Биология кафедрасы

Лекция: 30 сағат

Лаборатория: 8 сағат

СӨЖ: 97 сағат

Барлық сағат саны: 135 сағат

Аралыќ баќылау (АБ): кредит бойынша

Қорытынды бақылау: емтихан 1 курс



Жетісай, 2010

Силлабусты дайындаған: 1. доцент Р.А.Кошкаров

(аты, жµні, ѓылыми атаѓы)

Силлабус Қазақстан республикасы Білім және Ғылым министрлігі

___ ________ 200_жылғы №___ бұйрығымен Бекітілген Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарты, мамандыќтыњ типтік оќу жоспары жєне ЌР БЃМ___ ________ 200_жылғы №___ бұйрығымен бекітілген пєнніњ типтік оќу баѓдарламасы негізінде дайындалған.

Силлабус кафедраныњ мєжілісінде қаралды

Хаттама № __ « ____» _________ 200_ж.
Кафедра меңгерушісі _____________________________

қолы аты-жөні, ѓылымти атыѓы

Хаттама № __ « ____» _________ 200_ж.

Әдістемелік бюро төрағасы/төрайымы/ _________________________________

қолы аты-жөні, ѓылыми атаѓы

Хаттама № __ « ____» _________ 200_ж.

қолы аты-жөні, ѓылыми атаѓы

1. 
   Алғы сөз ….…………………………………………........................
   
2. 
   Жалпы мәліметтер………………………….………........................
   
3. 
   Курстың мақсаты мен міндеті ……………………………………..
   
4. 
   Курстың пререквизиттері, постреквизиттері.…………...................
   
5. 
   Жұмыс оқу жоспарынан көшірме.…….............................................
   
6. 
   Оқу сабақтарының құрылымы……………………….......................
   
7. 
   Студентке арналған ережелер…………………................................
   
8. 
   Оқу сағаттарының кредитке сәйкес тақырып бойынша бөліну кестесі
   
9. 
   Лекция сабақтары...............................................................................
   

11. СӨЖ жоспары және орындау кестесі..............................................

12.Пайдаланған әдебиеттер мен Web сайттар......................................

13.Студенттердін білімін бақылау түрлері(тест,бақылау сұрақтары т.б.)............................................................................................................

Оқу әдістемелік кешені «Омыртқасыздар зоолгиясы » пәні бойынша 5В011300 «Биология», мамандығының студенттеріне осы курс бойынша оқытушының жұмыстан неғұрлым тиімді ұйымдастыруға арналған барлық қажетті оқу-әдістемелік материалдарды құрайды. Білім беруде кредиттік технологияны пайдаланып, барлық құүжаттарды бір кешенге біріктере отырып, пәндә меңгеру процесінде студенттің білімін, машықтануын және біліктілігін жоғарға деңгейге көтеру мақсаты көзделіп отыр.

Жұмыстың бағдарламада оқу жұмысының түрлері бойынша сағаттар көрсетілген ПС-лабораториялық сабақтар.

ОБСӨЖ оқытушының басшылығымен студенттің өзіндік жұмысы, СӨЖ- студенттердің өзіндік жұмысы.

Оқу бағдарламасы (Syllabus), семестрдің басында әрбір студентке беріліп, студенттің білімін тереңдетуге, пәнге деген ықыласының артуына, шығармашылық және зерттеушілік қабілеттері ашылып, лдан әрі дамуына себебін тигізеді деп күтілуде.

Дәрістің қысқаша жазбасы студентке қайсы бір тақырыпты қарастыруда неге назар аудару керектігіне бағыт береді, санасына негізгі ұғымдар мен терминдерді енгізеді. Пәнді толықтай меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттің барлығымен дерлік жұмыс өткізіп және өзіндік жұмысының барлық көлемін орындауы қажет.

Тапсырмалар мен лабораториялардың жиынтығы студенттерге аудиториялардын тыс өзіндік жұмысыты, үй тапсырмасын орындауға арналған.

2. ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР.

