Білім беру бағдарламасы тыңдаушыға арналған нұСҚаулық
жүктеу/скачать 2,25 Mb. Pdf көрінісі
|
Тыңдаушыға арналған нұсқаулық 10.09.2019 каз
| Қабылдау қақтығыстары
Өзара тану актілерінде тұлғааралық қабылдаудың үш маңызды механизмінің әрекеті бөлінуі тиіс: сәйкестендіру, рефлексия, стереотипизация, эмпатия. Бірінші топқа уәж қақтығыстары жатады. Олар мұғалімдер мен оқушылар арасында,оқушылар уәжінің әлсіздігіне байланысты немесе мектеп оқушыларының оқымауына, не оқуға қызығушылық танытпауына, мәжбүрлеуіне байланысты пайда болады. Өз негізінде уәж фактор бола отырып, осы топтың қақтығыстары өсуде және сайып келгенде мұғалімдер мен балалар арасында өзара келіспеушілік, қарсы тұру және тіпті күрес пайда болады. Сәйкестендіру - бұл субъектінің өзінің сипаттарына саналы немесе бейсаналық ұқсату арқылы басқа адамды түсіну тәсілі. Өзара іс-қимыл жағдайында адамдар өзін оның орнына қоюға тырысу негізінде басқа адамның ішкі жағдайы, ниеті, ойлары, уәждері мен сезімдері туралы болжам жасайды. Алайда, қарым-қатынас субъектісіне басқа адамды сырттан шеттетілген жағдайда ғана емес, сонымен қатар онымен қарым-қатынасқа түскен жеке тұлға ретінде оны қабылдау және түсіну де маңызды. Субъектінің қарым-қатынас бойынша серіктесі қалай қабылдайтынын түсінуі рефлексия түрінде болады. Рефлексия басқа адамды қабылдаудың құрамына кіреді. Басқа адамды түсіну, атап айтқанда, оның қабылдау субъектісі ретінде өзіне деген көзқарасын түсіну дегенді білдіреді. Осылайша, адамның адамды қабылдауы екі еселенген айналы көріністі жеңілдетуге болады. Адам басқа адамды көрсете отырып, қабылдау айнасында басқа адамға да өзін көрсетеді. Стереотиптеу - мінез-құлық формаларын жіктеу және белгілі немесе белгілі болып көрінетін құбылыстарға, яғни әлеуметтік стереотиптерге жауап беретін себептерге жатқызу арқылы олардың себептерін түсіндіру (кейде қандай да бір негізсіз). Стереотип мұнда - штамп ретінде қолданылатын адамның қалыптасқан бейнесі. Стереотиптеу кітаптардан, кинофильмдерден және т.б. алынған мәліметтер, таныстардың есте қалған сөздері қосылатын тұлғааралық қабылдау субъектісінің жеке тәжірибесін жинақтау нәтижесі ретінде қалыптасуы мүмкін. Бұл білім тек күмәнді ғана емес, сонымен қатар қате болуы мүмкін, дұрыс қорытындылармен қатар өте дұрыс емес болуы мүмкін. Оқушыларға оң немесе теріс қарым-қатынасты тудыратын стереотиптер оқытушының субъективизмімен педагогикалық қарым-қатынаста болады. Соңғысы оқушының дұрыс қабылдауына кедергі келтіруі мүмкін. Эмпатия - басқа адамды эмоционалды қабылдау, оның ішкі әлеміне ену, оның барлық ойлары мен сезімдерін қабылдау қабілеті. Әртүрлі адамдарда эмоционалдық көріну қабілеті бірдей емес. Дамудың үш деңгейін бөліп көрсетеді: біріншісі - төмен деңгей - 110 әңгімелесушімен қарым-қатынас жасай отырып, адам әңгімелесушінің жағдайына, уайымдарына, ниеттеріне өзіндік соқырлық танытады; екінші деңгей - қарым-қатынас барысында адамда басқа адамның уайымдауы туралы жеке ойлар пайда болады; үшінші деңгей тек жекелеген жағдайларда ғана емес, сонымен қатар онымен өзара іс-қимыл жасау процесі барысында да басқа адамның жағдайына бірден кіру қабілеті ерекшеленеді. жүктеу/скачать 2,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|