Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Екі санның қатынасы. Екі
санның пайыздық қатынасы
-
сандардың қатынасы ұғымын біледі;
-
берілген қатынасқа кері қатынасты таба
алады;
61
-
екі санның қатынасы нені көрсететінін
түсінеді;
-
екі санның қатынасын дұрыс оқиды
және жазады.
Пропорция. Пропорцияның
негізгі қасиеті
-
пропорцияның анықтамасын біледі;
-
пропорцияларды ажыратып таниды
және құрастырады;
-
пропорцияны дұрыс оқып және жазады;
-
пропорцияның негізгі қасиетін біледі
және дұрыс қолданады;
Турапропорционалдық
тәуелділік.
Керіпропорционалдық
тәуелділік
-
қандай шамалар турапропорционалды
болатынын түсінеді және оларға
мысалдар келтіріп, есептер шығара
алады;
-
қандай шамалар керіпропорционалды
болатынын түсінеді және оларға
мысалдар келтіріп, есептер шығара
алады;
-
шамалары тура және кері
пропорционалдықпен байланысты
есептерді ажыратып таниды және шығара
алады.
Мәтінді есептерді
пропорцияның көмегімен
шығару
-
пайызға берілген есептерді пропорция
арқылы дұрыс шешеді;
-
шамаларды берілген қатынаста бөле
алады;
-
шамаларды берілген сандарға кері
пропорционал болатын бөліктерге бөле
алады.
Масштаб
-
масштаб ұғымын біледі;
-
картамен, сызбамен, жоспармен жұмыс
барысында масштабты дұрыс қолданады.
Шеңбердің
ұзындығы. Дөңгелектің
ауданы. Шар. Сфера
-
шеңбердің ұзындығының оның
диаметріне қатынасы тұрақты сан екенін
біледі;
-
шеңбердің ұзындығы формуласын
біледі және дұрыс қолданады;
-
дөңгелектің ауданының формуласын
біледі және дұрыс қолданады;
-
шар мен сфера туралы түсінігі бар.
2-
бөлім. Рационал сандар және оларға амалдар қолдану
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
62
Оң сандар. Теріс сандар.
Координаталық түзу.
Қарама-қарсы сандар
-
координаталық түзудің анықтамасын
біледі;
-
координаталық түзуді сала алады;
-
координаталық түзуде оң және теріс
сандарды дұрыс белгілей алады;
-
қарама-қарсы сандар ұғымын біледі;
-
координаталық түзудің бойында
қарама-қарсы сандарды дұрыс белгілейді.
Бүтін сандар. Рационал
сандар
-
бүтін сан ұғымын біледі;
-
шамаларды сипаттағанда бүтін
сандарды қолдана алады;
-
рационал сан ұғымын біледі;
-
координаталық түзуде рационал
сандарды бейнелей алады;
-
рационал сандардың ішкі жиындарын
Эйлер-Венн дөңгелектері арқылы
бейнелей алады.
Санның модулі
-
санның модулі анықтамасын біледі
және оның мәнін таба алады;
-
|𝑎 − 𝑏| өрнегінің геометриялық
мағынасын түсінеді;
-
координаталық түзудегі нүктелердің
арақашықтығын таба алады.
Рационал сандарды
салыстыру
-
бүтін сандарды салыстыра алады;
-
рационал сандарды салыстыра алады;
Рационал сандарды
координаталық түзудің
көмегімен қосу
-
бүтін сандарды координаталық түзудің
көмегімен қосуды біледі және дұрыс
орындай алады;
-
бүтін сандарды координаталық түзудің
көмегімен азайтуды біледі және дұрыс
орындай алады.
Теріс рационал сандарды
қосу. Таңбалары әртүрлі
рационал сандарды қосу.
-
таңбалары бірдей рационал сандарды
қосуды дұрыс орындайды;
-
таңбалары әртүрлі рационал сандарды
қосуды дұрыс орындайды.
Рационал сандарды азайту.
