«Биология»
жүктеу/скачать 1,21 Mb. Pdf көрінісі
|
ОШ СОР Биология 9 класс каз от Арай =
Бағалау критерийлері Тапсырма № Дескриптор Балл Білім алушы Моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдейді және
есептейді
1 ата-анасының генотипін анықтайды; 1 ұрпақтың генотиптін анықтайды; 1 гаметаларды анықтайды; 1 ұрпақтың фенотиптін анықтайды; 1 ара-қатынасты анықтайды; 1 Адамның қан тобының тұқымқуалауын және қан топтарын анықтау механизмін түсіндіреді 2 ұрпақтың қан тобы бойынша ата- аналарының генотиптерін анықтайды; 1 Шежіре сызбасын сызады 3 отбасында науқас қызды анықтайды; 1 оның генотипін анықтайды; 1 Жынысты
анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба сызады
Отбасында қыз бен ұлдың дүниеге келгенін көрсететін
сызба құрастырады; 1 Инсулин өндіру мысалында биотехнологиялық үдерістің жалпы сызбасын түсіндіреді 4 сызбада А әріп арқылы белгіленген үрдісті анықтайды; 1 сызбада В әріп арқылы белгіленген үрдісті анықтайды; 1 сызбада С әріп арқылы белгіленген үрдісті анықтайды; 1 үрдісті сипаттайды; 1 Биотехнологияда өндірілетін өнімдерге мысал келтіреді 5 биотехнологияның медицина саласында өндірілетін өніміне
мысал келтіреді; 1 биотехнологияда өндірілетін өнімнің артықшылығын атайды; 1 биотехнологияда өндірілетін өнімнің кемшілігін атайды. 1
16
42 «Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні _______________________________________________________________________________________________
Оқу жетістіктерінің деңгейі Төмен Орташа Жоғары Моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдейді және есептейді Моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдейді және есептеуде қиналады Ата-анасының /ұрпақтың генотиптерін/ гаметалары ұрпақтың фенотипін/ ара- қатынасты
анықтау
анықтауда қателіктер жіберген Моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдейді және дұрыс есептейді Адамның қан
тобының тұқымқуалауын және қан топтарын анықтау
механизмін түсіндіреді Адамның
қан тобының
тұқымқуалауын және
қан топтарын анықтау механизмін түсіндіруде қиналады Ұрпақтың қан тобы бойынша ата- аналарының генотиптерін анықтауда қателіктер жібереді. Адамның қан
тобының тұқымқуалауын және қан
топтарын анықтау механизмін түсіндіреді Шежіре сызбасын сызады
Шежіре сызбасын сызуда,
жынысты анықтау
кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба жасауда
қиналады
Отбасында науқас қызды/
оның генотипін анықтауда, отбасында қыз бен ұлдың дүниеге келгенін көрсететін сызба құрастыру кезінде қателіктер жіберген
Шежіре сызбасын сызады Жынысты анықтау
кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба сызады Жынысты анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба сызады Инсулин өндіру мысалында биотехнологиялық үдерістің жалпы сызбасын түсіндіреді Инсулин өндіру
мысалында биотехнологиялық үдерістің жалпы
сызбасын түсіндіруде қиналады Сызбада
А,В,С әріптері арқылы белгіленген үрдіс / анықтауда/үрдісті сипаттауда қателіктер жібереді Инсулин
өндіру мысалында биотехнологиялық үдерістің жалпы сызбасын түсіндіреді Биотехнологияда өндірілетін өнімдерге мысал келтіреді Биотехнологияда өндірілетін өнімдерге мысал
келтіруде қателіктер жібереді Биотехнологияның медицина саласында өндірілетін өніміне мысал келтіруде/ биотехнологияда өндірілетін өнімнің артықшылығын мен кемшілігін атауда қателік жібереді Биотехнологияда
өндірілетін өнімдерге дұрыс мысал келтіреді
43 4 ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ 9.4 А «Көбею» бөлімі бойынша жиынтық бағалау Оқу мақсаттары 9.2.1.1 Адамның жыныс жүйесінің құрылысын сипаттау 9.2.1.4 Менструальдық цикл мен эстроген және прогестеронның маңызын сипаттау
Адамның жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіреді
Менструальдық цикл
мен экстроген және прогестеронның маңызын түсіндіреді Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары Орындау уақыты 20 минут Тапсырма
1. Сызбада ер адамның жыныс мүшесі берілген. А, В және С әріптерімен көрсетілген құрылымдарды атаңыз. А___________________________________ _____________________________________ В___________________________________ _____________________________________ С___________________________________ _____________________________________
2. Төмендегі суретте аталық жыныс жасушасы берілген. (а) Суреттегі құрылымның жасуша екенін дәлелдеңіз. _________________________________________________________________________ (b) Жасушаның А бөлігіндегі ерекшелікті атқаратын қызметімен байланыстырыңыз. _________________________________________________________________________
44 3. Суретте әйел адамның жыныс мүшесінің сызбасы берілген.
