Ұйымдастыру бөлімі - 6% - 10,8 мин

7. Ұйымдастыру бөлімі - 6% - 10,8 мин.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тізіммен тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Тұмау этиологиясы, инфекция көзі
  
• 
  Берілу механизмдері
  
• 
  Патогенез, алдын алу шаралары
  
• 
  Емдеу, арнайы профилактика
  
• 
  Тұмау эпид.ерекшеліктері
  

Тұмау – қоздырғышы ауа-тамшы механизммен берілетін, эпидемия және пандемия тудыруға бейім, жоғарғы тыныс жолдарының зақымдалуымен көрініс беретін, жедел респираторлы инфекция.

Вирустар жоғары температураға төзімсіз, төменгі температураға өте төзімді. Әдеттегі физикалық және химиялық дезерітінділерге жылдам жойылады. Бөлме температурасында бірнеше сағатта, 50-60С-та бірнеше минуттың ішінде жойылады.

Е.С Кетиладзе (1980) ЖРИ-дың патогенезінде негізгі 5 фазаны бөледі:

1-фаза – вирустың тыныс алу жолдарының эпителиіне репродукциялануы.

2-фаза – вирусемия, ағзалар мен жүйелердің токсикалық немесе токсикоаллергиялық реакциялары.

3-фаза – тыныс алу жолдарында қабынудың дамуы

4-фаза – бактериалды асқынулары.

5-фаза – патологиялық үдерістің кері дамуы.

Клиникасы. Инкубациялық кезең А тұмауда бірнеше сағаттан 2 тәулікке дейін созылады. В тұмауда 3-4 тәулікке дейін созылуы мүмкін. Ауру жедел басталады, дене қызуы жоғарлайды 39-40 градусқа, қалтырап-дірілдейді, басы айналады, бұлшық еттері, буындары ауру мүмкін, жалпы әлсіздік болады. Келесі күндері тұмау белгілері айқындала басталады: қатты бас ауырады, жиі самай тұсы, маңдай тұсы, қас үсті кейде шүйдесі ауыруы мүмкін, ұйқысы бұзылады, құсады, кейде сандырақтау, елестеушіліктер, құрысулар, есінің бұзылуы болады. Катаральды белгілер тұмауда айқын білінбейді, аздап мұрын бітеді, жөтеледі, тамағының жұтынғанда ауырсынуы. Геморрагиялық синдром туындағанда мұрыннан қанайды, көзі қызарады, терісінде петехиальды бөртпелер шығады. Науқас бозарады, қызыл демографизм, терлегіштік, кейде ішінің ауырсынуы.

Күтім ерекшеліктері. Тұмауды емдеудегі ең маңызды роль дұрыс күтімде болады. Науқастарда реинфекция болмас үшін олардың бір палатада орналасу ұзақтығын көңілге алу қажет. Барлық қызба кезеңінде науқас қатал төсектік режимде болуы керек. Науқастың күтіміне және емдік шараларды жүргізіп отырған медбике ауырудың жоғары контагиоздығына байланысты үнемі бетпердеде жүруі міндетті.

Науқастар орналасқан бөлме кең әрі жарық болуы керек. Бөлмені тәулігіне 4-6 рет желдету және бұл кезде науқастар жылы көрпемен оранып төсекте болуы қажет. Науқастарға үнемі жылы сұйықтықтармен (бал қосылған шай, морстар) қамтамасыз ету. Науқаста жоғары тершеңдік болған жағдайда медбике науқастың киімін уақытысымен ауыстырып тұру. Мұндай науқастарда нейротоксикоз белгілері болғандықтан бөлімшеде қорғау режимі сақталу керек.

Медбике науқасты ауырудың клиникалық белгілерінің және асқынуларының дамуын үнемі бақылап отыруы керек. Өкпе қабынуымен асқынған науқастарға төсекте жартылай отыруына ықпал жасап, науқасқа ылғалданған оттегі беріледі. Өкпе ісіну, ми ісінуі және токсикалық шок дамыған жағдайда науқасты жансақтау бөліміне тез арада ауыстырылуы керек.

Емі.

1. Режим (барлық қызба кезеңінде төсектік).

2.Тұмаумен ауырған науқастарға өте көп мөлшерде сұйықтық (шай, шырындар, морс), № 4 үстел диетасын барлық қызба кезеңінде сақтау керек, және де витаминдерге бай жеміс-жидектер ұсынылады.

3. Этиотропты ем: вирусқа қарсы препараттар - ремантадин арнайы схемамен беріледі, 1-ші күні 100 мг-нан күніне 3 рет, 2-3-ші күні 100 мг-нан күніне 2рет, 4-5-ші күні 100 мг-нан күніне 1 рет. Айқын интоксикация болған кезде тұмауға қарсы гамма-глобулин немесе қалыпты адам иммуноглобулині ( б.е 5,0 мл-ден 3-5 күн бойы)

4. Патогенетикалық. Ауыр ағымында дезинтоксикациялық ем жүргізіледі. Көрсеткіштер бойынша гемодез, реополиглюкин, альбумин ерітінділері.