Координаталық түзудегі
нүктелердің арақашықтығы.
-
рационал сандарды азайтуды дұрыс
орындайды;
-
координаталық түзудегі нүктелердің
арақашықтығын дұрыс табады.
3-
бөлім. Рационал сандарға амалдар қолдану
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Рационал сандарды көбейту - рационал сандарды көбейтуді дұрыс
орындайды;
63
Рационал сандарды қосу
мен көбейтудің
ауыстырымдылық және
терімділік қасиеттері
-
рационал сандарды қосудың
қасиеттерін біледі және дұрыс қолдана
алады;
-
рационал сандарды көбейтудің
қасиеттерін біледі және дұрыс қолдана
алады.
Рационал сандарды бөлу
-
рационал сандарды бөлуді біледі және
дұрыс орындай алады.
Рационал санды шексіз
периодты ондық бөлшек
түрінде беру. Шексіз
периодты ондық бөлшекті
жай бөлшекке айналдыру.
-
шектеулі ондық бөлшек түрінде қандай
жай бөлшектерді жазуға болатынын
ажыратып таниды;
-
рационал санды шектеусіз периодты
ондық бөлшек түрінде көрсете алады;
-
шектеусіз периодты ондық бөлшектің
периодын таба алады;
-
шектеусіз периодты ондық бөлшекті
жай бөлшекке дұрыс айналдыра алады.
Рационал сандарға
арифметикалық амалдар
қолдану
-
рационал сандардан тұратын сандық
өрнектердің мәндерін дұрыс табады.
Мәтінді есептерді шығару
-
рационал сандары бар мәтінді
есептерді дұрыс шығарады.
4-
бөлім. Алгебралық өрнектер
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Айнымалы. Айнымалысы
бар өрнек
-
алгебралық өрнек ұғымын біледі;
-
айнымалылардың берілген рационал
мәндері үшін алгебралық өрнектердің
мәндерін дұрыс есептей алады;
-
алгебралық өрнектегі айнымалының
мүмкін болатын мәндерін таба алады;
-
айнымалының қандай мәндерінде
алгебралық өрнектің практикалық
есептер мәнмәтіндіде мағынасы бар
болатынын түсінеді.
Жақшаларды ашу.
Коэффициент. Ұқсас
қосылғыштар. Ұқсас
қосылғыштарды біріктіру
-
жақшаны ашу ережелерін біледі;
-
коэффициент, ұқсас мүшелер
ұғымдарының анықтамаларын біледі;
-
алгебралық өрнектердегі ұқсас
мүшелерді біріктіруді дұрыс орындайды.
Өрнектерді тепе-тең
түрлендіру. Тепе-теңдік
-
тепе-теңдік пен тепе-тең түрлендірудің
анықтамаларын біледі;
-
тепе-тең түрлендірулерді орындай
алады.
64
Алгебралық өрнектерді
түрлендіру
-
алгебралық өрнектерді тепе-тең
түрлендіруді дұрыс орындай алады.
Мәтінді есептерді шығару
-
айнымалысы бар өрнектер құрастыра
алады;
-
мәтінді есептер шығаруда
формулаларды дұрыс қолданады;
-
теңдіктердегі бір айнымалыны екінші
айнымалы арқылы өрнектей алады.
5-
бөлім. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Санды теңдіктер және
олардың қасиеттері
-
дұрыс санды теңдіктердің қасиеттерін
біледі және дұрыс қолданады.
Мәндес теңдеулер. Бір
айнымалысы бар сызықтық
теңдеу. Бір айнымалысы бар
сызықтық теңдеулерді шешу
-
мәндес теңдеулердің анықтамасын
біледі;
-
бір айнымалысы бар сызықтық
теңдеудің анықтамасын біледі;
-
бір айнымалысы бар сызықтық
теңдеулерді дұрыс шешеді.
Айнымалысы модуль
таңбасының ішінде берілген
бір айнымалысы бар
сызықтық теңдеу
-
b
a
х
=
±
түріндегі теңдеулерді дұрыс
шешеді, мұндағы a және b – рационал
сандар.
