Білім беру бағдарламасы біліктілігі : 071101 2 Топограф-геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстардағы өлшеуші*

«Геодезия» пәні бойынша оқу бағдарламасын жүзеге асыру үшін оқытуды ұйымдастырудың келесі үлгілерін ұсынады: дәріс, семинарлар, экскурсиялар, тәжірибелік сабақтар.

Оқыту материалдары мазмұнының ерекшелігі мен күрделілігін есепке ала отырып оқытудың келесі әдістерін ұсынамыз: жеке және фронталды әңгімелесу, нақты жағдайларды сараптамалайды, имитациялық жаттығулар, семинар-пікір таластар.

Танымдық қызметін ұйымдастыру үлгісі ұсыныс сипатында беріледі. Бөлімдерді оқуға берілетін сағаттар саны мазмұнның минимумын сақтаған кезде ғана өзгертіледі.

Берілген оқу бағдарламасы карталар мен жоспарларды құру мақсатында жер бетін әртүрлі әдістермен зерттеуді, геодезиялық құралдар құрамы мен қолдану; теодолиттік, биіктік және топографиялық түсірілім өндірісі технологиясын меңгеру, түсірілім нәтижесі бойынша тұрғылықты жер ауданын жоспарын құру мен өлшеу нәтижесін камералды өңдеуді қарастырады.

Оқу пәні бойынша оқу бағдарламасы білім алушының білім, білу керек және дағдыға бағытталған:

Сызу және топографиялық сызу негізі;

Тау-кен ісі;

Геология.

Оқу пәнінде алған білімі келесі пәндерді оқуда қолданылады: «Жоғары геодезия негіздері», «Маркшейдер ісі», «Маркшейдер ісін ұйымдастыру» және тәжірибе.

Оқыту пәнін оқу барысында жалпы кәсіптік және арнайы пәндер пәндерімен міндетті түрде интеграция жасау қажет.

Пәнді оқу нәтижесінде «Геодезия» студенттер:

– Жер көлемі мен үлгісі;

– көледенең жоба;

– нүкте координаты мен биіктігі;

– сызықтық және бұрыштық көлем өлшемінің бірлігі;

– өлшем ақаулары мен нақтылығы;

– мемлекеттік геодезиялық желіні құру әдістері: триангуляция, полигонометрия, трилатерация, нивелирлеу;

– түсірілім, олардың түрлері;

– меридиандар, параллелдер мен географиялық координаттар;

– жер бетіндегі жағдай көрінісініің шертты белгілері;

– жергілікті желіні бейімдеу;

– бейімдеуші бұрыштар;

– теодолиттік түсірілімді қолдану облысы мен тағайындау;

– теодолиттер қасиеті, нивелиров;

– теодолиттік түсірілім кезіндегі камералық жұмыстар;

– нивелирлеу мазмұны мен нивелирлеу түрлері;

– топографиялық түсірілім мазмұны мен тағайындау;

– тахеометриялық түсірілім түсінігі;

– жұмыстың негізгі үдерістері, мензуальді түсірілімді қолдану саласы;

– жерасты фототопографиялық түсірілім;

– тау графикалық құжаттама түрлері;

– кен және қоршаған ортаны қорғау, тау-кен жұмыстарын жүргізудің қауіпсіз әдістері бойынша шаралар;

– сызық иілуінің бұрышы мен ұзындығын өлшеу;

– сызықтық және қиғаш масштабтарды салу;

– тегіс өтпелі, көлденеңінен профиль салу;

– бағытталудың магниттік азимутын өлшеу;

– теодолит тексерісін жүргізу, нивелира;

– тіктеуіштің көмегімен визирлік мақсатты орталықтандыру мен орнықтыруды жүзеге асыру;

– теодолиттік қадам бекеттерінің координаттарын есептеу;

– дала өлшемдерінің нәтижелерін өңдеуді орындау;

– жергілікті участокта тахеометрикалық жоспарды құру.

Оқыту пәнін оқу үдерісінде міндетті түрде келесі жағдайларды жасау қажет:

– болашақ мамандыққа қызығушылықты, тиянақтылықты тәрбиелеу;

– назар қоюды, кең түрде ойлауды, көзбен өлшеуді дамыту.


МАРКШЕЙДЕР ІСІ
Пән мақсаты – даярлау, кескіндеу мен тазалау өндірісіндегі түсірілім жұмыстарын; тау өндірісіндегі тік түсірілімін; қосарлы түсірілімді; жерасты құрылысын салу мен пайдалану жұмыстарын маркшейдерлік қамтамасыз етуді; пайдалы қазбалар кен орындарын ашық тәсілі арқылы өндіруді маркшейдерлік қамтамасыз етуін зерттеу.
ПӘНГЕ ҚЫСҚАША СИПАТТАМА

Бөлім, тақырып	Оқу сағаттарының саны
	Барлығы	Зертханалық және тәжірибелік сабақтар