№	Оқытушының аты-жөні	Сабақты өткізу, орны		Байланыстырушы мәлімет
		Аудиториялық сабақтар	СӨЖ
1	Р.А.Кошкаров	Уақыты __________ Ауд ______________	Уақыты _______ Ауд _________	Тел:___________ Каб:___________ Корпус:________
2		Уақыты __________ Ауд ______________	Уақыты _______ Ауд _________	Тел:___________ Каб:___________ Корпус:________

3. ПӘННІҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТІ, ОНЫҢ ОҚУ

ПРОЦЕСІНДЕГІ РОЛІ
Курстың мақсаты.

Студенттерді қазіргі заманғы омыртқалы зоология ғылымының жетістіктері туралы толық мәлімет беру

Студенттерді омыртқалылар зоологиясы пәніне қызығұшылықтарын оятып, ғылыми зерттеу жұмыс түрлеріне баулу

4. КУРСТЫҢ ПОСТРЕКВИЗИТТЕРІ МЕН ПРЕРЕКВИЗИТТЕРІ

Лекция – студентке тақырыпты игеруде неге назар аударуына бағыт береді.

Пәнді толық меңгеру үшін студент ұсынылған әдебиеттердің барлығымен жұмыс істеуі қажет

Семинар сабақтарында – студент талдау, салыстыру, тұжырымдау, проблемаларды анықтай білу және шешу жолдарын белсенді ой әрекет талап ететін әдіс-тәсілдерді меңгеруі керек

ОБСӨЖ – оқытушының бақылауындағы студенттің өзіндік жұмысы.

Материалды сабақ үстінде оқытушының көмегімен оқып меңгеру.

Оқытушы тақырыпқа сәйкес студенттің білім деңгейін тексереді, бақылайды.

СӨЖ-студенттің өзіндік жұмысы. Студент СӨЖ тапсырмаларын кестеге сәйкес белгіленген мерзімде оқытушыға тапсыруға міндетті.

Лабораториялық сабақтарда студент теориялық қорытындыларын, яғни, теория мен тәжірибе бірлігін анықтап, құрал-жабдықтарды құрастыруға, пайдалануға дағдыланады, тәжірибе кезінде алынған нәтижелерді талдауды, теориямен сәйкестеліп дәлелдеуді үйренеді.

7. СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ЕРЕЖЕЛЕР :

Сабаққа кешікпеу керек.

Сабақ кезінде әңгімелеспеу, газет оқымау, сағыз шайнамау, ұялы телефонды өшіріп қою керек.

Сабаққа іскер киіммен келу керек.

Сабақтан қалмау, науқастыққа байланысты сабақтан қалған жағдайда деканатқа анықтама әкелу керек.

Жіберілген сабақтар күнделікті оқытушының кестесіне сәйкес өтелінеді.

Тапсырмаларды орындамаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.

8. ОҚУ САЃАТТАРЫНЫЊ ТАҚЫРЫП БОЙЫНША БӨЛІНУ КЕСТЕСІ

№	Тараулар атауы, реті	Аудиториялық сабақтар		Аудиториядан тыс сабақтар
		Лекция	Лаборатория	СӨЖ	ОБСӨЖ
1	Кіріспе. Зоология пәні жєне оныњ мазм±ны	1		3
2	Бір клеткалы жануарлар – ќарапайымдылар - Protozoa	1	1	3
3	Саркомастигафора типі . Жалпы сипатамасы.	1		3
4	Тамыр аяќтылар класы-Rhizopoda. ¤кілі амеба-Amaeba	1		3
5	Споралылар типі.	1		3
6	Инфузориялар типі	1	1	3
7	Губкалар типі. Губкалардыњ жіктелуі. ¤кілі -Бадяга.	1		3
8	Ішек ќуыстылар типі. Класс гидрозия. Отряд Гидра.	1		3
9	Ішек ќуыстылар типінің систематикасы	1		3
10	Ќұрттар - Vermes. Жалпаќ ќұрттар типі	1	1	3
11	Жалпаќ ќұрттар типінің систематикасы	1		3
12	Сорғыш құрттар классы.	1	1	3
13	Таспа ќ‰рттар класына жалпы сипаттама. ¤кілі-сиыр цепені.	1		3
14	Жұмыр құрттар типі	1		3
15	Жұмыр құрттар типінің систематикасы	1		3
16	Жұмыр құрттардың табиғаттағы маңызы.	1	1	3
17	Буылтық құрттар типінің Жалпы сипатаммасы.	1		3
18	Буылтық құрттар типінің систематикасы.Белдеулілер тип тармағы.	1	1	3
19	Буын аяқтылар типінің құрылысы	1		3
20	Желбезек – тыныстылар тип тармағы(Branchita)	1		3
21	Кеңірдекпен тыныс алушылар тип тармағы.Насекомдар (Hexapoda, s. Insecta).	1		3
22	Насекомдардың табиғаттағы маңызы	1	1	3
23	Хелецералылар тип тармағы	1		3
24	Өрмекші тәрізділер класы	1	1	4
25	Молюскалар типінің жалпы сипатаммасы	1		4
26	Молюскалар типінің систематикасы	1		4
27	Бауыр аяқтылар классы	1		4
28	Қос жақтаулылар классы	1		4
29	Омыртқасыз жануарлардың маңызы Қазақстан “Қызыл кітабына” кірітілген омыртқасыздар	1		4
30	Тікенек терілер типі.Омыртқасыздардың табиғатағы маңызы	1		4