(а) Овуляция жүретін құрылымды анықтаңыз. __________________________________ (а) (і) Овуляция ұғымына анықтама беріңіз. __________________________________
(b) Төмендегі кестені толтырыңыз. Үдеріс Құрылым атауы және белгіленуі Ұрықтану жүреді Ұрықтың дамуы жүреді Экстроген және прогестерон гормондары бөлінеді
4. Қисықта менструалдық айналым кезіндегі 4 гормонының өзгерісі берілген. (a) Менструальдық цикл кезінде D әрпімен белгіленген гормон мөлшерінің циклдің екінші жартысында артқаны байқалады. Бұл өзгерістің маңызын түсіндіріңіз. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________
45 Бағалау критерийлері Тапсырма № Дескриптор Балл Білім алушы Адамның
жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіреді 1 А құрылымын анықтайды; 1 В құрылымын анықтайды; 1 С құрылымын анықтайды; 1 2 құрылымның жасуша екенін
дәлелдейді; 1 құрылымның А бөлігіндегі ерекшелікті атқаратын қызметімен байланыстырады; 1 3 овуляция жүретін
құрылымды анықтайды; 1 овуляция ұғымына анықтама береді; 1 ұрықтану жүретін 1 ұрықтың дамитын 1 экстроген
және
прогестерон гормондарын бөлетін құрылымдарды анықтайды; 1 Менструальдық цикл мен экстроген және прогестеронның маңызын түсіндіреді 4 D әрпімен
берілген гормон мөлшерінің өзгерісін түсіндіреді. 1
46 «Көбею» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні __________________________________________ Бағалау критерийлері Оқу жетістіктерінің деңгейі Төмен Орташа Жоғары Адамның жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіреді Адамның жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіруде қиналады Ер адамның жыныс мүшесінен А/ В /С құрылымдарды
анықтауда, құрылымның жасуша екенін дәлелдеуде/ құрылымның А бөлігіндегі ерекшелігін атқаратын қызметімен байланыстыру кезінде, овуляция/ ұрықтану жүретін ұрықтың дамитын /экстроген және прогестерон гормонын бөлетін
құрылымдарын анықтауда қателіктер жібереді Адамның жыныс
жүйесінің құрылысын дұрыс түсіндіреді
эстроген және
прогестеронның маңызын түсіндіреді Менструалдық цикл мен эстроген және прогестеронның маңызын түсіндіруде қиналады Менструалдық цикл кезінде D әрпімен берілген гормон мөлшерінің өзгерісін түсіндіруде қателеседі Менструальдық цикл
мен эстроген және прогестеронның маңызын түсіндіреді
47 9.4 В «Өсу мен даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалау Оқу мақсаттары 9.2.3.2 Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіру 9.2.3.2 Эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстыру
Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары Орындау уақыты 20 минут Тапсырма 1. Диаграмма жүкті әйелдің жатыр қабырғасындағы және ұрықжолдастағы қан тамырларының орналасуы, ана мен ұрықтың қан айналу жүйесі бір-бірімен араласпайтыны көрсетілген. Неліктен ана мен ұрық қаны араласпау керектігінің екі себебін түсіндіріңіз.
