Биотехнология негіздері
будан пайда болады. Ядролары қосылмаған будан жасуша гетерокарион
жүктеу/скачать 0,52 Mb.
|
Microsoft Word на 5 формат doc-emirsaba.org
- Бұл бет үшін навигация:
- Субпротопласт
- 3.2.3. Гендік инженерия
| будан пайда болады. Ядролары қосылмаған будан жасуша
гетерокарион деп атайды. Гетерокарионды ата-аналық біреуі- нің немесе екеуінің субпротопластарын будандастыру үшін пайдалануға болады. Субпротопласт – протопластың бөлігі, цитоплазмалық мембранамен қоршалған құрамында кейбір органоидтары бар протопласт; ядросы болса, ол - нуклеопласт, ядросы жоқ болса, ол – цитопласт, ядро мен цитоплазманың бөлігі болса, ол – мини-протопласт. Хлоропластар мен мито- хондрияларды бір жасушадан екіншісіне көшіру үшін цитоплас- тарды пайдалануға болады. Ата-ананың біреуінің ядросы бар жəне цитоплазмалық гендерді екеуінен немесе біреуінен болса, онда цитоплазмалық будан (цибрид) деп аталады. Ата-аналық біреуінен цитоплазмалық гендері иеленген будандарды цито- плазмалық гетерозиготалық будан (цитогет) деп атайды. Жасушада цитоплазмалық гендер хлоропластар мен митохондрия- ларда болғандықтан жəне кейбір ядролық жəне цитоплазмалық гендері жойылу (сегрегация) арқасында, сомалық будандастыру нəтижесінде будандардың 27 түріне дейін алуға болады. Сонымен сомалық будандастырудың артықшылығы мынада: • əдетте жыныстық жолмен будандаспайтын тектер алыс- жақын түрлерді будандастыру; • ассиметриялық буданды алу, оларда аналық немесе 62
сомалық буданда бірнеше хромосомасы болса жеткілікті; • сомалық буданда үш немесе оданда көп, ата-аналық жасушаларды қосуға болады; • ядродан тыс цитоплазмалық гендері бойынша гомозигота- ларды алу; • жыныстық жолдармен көбейе алмайтын түрлердің сортын алу. 3.2.3. Гендік инженерия Өсімдіктер қоршаған ортаның көптеген қолайсыз фактор- ларының əсеріне: жоғары жəне төмен температура, ылғалдың жетіспеушілігі (құрғақшылық), топырақтың тұздануы (сор топырақ), ауаның газдануы, минералдық заттардың жетіспеу- шілігі немесе, керісінше, шектен тыс көбеюі т.с.с. тап болады. Бұл факторлар өте көп болғандықтан олардан қорғану жолдары да əртүрлі – физиологиялық қасиеттерден құрылымдық өзгеріс- терге дейін. Өсімдіктің қандай болмасын стресс факторына төзімділігі көптеген гендерге байланысты. Сондықтан, өсімдік- тің бір түрінен екінші түріне барлық төзімділік белгілерін толығымен тасымалдап еңгізу тек қана бір əдіспен əрине мүмкін емес. Кейбір жағдайда гендік инженерия арқылы өсімдіктердің төзімділігін арттыруға болады. Мысалы, абиотикалық фактор- ларына өсімдіктің метаболиттік реакциясын бақылайтын жеке гендермен əрекеттер жүргізуге жағдай бар. Қоршаған ортаның жағдайларына жауап реакцияларының физиологиялық, биохи- миялық, генетикалық негіздерін, одан əрі зерттеулер гендік инженерия əдістерін қолданып төзімді өсімдіктерді шығаруға мүмкіндік береді. Генетикалық өзгерiлген немесе генетикалық жүктеу/скачать 0,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|