Теңдеулер көмегімен
мәтінді есептерді шығару
-
сызықтық теңдеулер құрастыра алады;
-
мәтінді есептерді сызықтық теңдеулерді
құру арқылы дұрыс шешеді.
6-
бөлім. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Санды теңсіздіктер және
олардың қасиеттері
-
дұрыс санды теңсіздіктердің
қасиеттерін біледі және дұрыс қолдана
алады;
-
теңсіздіктерді қосу, азайту, көбейту
және бөлуді түсінеді және дұрыс қолдана
алады.
Сан аралықтары. Сан
аралықтарының бірігуі мен
қиылысуы
-
сан аралықтарын жазу үшін
белгілеулерді пайдалана алады;
-
сан аралықтарын дұрыс бейнелейді;
-
сан аралықтарының бірігуін және
қиылысуын дұрыс табады.
Бір айнымалысы бар
сызықтық теңсіздік. Бір
айнымалысы бар сызықтық
теңсіздіктерді шешу
-
𝑘𝑥𝑥 > 𝑏, 𝑘𝑥𝑥 ≥ 𝑏, 𝑘𝑥𝑥 < 𝑏, 𝑘𝑥𝑥 ≤ 𝑏
түріндегі сызықтық теңсіздіктерді дұрыс
шешеді;
-
алгебралық түрлендірулердің көмегімен
теңсіздіктерді 𝑘𝑥𝑥 > 𝑏, 𝑘𝑥𝑥 ≥ 𝑏, 𝑘𝑥𝑥 < 𝑏,
𝑘𝑥𝑥 ≤ 𝑏 түріндегі теңсіздіктерге келтіре
65
алады;
-
теңсіздіктердің шешімдерін
координаталық түзуде дұрыс бейнелейді;
-
теңсіздіктердің шешімдерін сан
аралығы арқылы дұрыс жазады;
-
берілген сан аралығын теңсіздік түрінде
дұрыс жаза алады.
Бір айнымалысы бар
сызықтық теңсіздіктер
жүйесі. Бір айнымалысы бар
сызықтық теңсіздіктер
жүйесін шешу
-
бір айнымалысы бар сызықтық
теңсіздіктер жүйесін біледі;
-
бір айнымалысы бар сызықтық
теңсіздіктер жүйесін дұрыс шешеді.
Айнымалысы модуль
таңбасының ішінде берілген
бір айнымалысы бар
сызықтық теңсіздік.
Айнымалысы модуль
таңбасының ішінде берілген
бір айнымалысы бар
сызықтық теңсіздіктерді
шешу
-
айнымалысы модуль таңбасының
ішінде берілген бір айнымалысы бар
сызықтық теңсіздікті біледі;
-
|𝑥𝑥| > 𝑎, |𝑥𝑥| ≥ 𝑎, |𝑥𝑥| < 𝑎, |𝑥𝑥| ≤ 𝑎
теңсіздіктер түрінде берілген нүктелер
жиынын координаталық түзуде дұрыс
бейнелейді;
-
айнымалысы модуль таңбасының
ішінде берілген бір айнымалысы бар
сызықтық теңсіздіктерді дұрыс шеше
алады.
7-
бөлім. Координаталық жазықтық
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Перпендикуляр түзулер
және кесінділер. Параллель
түзулер және кесінділер
-
параллель, қиылысқан, перпендикуляр
түзулердің анықтамаларын біледі;
-
параллель, перпендикуляр түзулер мен
кесінділерді ажыратып таниды.
Координаталық жазықтық.
