудан қолы босамапты. Қора болғанда қандай. Жып-жылы.

- Осы сенің есің ауысқан ба? – деп күліпті достары. – Қора салғаның не? Малың сыймай бара жатыр ма?

Кедей миығынан күліпті де қойыпты.

Сол жылы қыс өте қатты болады. Көрші байдың мыңғырған малы суықтан қырыла бастайды.

Ол еңіреп кедейге келеді де:

- Малдарым қораңда қыстап шықсыншы. Аман шықса, көктемгі төлдері сенікі, - дейді.

Кедей байдың сөзіне келіседі. Сөйтіп, көктем шыға оның қорасы малға толып шыға келіпті.

Азамат қара жіп пен ине тауып алып, шолақ шалбарының жыртылған жерін тігіп келді. Тігілген жерді Балқадиша көріп:

- Әкел, жөндеп тігіп берейін. Қолдан келгенше адамдар бір-біріне қолғабыс етулері керек, - деді.

Нұржан аула сыпырғанда, Азамат қаз-үйрекке жем шашып, су құйып, жеміс-жидек ағаштары мен гүлдерді суғарды.

Ертеңіне әжесі де жетті. Азамат әжесіне Балқадиша мен Қалқаман ағайдың жақсы адамдар екенін айтып еді, әжесі:

- Жақсы азамат бола бастаған, қарағым, сен өзің екенсің. Еңбек ел құрметіне бөлейді. Еріншек адам әрдайым көпшіліктің сыйлауынан, алғысынан құр алақан қалады. Балам, шама-шарқыңа қарай үйренгенің өзіңе жақсы, - деді.

Р.Әбдіқадырова

(91 сөз)

- Е, қаз, сенің қолыңа мен түссем, не істер едің? - деп сұрайды. Қаз сәл ойланып тұрып:

- Сені тісіммен тістеп тұрып, екі аяғымды кеудеме қоямын да, көзімді жұмып: «Құдай, бергеніңе шүкір!» деп жеп қояр едім, - дейді.

- Мынауың дұрыс екен. Мен де сені өзің айтқандай етіп жейін, - дейді түлкі.

Ол қазды тістеп , алдыңғы екі аяғын қусырып, көзін жұмып:

- Е, құдай! –дей бергенде, қаз қанатын қағып-қағып ұша жөнеледі. Түлкі аузын ашып, шоңқиып қала береді.

Бір күні түйе өзеннің арғы жағына өтеді. Оны бақылап тұрған түлкі:

• 
  Уа, түйе, су терең бе екен? – деп сұрайды.
  
• 
  Терең емес, тізеден ғана.
  
• 
  Тізеден ғана болса, таяз екен, - деп түлкі суға түседі де, арғы жағаға қарай жүре бастайды. Әрі қарай жүрген сайын батып, қылғынып бара жатады. Сол кезде түлкі түйеге айғай салады:
  
• 
  Тізеден дегенің қане, мен батып барам ғой!
  
• 
  Е, сенің тізең мен менің тізем бірдей ме? «Әлін білмеген әлек» деген осы, - дейді түйе.
  

Бір жолаушы екі кітап тауып алды. Біріншісінің қалыңдығы екі қарыс. Екіншісі сіріңкедей ғана кішкене әрі жұқа. Қария екі кітапты таразыға салып өлшеді.

Қария басын шайқады да:

• 
  Сені жазған кім, үлкен кітап? – деп сұрады.
  
• 
  Мені мылжыңбай деген біреу жазды. Отырды да, ойына келгенін жаза берді, - деді.
  
• 
  Ал сені кім жазды, кішкене кітап?
  
• 
  Мені ғұлама білгір жазды. Ол көп жыл еңбек етіп, сөз асылын ғана хатқа түсірді, - деді.
  
• 
  Міне, енді ұқтың ба? – деді қария жолаушыға. – Мына кітапта ақылдының асыл сөзі ғана бар. Ал мына кітаптың іші толған бос сөз. Сондықтан жеп-жеңіл. Мағынасыз сөзде не салмақ болсын!
  

(95 сөз)

Әсемдікті айнытпай сызудың жүйесін тапқан ол жұмысына құлшына кірісті. Ақ жібек жейдесінің тамақ түймелерін ағытып, кеудесін ашып тастады. Жұмысына бүкіл зейінін салып, алаңсыз, ынтамен құштарлана кірісті.