2. Ұрықжолдасты жиі «аш ішек, өкпе және бүйрек» ретінде қарастырады. Ұрықжолдастың әрбір осы мүшелердің қызметін жүзеге асырудағы маңызын сипаттаңыз.
3. Сызбада эмбрион мен ұрықтың даму кезеңдері берілген.
С әрпімен таңбаланған үрдісті атаңыз. (а) Осы кезеңге сай болатын өзгерісті сипаттаңыз. 4. Эмбрион мен ұрықтың дамуындағы айырмашылықтарды(екіден кем емес) сипаттаңыз. 48
Тапсырма № Дескриптор Балл Білім алушы Ұрықтың
дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіреді 1 ана мен ұрық қандары араласпау керектігінің 1 себебін түсіндіреді; 1 ана мен ұрық қандары араласпау керектігінің 2 себебін түсіндіреді; 1 2 ұрықжолдастың: зат алмасу; 1 газ алмасу; 1 бөліп
шығару қызметін сипаттайды; 1 Эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстырады 3 эмбрионмен ұрықтың даму
сызбасынан С үрдісті атайды; 1 осы кезеңге сай болатын өзгерісті сипаттайды; 1 4 эмбрион мен
ұрықтың дамуындағы екі айырмашылықты сипаттайды. 2 Барлығы 9 49 «Өсу мен даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Бағалау критерийлері Оқу жетістіктерінің деңгейі Төмен Орташа Жоғары Ұрықтың
дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіреді Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын
түсіндіруде қиналады
Ана мен ұрық қандары араласпау керектігінің 1, 2 себептерін түсіндіруде, ұрықжолдастың: зат алмасу / газ алмасу/бөліп шығару/ қызметін сипаттауда қателіктер Ұрықтың
дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіреді
Эмбрион
мен ұрықтың
дамуын салыстырады Эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстыруда қиналады Эмбрионмен ұрықтың даму
сызбасынан С үрдісті атауда/ осы кезеңге сай болатын өзгерісті/ эмбрионмен ұрықтың дамуындағы айырмашылықты сипаттауда қателіктер жібереді; Эмбрион мен ұрықтың дамуын дұрыс салыстырады 50 9.4 С «Эволюциялық даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалау Оқу мақсаттары 9.2.5.1 К. Линней мен Ж.Б. Ламарк еңбектерінің негізгі қағидаларын оқып зерттеу 9.2.5.3 Эволюцияның қозғаушы күштерін сипаттау 9.2.5.5 Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау; 9.2.5.6 Түр түзілу үдерісін түсіндіру Бағалау критерийлері Білім алушы:
К. Линней мен Ж.Б. Ламарк, Ч Дарвин еңбектерінің негізгі қағидаларын атайды
Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттайды
Түр түзілу үдерісін түсіндіреді Ойлау дағдыларының деңгейі Қолдану Жоғары деңгей дағдылары
1. Төмендегі кестеде биология ғылымының дамуына үлес қосқан ғалымдардың еңбектері берілген. Сәйкес келетін тұжырымдардың тұсына (+) таңбасын қойып кестені толтырыңыз. Сипаттама К.Линней Ж.Б.Ламарк Ч.Дарвин 1. Эволюцияның қозғаушы күштерін анықтады
2. Жүйелеуде бинарлы номенклатураны ұсынды
3. Градация туралы ілім ұсынды
4. Табиғи сұрыпталуды эволюцияның қозғаушы күші деп тапты
5. Өсімдіктер мен жануарларды жүйеледі
6. Тіршілік атаулының бәрін тәңір жасады дегенге сенді
7. Жаттығу барысында игерілген белгілер тұқым қуалайды деп есептеді
8. Ең
алғашқы эволюциялық тұжырымдама жасады
2. Эволюцияның бір қозғаушы күшін атаңыз. (а) ______________________________________________________________________
(b) Осы қозғаушы күштің эволюция үшін маңызын дәлелдеңіз. _________________________________________________________________________