Тікбұрышты координаталар
жүйесі
-
координаталық жазықтық ұғымын
біледі;
-
тік бұрышты координаталар жүйесін
сала алады;
-
( )
у
;
х
реттелген сандар жұбы
тікбұрышты координаталар жүйесінде
нүктені беретінін және әрбір нүктеге
нүктенің координаталары деп аталатын
бір ғана реттелген сандар жұбының
сәйкес болатынын түсінеді;
-
координаталар жүйесінде нүктені оның
координаталары бойынша салып және
координаталық жазықтықта берілген
нүктенің координаталарын таба алады;
-
кесінділердің, сәулелер немесе
66
түзулердің бір-бірімен, координаталық
осьтермен қиылысу нүктелерінің
координаталарын графиктік тәсілмен
дұрыс таба алады.
Центрлік симметрия. Осьтік
симметрия
-
осьтік және центрлік симметрия
ұғымдарын біледі;
-
осьтік немесе центрлік симметриясы
бар фигуралар туралы түсінігі бар;
-
симметриялық және центрлік-
симметриялы фигураларды ажыратып
таниды;
-
тік бұрышты координаталар жүйесінде
координаталар басына және
координаталық осьтерге қатысты
симметриялы нүктелер мен фигураларды
сала алады.
8-
бөлім. Кеңістіктегі фигуралар
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Фигуралардың кеңістікте
орналасуы. Кеңістік
фигураларын бейнелеу,
«көрінбейтін» сызықтар.
Вектор ұғымы.
-
фигураны оның бейнесі бойынша
ажыратып таниды;
-
жазық және кеңістік фигураларын
дұрыс бейнелей алады;
-
вектордың анықтамасын біледі;
-
векторды дұрыс бейнелей алады.
9-
бөлім. Статистика. Комбинаторика
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Статистикалық деректер
және олардың
сипаттамалары:
арифметикалық орта, мода,
медиана, құлаш
-
бірнеше сандардың арифметикалық
ортасының, санды деректердің құлашы,
медианасы, модасының анықтамаларын
біледі;
-
статистикалық санды сипаттамаларды
дұрыс есептей алады.
Қозғалыстың орташа
жылдамдығын табуға
есептер шығару. Іріктеу
тәсілі арқылы
комбинаторикалық есептер
шығару.
-
қозғалыстың орташа жылдамдығын
табуға есептерді дұрыс шеше алады;
-
іріктеу тәсілмен комбинаторикалық
есептерді дұрыс шеше алады.
10-
бөлім. Шамалар арасындағы тәуелділіктер
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Шамалар арасындағы
тәуелділіктердің берілу
тәсілдері: аналитикалық
(формула арқылы), кестелік,
-
шамалар арасындағы тәуелділікке
берілген есептерді дұрыс шешеді;
-
шамалар арасындағы тәуелділіктердің
берілу тәсілдерін біледі;
67
графиктік тәсіл
-
сипаттамасы бойынша тәуелділіктің
формуласын дұрыс жазады;
-
формуламен немесе графикпен берілген
тәуелділіктердің кестесін құра алады;
-
формуламен және кестемен берілген
тәуелділіктердің графиктерін сала алады.
Нақты процестердің
графиктерін қолданып
шамалар арасындағы
тәуелділіктерді зерттеу
-
шынайы процестердің графиктерін
қолданып, шамалар арасындағы
тәуелділіктерді таба алады;
-
шынайы процестердің графиктерін
қолданып, шамалар арасындағы
тәуелділіктерді зерттей алады.
Турапропорционал-дық
және оның графигі
-
турапропорционал тәуелділіктерді
танып біледі және мысалдар келтіре
алады;
-
тура пропорционалдықтың формуласын
біледі және графигін сала алады;
-
тура пропорционал шамалардың
арасындағы шынайы тәуелділіктердің
графиктерін түсіндіріп бере алады;
-
сипаттамасы бойынша тура
пропорционалдықтың формуласын дұрыс
жазады;
-
тура пропорционалдықтың графигін
дұрыс салады.
11-
бөлім. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер және олардың
жүйелері
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Екі айнымалысы бар
сызықтық теңдеу
-
екі айнымалысы бар теңдеудің
анықтамасын және оның қасиеттерін
біледі;
-
екі айнымалысы бар теңдеудің
қасиеттерін қолдана алады.