5. Симптоматикалық ем. Қызба болған кезде қызбаны түсіруші препараттар парацетамол, ацетилсалицил қышқылы, анальгин тағайындалады.

Паратұмау – жалпы улану белгілерімен мұрынның және көмейдің шырышты қабаттарының көбірек зақымдалуымен сипатталатын, тыныс алу жолының жедел жұқпалы ауруы.

Этиологиясы. Паратұмау қоздырғышы парамиксовирустар тұқымдастығына жататын, құрамында РНҚ-ы бар, сыртқы ортада тұрақсыз вирустар. Паратұмау вирусының 5 түрі белгілі, барлығы гемагглютинирлеуші белсенділікке ие, барлығында нейроаминидаза табылған.

Эпидемиологиясы. Инфекция көзі науқас адам. Берілу механизмі аэрогенді, таралу жолдары ауа-тамшылы.

Патогенезі. Паратұмау вирусы жоғарғы тыныс жолдарының кілегей қабатына еніп, эпителиалды жасушаларға шоғырланып, осы жерде көбейіп, қабыну үдерістерін тудырады. Паратұмау вирусы әсіресе мұрын және кеңірдектің кілегей қабатына төзімді болғандықтан, бұл жерде қабыну үдерісі айқын болып, гиперемия және ісінумен сипатталады. Кейіннен эпителиалды клеткалардың қалдық заттары қанға түсіп, айқын емес улану белгілері байқалады.

Клиникасы. Жасырын кезеңі 2-7 күн, орташа есеппен 3-4 күн. Ауру біртіндеп басталады. Алғашта бастың ауырсынуы, әлсіздік. Дене қызуы субфебрилды немесе аздап көтерілуі мүмкін. Катаралды белгілер паратұмауда аурудың бірінші күндерінен бастап айқын білінеді. Дөрекі құрғақ жөтел, тамағы ауырсынады, мұрыннан су ағады, мұрыны бітеді. Мұрыннан алдымен шырышты бөлініс болады, сосын шырышты-іріңді бөлініс. Аңқаны қарағанда, иіндердің, жұмсақ таңтайдың, жұтқыншақтың артқы қабырғасының, шырышты қабаттары, қызарады, ісінеді кейде лакуналарда іріңді экссудутивті бөлініс болуы мүмкін. Паратұмаудың асқынуы көмейдің тарылуына (стеноз) алып келеді.

Күтім ерекшеліктері. (Тұмауды қара).

Емі.

1. Режим (барлық қызба кезеңінде төсектік).

2.Тұмаумен ауырған науқастарға өте көп мөлшерде сұйықтық (шай, шырындар, морс), № 4 үстел диетасын барлық қызба кезеңінде сақтау керек, және де витаминдерге бай жеміс-жидектер ұсынылады.

3. Этиотропты ем: вирусқа қарсы препараттар - ремантадин арнайы схемамен беріледі, 1-ші күні 100 мг-нан күніне 3 рет, 2-3-ші күні 100 мг-нан күніне 2рет, 4-5-ші күні 100 мг-нан күніне 1 рет. Айқын интоксикация болған кезде тұмауға қарсы гамма-глобулин немесе қалыпты адам иммуноглобулині ( б.е 5,0 мл-ден 3-5 күн бойы)

4. Патогенетикалық. Ауыр ағымында дезинтоксикациялық ем жүргізіледі. Көрсеткіштер бойынша гемодез, реополиглюкин, альбумин ерітінділері.

5. Симптоматикалық ем. Қызба болған кезде қызбаны түсіруші препараттар парацетамол, ацетилсалицил қышқылы, анальгин тағайындалады.

• 
  Өзіндік жұмысты орындау үшін қажетті материалдар мен тапсырмалар беру
  

• 
  Сабақты қорытындылау, оқушылардың білімін бағалау
  

1. Инфекционные болезни. Учебник для медучилищ. Антонов ТВ. - СПб.,

Специ­алист, 2000.

2. Сестринское дело при инфекционных болезнях с курсом ВИЧ-инфекции и эпидемиологии. Антонов ТВ., Антонов М.М., Барановская В.Б., Лиознов Д.А. -М., 2011.-300 с.

3. Инфекционные болезни с сестринским уходом. Муратбекова С.К., Лученко Н.В., Юрашик Л.Н. - Кокшетау, 2010.

Қосымша (Қ)

1. Атлас инфекционных заболеваний. Эмонд Р.Т.Д., Уэлсби Ф.Д., Роулэнд

Х.А.К. / пер. с англ. под ред. В.В. Малеева, Д.В. Усенко. - М., 2010. - 480 с.

2. Муратбекова С.К., Сергалиева Н.С. «Жұқпалы аурулардағы мейірбикелік

күтім». – Көкшетау, 2009.

3. Инфекционные болезни с курсов ВИЧ-инфекции и эпидемиологии»

Рубашкина Л.А. - Ростов-на-Дону, Феникс, 2002.