3. Берілген мысалдардан түрдің қандай критерийлері туралы айтылғанан анықтаңыз. a. Күйдіргіш сарғалдық өсімдігі егістікте және жайылымда өссе, ал басқа өрмелегіш 51 сарғалдық су жағалауларында өседі. b. Кемірушілердің түрлерінің бір бөлігі ұйқыға кетеді, ал кей түрлерде ондай болмайды. Өсімдіктердің жақын түрлері эфир майларын синтездеу және жинақтау ерешелігі бойынша ажыратылады. c. Түрлерді бір-бірімен будандастырғандадарақтардың мінез-құлығы, яғни құстардың әні (токование), шырылдауық шегірткелердің шырылы әр түрлі. Жыныстық жұптар бір-бірін осы ерекшеліктер бойынша ажыратады. Өсімдіктердің гүлдеу мерзімдерінің әр түрлі болуы да оларды әр түрге жатқызатын критерий болып табылады. а b c
4. Не себепті түрді анықтау үшін морфологиялық критерийдің жеткіліксіз болатынын сипаттаңыз. Жауабыңызды мысалмен дәлелдеңіз. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________
5. Сызбада түр түзілу туралы ақпарат берілген. (а) Сызбаны қолдана отырып, жаңа түрдің түзілу үрдісін түсіндіріңіз. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________
(b) Сызбада берілген түр түзілу жолын атаңыз. _________________________________________________________________________ 52 Бағалау критерийлері Тапсырма № Дескриптор Балл Білім алушы К. Линней мен Ж.Б. Ламарк, Ч Дарвин еңбектерінің негізгі
қағидаларын атайды 1 К. Линнейдің еңбектерін атайды; 1 Ж.Б. Ламарктың еңбектерін атайды; 1 Ч.Дарвиннің. еңбектерін атайды; 1 Эволюцияның қозғаушы күштерін түсіндіреді
2 эволюцияның қозғаушы күшінің бірін атайды; 1 аталған қозғаушы күштің эволюция үшін маңызын дәлелдейді; 1 Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттайды
3 бірінші мысалдан түрдің сәйкес критерийін анықтайды; 1 екінші мысалдан түрдің сәйкес критерийін анықтайды; 1 үшінші мысалдан түрдің сәйкес критерийін анықтайды; 1 4 түрді анықтау үшін морфологиялық критерийдің жеткіліксіз екендігін дәлелдейді; 1 Түр түзілу үдерісін түсіндіреді 5 сызбаны қолдана отырып, түр түзілу үрдісін түсіндіреді; 1 сызбада берілген түр түзілу жолын атықтайды. 1
11 53 «Эволюциялық даму» тарауы бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні _____________________________________________________________________________ Бағалау критерийі Оқу жетістіктерінің деңгейі Төмен Орташа Жоғары Линней
мен Ж.Б.
Ламарк, Ч Дарвин еңбектерінің негізгі
қағидаларын атайды Линней мен Ж.Б. Ламарк, Ч Дарвин еңбектерінің негізгі қағидаларын атауда қиналады Эволюциялық теория қағидаларының негізін
қалаған ғалым
К.
Линней/Ж.Б Ламарк-Ч.Дарвиннің еңбектерін анықтауда қателіктер жібереді Линней мен Ж.Б. Ламарк, Ч Дарвин
еңбектерінің негізгі
қағидаларын дұрыс атайды Эволюцияның қозғаушы күштерін түсіндіреді Эволюцияның қозғаушы күштерін түсіндіруде қиналады Эволюцияның қозғаушы күшінің бірін атауда, қозғаушы күштің эволюция үшін маңызын дәлелдеуде қателіктер жібереді Эволюцияның қозғаушы күштерін дұрыс түсіндіреді Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттайды Түрдің
құрылымы мен
критерийлерін сипаттауда қиналады Түрдің критерийлерін сипаттайтын мысалдан түрдің
критерйлерін анықтауда, түрді анықтау үшін ғылымда бірнеше
критерийлер қолдану керек екенін дәлелдеуде қателік жібереді Түрдің
құрылымы мен
критерийлерін сипаттайды Түр
түзілу үдерісін түсіндіреді Түр түзілу үдерісін түсіндіруде қиналады Сызбадан түр түзілу
үрдісін түсіндіруде, сызбада берілген түр түзілу жолын анықтауда қателіктер жібереді Түр түзілу үдерісін түсіндіреді жүктеу/скачать 1,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|