Екі айнымалысы бар
сызықтық теңдеулер
жүйелері
-
екі айнымалысы бар сызықтық
теңдеулер жүйесі туралы түсінігі бар;
-
екі айнымалысы бар сызықтық
теңдеулер жүйесінің шешімі реттелген
сандар жұбы болатынын түсінеді.
Екі айнымалысы бар
сызықтық теңдеулер
жүйелерін қосу тәсілімен
және алмастыру тәсілімен
шешу
-
екі айнымалысы бар сызықтық
теңдеулер жүйелерін алмастыру тәсілі
және қосу тәсілі арқылы дұрыс шеше
алады.
Есептерді теңдеулер
-
сандармен байланысты есептер шешуде
68
жүйелерін құру арқылы
шешу
ab
��� = 10a + b, abc
����� = 100a + 10b + c
жазуларын қолдана алады;
-
мәтінді есептерді сызықтық теңдеулер
жүйелерін құру арқылы дұрыс шеше
алады.
3.3-
кесте – Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау критерийлері
(Алгебра, 7-сынып)
1-
бөлім. Бүтін көрсеткішті дәреже
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Натурал көрсеткішті
дәреже және оның
қасиеттері
-
натурал көрсеткішті дәреже анықтамасын және
оның қасиеттерін біледі;
-
санның дәрежесі қандай цифрға аяқталатынын
анықтай алады;
-
натурал көрсеткішті дәреженің қасиеттерін
дұрыс қолдана алады;
-
шаршы мен кубтың қабырғаларының
ұзындықтары өзгерген кезде, олардың ауданы
мен көлемі қалай өзгеретінін дұрыс талдай
алады.
Бүтін көрсеткішті
дәреже және оның
қасиеттері
-
нөлдік көрсеткішті дәреженің және бүтін теріс
көрсеткішті дәреженің анықтамасын біледі;
-
сандарды дәреже түрінде көрсете алады;
-
нөлдік көрсеткішті дәреженің негізіндегі
айнымалының мүмкін болатын мәндерін біледі
және түсінеді;
-
бүтін көрсеткішті дәреженің мәнін дұрыс
табады.
Санның стандарт түрі
-
сандарды стандарт түрде дұрыс жазады;
-
стандарт түрде жазылған сандарға амалдар
дұрыс таңдап қолданады;
-
стандарт түрде жазылған санның реті мен
маңызды бөлігін таба алады;
-
стандарт түрде жазылған сандарды салыстыра
алады;
-
шамаларды бір өлшем бірліктен екінші өлшем
бірлікктеріне айналдыру ережелері және өлшем
бірліктері туралы түсінігі бар;
-
шаманың жуық мәнін дұрыс тауып және оны
стандарт түрде жазады;
-
жуық шамалардың абсолюттік және
салыстырмалы қателіктерін дұрыс есептейді;
69
-
калькулятордың көмегімен жуық мәндерді
дұрыс есептейді;
-
шамалары өте кіші және өте үлкен сандармен
өрнектелген есептерді дұрыс шешеді.
Құрамында дәрежесі
бар өрнектерді
түрлендіру
-
өрнектерді түрлендіру үшін дәреженің
қасиеттерін дұрыс қолданады;
-
құрамында дәрежесі бар сандар тізбегінің
орналасу заңдылығын біледі және тізбектің
жеткіліксіз элементтерін таба алады.
Мәтінді есептер шешу
-
шамалары өте кіші және өте үлкен сандармен
өрнектелген есептерді дұрыс шешеді.
2-
бөлім. Көпмүшелер
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Бірмүшелер және
оларға амалдар
қолдану. Бірмүшенің
дәрежесі және
стандарт түрі
-
бірмүшенің коэффициенті мен дәрежесін
анықтай алады;
-
бірмүшені стандарт түрге келтіре алады;
-
бірмүшелермен амалдарды дұрыс орындайды.
Көпмүшелер.