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

“Химия жєне биология” факультеті

“Омыртқасыздар зоологиясы” пәні бойынша

мамандығының студенттері үшін

Жетісай 2010ж

Лекция 1.

1. Зоология пєнініњ даму тарихы.

2.Жануарлардыњ табиѓаттаѓы мањызы.

3.Зоология пєніне ‰лес ќосќан Ќазаќстандыќ ѓалымдар.

4.Жануарлар єлемініњ ж‰йесі.

Лекцияның мақсаты:Сдуденттерді Зоология пєнініњ даму тарихымен және

жануарлардыњ табиѓаттаѓы мањызымен таныстыру.

Ќызмет єрекеттерін зерттейді, жануарлар д‰ниесініњ ќ±рамы, неше т‰рлі

жануарлардыњ пайда болуыныњ зањдылыѓын ж/е таралуыныњ ерекшелігін зерттейді.

Жануар тану пєнініњ міндеті жануарларды жанжаќты зерттеу оныњ ќ±рлысын, кµпт‰лілігін тіршілік єрекетін, таралуын, жєне халыќ шаруашылыѓындаѓы мањызын оќыту болып табылады. Зоология сµзі грекше екі сµзден (Зоо-жануар, логос-оќу тану деп т‰сіндіріледі.).Морфологиялыќ зерттеулер жануарлардыњ сыртќы ќ±рлысын, физиологиялыќ зерттеулер-тірі аѓзаныњ сырќы ортаныњ арасындаѓы байланысын зерттейді.

Жануарлардыњ барлыѓы жасушадан ќ±ралѓан, ол дененіњ негізі болып табылады. Жасушалар тобы жєне жасуша аралыќ заттар белгілі пішінді, ќ±рлысты, ќызметті болып олар ±лпаларды ќ±райды. Жануарларда ±лпалар тµрт т‰рге бµлінеді; эпителий, ет, ж‰йке жєне дєнекер. Осындай єрт‰рлі ±лпалар µзара байланысты болып белгілі ќызмет атќаратын жеке м‰ше ќ±райды. Жануарлар аѓзасын бірнеше ж‰иеге бµлуге болады. Олар; ж‰ике, асќорыту, ќан айналу, т.б. ж‰йелер. Адам баласына жануарлар туралы мєліметтер ертеден белгілі. Ѓылыми бастауын ертедлегі грецияныњ данышпан ±лы ойшылы Аристотельден басталады (б.э.д 4э). Ол белгілі жануарларды (500-ге жуыќ) екі топќа бµлді: ќызыл ќанды жануарлар жєне ќансыз жануарлар. Осылайша омыртќалылармен омыртќасыздар бір-бірінен бµлінді, µйткені Аристотель ќызыл ќанды жануарларѓа осы кездегі омырталы жануарлар класына сєйкес келетін мынадай бес майда топты жатќызды:

1. 
   Тірі туатын тµрт аяќтылар-б±лар осы кездегі с‰тќоректілерге сєйкес
   

2. 
   Ќ±стар.
   
3. 
   Ж±мыртќа салатын тµрт аяќтылар жєне жорѓалаушылармен ќосмекеділерге сєкес келеді.
   
4. 
   µкпемен тыныс алып тірі туатын аяќсыздар-кит тєрізділер.
   