1	2	3
Біліктіліктер: 071101 2 – Маркшейдер және топографиялық-геодезиялық жұмыстардағы өлшеуші* 071102 2 – Маркшейдер жұмыстарындағы тау жұмыскері*
Кіріспе	2
Бөлім 1 Тау кәсіпорының үстінде тірек және түсірілім желісін жасау және дамыту	8
1.1 Жалпақ тікбұрышты координат жүйесі	4
1.2 Тау кәсіпорын үстіндегі тірек желісі, жиынтық желісі және түсірілім желісі	4
Бөлім 2 Жерасты теодолитті түсірілім	44	28
2.1 Жерасты маркшейдер түсірілімі туралы жалпы мағлұмат	1
2.2 Жоспарлы дәйектеменің жерасты маркшейдерлік тірек желісі	1
2.3 Жерасты маркшейдерлік тісірілім желісі	2
2.4 Тау теодолиттері	6	4
2.5 Жерасты түсірілім кезіндегі теодолиттер мен дабылдардың орталықтануы	4	2
2.6 Жерасты теодолит түсірілімі кезіндегі бұрыштарды өлшеу. Бұрыштарды өлшеу кемшіліктері	8	6
2.7 Жерасты теодолит ағымдағы сызық ұзақтығын өлшеу. Ұзақтықты өлшеу кемшіліктері	1
2.8 Жерасты теодолит түсірілімін жүргізу	7	6
2.9 Жерасты теодолитті түсірілімді камералық өңдеу	6	4
2.10 Жерасты полигонометриялық ағымдағы кемшіліктерді жинау	8	6
Бөлім 3 Кескіндеу және тазалаудағы маркшейдер жұмыстары	6	2
3.1 Кескіндеу және тазалаудағы маркшейдер жұмыстары туралы жалпы мағлұмат	2
3.2 Кескіндеу және тазалау өндірісіндегі түсірілімді жүргізу	4	2
Бөлім 4 Тау өндірісіндегі тік түсірілім	28	18
4.1 Жерастындағы тік түсірілім туралы жалпы мағлұмат	2
4.2 Нивелир құрамы мен тексеру	4	2
4.3 Жерасты өндірісінде геометриялық нивелирлеуді жүргізу. Кемшіліктердің жиналуы	6	4
4.4 Геометриялық нивелирлеудің камералдық өңдеуі	8	6
4.5 Жерасты өндірудегі тригонометриялық нивелирлеу. Кемшіліктердің жиналуы	8	6
Біліктіліктер: 071103 3 – Техник-маркшейдер ******* – САУ тау- кен құралдарының кіші инженері
Бөлім 5 Тау-кен кәсіпорнының маркшейдерлік графикалық құжаттама	12	4
5.1 Маркшейдерлік құжаттама мазмұны мен түрлері	2
5.2 Тау графикалық құжаттама	4
5.3 Маркшейдерлік графикалық құжаттаманы құру және рәсімдеу	6	4
Бөлім 6 Қосарлы түсірілім	20	8
6.1 Біріктіру түсірілімі түрлері және оларды тағайындау	2
6.2 Бір тік бөрене арқылы көлденең біріктіру түсірілім	4	2
6.3 Екі тік бөрене арқылы көлденең біріктіру түсірілім	4	2
6.4 Гироскопиялық бағыт көрсету	6	4
6.5 Тау-кенінің шыңы туралы жоғарғы белгіні беру	4
Бөлім 7 Жерастын өндеу кезіндегі біріктіру маркшейдер жұмыстары	20	10
7.1 Тау өндірісіне бағытталған тапсырмалар	2
7.2 Қарсы кенжар өндірісін жүргізу арқылы маркшейдер жұмыстары	4
7.3 Кенжарлардың нақты қабысуын алдын ала бағалау	12	10
7.4 Тау өндірісін және қоймалардағы пайдалы қазбалар қорын өлшеу	1
Бақылау жұмысы	1
Бөлім 8 Жерасты құрылысын салу мен пайдалануды маркшейдерлік қамтамасыз ету	24	12
8.1 Кәсіпорын алаңындағы маркшейдер жұмыстары	4
8.2 Шахтаны көтеруді құрау кезіндегі маркшейдер жұмыстары	8	6
8.3 Шахтаның бөренелерін құру мен армирлау, өту кезіндегі маркшейдер жұмыстары	4
8.4 Бөрене жанында өндіру кезіндегі маркшейдер жұмыстары	8	6
Бөлім 9 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіруін маркшейдерлік қамтамасыз ету	24	4
9.1 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезінде тірек түсірілім желісін құру және дамыту	4
9.2 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезіндегі түсірілім жұмыстары	12
9.3 Пайдалы қазбалар кен орындарын ашық түрде өндіру кезіндегі арнайы жұмыстар	8	4
Бөлім 10 Кен орындарын өндіру кезінде жер бетінде және тау жынысы сілеміндегі геомеханикалық және геодинамикалық үдерістер және оларға мониторинг жасау	22	14
10.1 Кен орындарын ашық түрде өндіру кезінде тау жынысы сілеміндегі геомеханикалық үдеріс туралы жалпы мағлұмат	2
10.2 Пайдалы қазбаларды жерасты өндіру кезіндегі тау жынысы мен жер беті қабатының жылжуы	6	4
10.3 Ғимараттарды, құрылыстарды қауіпсіз әзірлеу шарттары және оларды қорғау шаралары	6	4
10.4 Қауіпті аймақтарда қауіпсіз тау жұмыстарын жүргізуін маркшейдерлік қадағалау. Пайдалы қазбалар кен орындарын өндіру кезіндегі геомеханикалық үдерістер мониторингі	8	6
Курстық жоба	30
Барлығы	240	100