Көпмүшенің дәрежесі
және стандарт түрі
-
көпмүшенің коэффициенті мен дәрежесін
анықтай алады;
-
ұқсас мүшелерді біріктіріп және көпмүшені
стандарт түрде жаза алады;
-
көпмүшелермен амалдарды дұрыс орындайды.
Көпмүшелерге
амалдар қолдану
-
көпмүшелерді қосу және азайту ережелерін
дұрыс қолдана алады;
-
көпмүшені бірмүшеге көбейтуді дұрыс
орындайды;
-
көпмүшені көпмүшеге көбейтуді дұрыс
орындайды.
Көпмүшелерді
көбейткіштерге жіктеу
-
ортақ көбейткішті жақшаның сыртына шығару
арқылы көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеуді
дұрыс орындайды;
-
топтау тәсілі арқылы көпмүшелерді
көбейткіштерге жіктеуді дұрыс орындайды;
-
есептерді шешуде ортақ көбейткішті
жақшаның сыртына шығару және топтау тәсілі
арқылы көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеуді
дұрыс қолданады.
70
Өрнектерді тепе-тең
түрлендіру
-
көпмүшелерге амалдар қолдану арқылы
өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындай
алады;
-
көпмүшені көбейткіштерге жіктеу арқылы
өрнектерді тепе-тең түрлендіруді дұрыс
орындайды.
3-
бөлім. Функция. Функция графигі
Тақырыбы
Бағалау критерийлері
Функция және
функцияның графигі
-
функция анықтамасын біледі;
-
функцияны берудің аналитикалық тәсілін
біледі;
-
функцияны берудің графиктік тәсілін және
кестемен беру тәсілін біледі;
-
функцияның анықталу облысы бойынша
графигін салуды біледі.
Сызықтық функция
және оның графигі
-
функцияның анықталу облысын, нөлдерін,
жұптылығы мен тақтылығын таба алады;
-
𝑦 = 𝑘𝑥𝑥 функциясының графигін салуды біледі
және k –ға байланысты оның графигінің
орналасуын көрсете алады;
-
𝑦 = 𝑘𝑥𝑥 +𝑏 функциясының графигін салуды
біледі және k мен 𝑏–ға байланысты оның
графигінің орналасуын көрсете алады;
-
графикті салмай ақ сызықтық функция
графигінің координаталар осьтерімен қиылысу
нүктелерінң координаталарын таба алады;
-
𝑦 = 𝑘𝑥𝑥 +𝑏 функциясының графигі бойынша k
мен 𝑏–ның таңбаларын анықтай алады.
Сызықтық
функциялардың
графиктерінің өзара
орналасуы
-
сызықтық функциялардың графиктерінің
өзара орналасуының әртүрлі жағдайларын
талдай алады;
- k
коэффициентіне байланысты сызықтық
функциялардың графиктерінің орналасуын
ажырата біледі;
-
берілген функцияның графигіне графигі
параллель болатын немесе графигі қиылысатын
сызықтық функцияның формуласын дұрыс
жазады.
Екі айнымалысы бар
сызықтық теңдеулер
жүйесін графиктік
-
әр теңдеудегі бір айнымалыны екінші
айнымалы арқылы өрнектей алады;
-
бір координталақы жүйеде әр теңдеудің
71
тәсілмен шешу
графиктерін сала алады;
-
қиылысу нүктесінің координаталарын табады.
у=ах
2
, у=ах
3
және
у =
к
х
( k≠0) түріндегі
функциялар, олардың
графиктері және
қасиеттері
-
а
> 0 және
а
< 0 жағдайда
у=ах
2
(
а≠0)
функциясының қасиеттерін біледі
;
-
а коэффициентіне байланысты параболаның
тармақтарының бағыттарын дұрыс анықтайды;
-
у=ах
2
функциясының графигін сала алады;
-
графигі бойынша функцияның өсу және кему
аралықтарын дұрыс анықтайды;
-
у=ах
3
функциясын басқа функциялардан
ажырата алады;
-
Достарыңызбен бөлісу: |