Білім беру бағдарламасы тыңдаушыға арналған нұСҚаулық
Әртүрлі қызмет түрлері арқылы қабілет пен дарынды дамыту
жүктеу/скачать 1,05 Mb. Pdf көрінісі
|
3 Тыңдаушыға арналған нұсқаулық 30.07.19 2
| Әртүрлі қызмет түрлері арқылы қабілет пен дарынды дамыту
1960 жылдары когнитивті психология әлемінде ойлауды дамыту теориясы тұрғысынан Жан Пиаженің теориясы басымдыққа ие болды. Сол кезең үшін бақылау мен эксперимент жүргізудің тиімді әдістерін әзірлеген Ж. Пиаже мүлдем өзгермейтін және әмбебап кезеңдерде жүзеге асырылатын жалпы когнитивті операциялардың кешенді даму көрінісін нанымды дәлелдеп шықты. Ж. Пиаже кеңістік, уақыт және сандық аспектілерді қамтитын дамудың жалпы кезеңдерін анықтады. Алайда, қырық жылдан кейін психолог мамандар әрбір аспектіге өзіндік ережелер мен жүзеге асыру операциялары тән екенін анықтап, жалпы сатылар мен құрылымдар болатынына күмән тудырды. Ғалым зияткерлікті барлық жеке тұлғаларда бірдей дамитын бірыңғай жалпы қабілет деп есептеген. Қырық жылдан кейін ғалымдар адамдар ерекше түрде жұмыс істейтін және өзара қарымқатынаста бола алатын көптеген салыстырмалы түрде тәуелсіз «зияткерлік қабілеттерге» ие деген пікірге келді. Ж. Пиажені жеке айырмашылықтар қызықтырмаған, ол « эпистемиялық субъектіні » зерттеген. Бұл саладағы көптеген соңғы зерттеулер жеке ерекшеліктерге шоғырланған, мұның өзінде айрықша таланттар мен кемшіліктер, қабілеттердің өзіндік құрылымына және шектеулі мүмкіндіктердің өзіне тән айырмашылықтарына аса мән берілген. Ж. Пиаже жаңа туған нәрестелердің «ана сүтімен қоректену», айналадағыны аңдау сияқты шектеулі биологиялық қабілеттермен бірге, оқудың – ассимиляция және бейімделу деп атаған басты екі үдерістеріне ие екендігі туралы болжаған. Қазіргі психологтар адам біраз туа біткен қасиеттерге немесе жеңіл түрде айқындалатын когнитивті қабілеттерге ие, Ж. Пиаже осы туа біткен когнитивті құрылымның маңыздылығын жете бағаламаған деген қорытындыға келіп отыр. Ж. Пиаже когнитивті дамуды өсіп келе жатқан баланың физикалық немесе азынаулақ дәрежеде әлеуметтік дүниемен өз бетінше эксперимент жасауы деп қабылдап, тарихи және мәдени факторлардың маңыздылығын ескермеген. Қазіргі теорияларға сүйенсек, даму ерте кезеңдерденақ басталады, бұл жағдайда әлеуметтік ортаның дамуға әсері елеулі болмақ. Сонымен бірге Ж. Пиаже біртұтас когнитивті тетіктердің, моториканың көріністері ретінде тіл және басқа да графикалық, музыкалық бейнелер сияқты таңбалардың жүйесін қарастырған. Г. Гарднердің зияткерлік қырлары туралы соңғы уақыттардағы зерттеулері әр жүйенің өзіне тән шығу тегі болатындығын және олардың мәдени, уақыттық мәнмәтіндер жүйесінде қолданылуы елеулі ықпал ететінін болжайды. жүктеу/скачать 1,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|