5. 
   Желбезекпен тыныс алатын ќабыршаќты аяќсыздар-балыќтар.
   

Тек ќайта µрлеу дєуірінде ѓана зоологиялыќ зерттеу ж±мыстары жолѓа ќойылып жандана бастады. Ерте заманныњ ірі анатомы Галлен(131-2001) жануарлар анатомиясын зерттеп, содан кейін сол зерттеулердіњ нєтижесін адамѓа ќолданѓан. Сол кезде физиологияда µркендеп дами бастады.Б±л дєуірдіњ физиологтардыњ ішіндегі ењ атаќтысы, ќан айналысын зерттеген Гарви(1578-1657) ол µзініњ эмбриологиялыќ баќылаулар арќасында ќандай жануар болса да ж±мыртќадан µніп µседі деген ќорытынды жасаѓан. 16-шы ѓасырда т±њѓыш рет кµзілдірік- ж/е ‰лкейтіп кµрсететін шынылар пайдалана бастады. Б±ларды ептеп бір-біріне ќосудан микроскоп шыќты. Микроскопты жаќсарту ж±мысын Лебен Гук(1628-1694)атќара бастады. Ол инфузорияны, ќан денешіктерін ашты ж/е т±ќым с±йыќтыѓынан сперматозоидтарды тапты. Мольпиги (1628-1694) линза арќылы насикомдар анатомиясын аныќтау жµнінде µте кµп ж±мыстар жасады. Морфология пєндерімен ќатарлас жануарлар системасы туралы ѓылымында- систематикада дамыды. 18-ші ѓасырдаѓы ењ ірі систематик Линней (1707-1778) болѓан. Ол классиктіњ кітабы табиѓат системасы 1735-ші басылып шыќты. Линней жануарларѓа латын тілінде біріњѓай ат ќойды, б±л жаѓдай сол кезге дейін шыќќан зоология кітаптарында болып келген кемшілікті жойды, б±л кемшілік єр ±лттан шыќќан авторлардыњ сол бір жануарды µз тілінде т‰рлі-т‰рлі атауынан болатын еді. Линней т‰рлерді ќос атпен- бейнарлы номенклатурамен атауды кіргізді. Линней ірі систематикалыќ топтарды біріне бірі баѓынѓан ‰ш топќа бµлді. Олар: бір-біріне ±ќсас туыстар отрядќа отрядтар класќа біріктірілді. 19-шы ѓасырдыњбас кезінде зерттеулер кµп ілгері басты. Єсіресе Линней дєуіріне ќараѓанда омыртќасыздар деп аталатын жануарлар д‰ниесі туралы мєліметтер кµп жиналды, б±ларды Ломарк(1744-1828) он класќа бµлді. Ломарк сонымен ќатар жануарлар д‰ниесін омыртќасыз ж/е омыртќалы жануарлар деп екіге бµлуді ќалпына келтіріп жолѓа ќойды. 1859 жылы Дарвинніњ “Т‰рлердіњ тегі “ деген кітабыныњ жарыќќа шыѓуы зоологияныњ тарихында ±лы µзгеріс кезењі болды. Дарвинніњ идеясын дамытуда эволюциялыќ биологияныњ басќа баѓыттарында мањызы µте зор. В.О. Кавалевский (1842-1883) эволюциялыќ полентологияныњ негізін ќаласа, И.М. Сеченов (1829-1905) жануарлар физиологиясыныњ орыс мектебін ќ±рды. Ќазаќстанныњ жануарлар д‰ниесін ж‰йелі єрі ѓылыми т±рѓыдан зерттеу ж±мыстары 17-18-ші ѓасырпларда ±йымдастырылѓан экспедицияларѓа байланысты. М±нда ќазаќтыњ ±лы ѓалымы Ш. Уєлихановтыњ ењбектері ерекше орын алады. 1943-ші жылдан бастап Ќазаќстан Республикасы Ѓылым Академиясыныњ Зоология институты ж±мыс істейді. Л. С. Берг, И.А.Далгушин, М.Д.Зверев, Т.Н.Досжанов, А.Бекенов ж/е басќа ѓалымдар Ќазаќстанныњ жануарлар д‰ниесіне арнайы зерттеулер ж‰ргізіп, ѓылымыныњ дамуына ерекше ‰лес ќосты