Бірінші бӛлім Кӛркем мінез туралы
жүктеу/скачать 0,96 Mb. Pdf көрінісі
|
ÐÓ©Ñкем ÐÑнез
| Адаб−ы муашерет
Әдеп − бір тәж екен Хақтың нұрынан, Ки де сол тәжді, аман бол әр бәледен. Адаб−ы муашерет деген не? «Адаб» сӛзінің түбірі араб тілінен шыққан, «әдеп» деген сӛздің кӛпше түрі. Әдеп сӛздікте шақыру, жақсы әрекет, нәзіктік, сыпайылық, кішіпейілділік, таңдану, мақұлдау мағыналарына келеді. Терминдік мағынасы «Бір қоғамдағы салт, дәстүр және қағидаға айналған жақсы әрекеттер немесе осылар туралы ілім» деп беріледі 132 . Негізінде әдеп ахлақ, тәрбие және сыпайылық қағидаларына тұтастай берілген атау ретінде Исламның дұрыс деп санайтын сӛздері мен әрекеттері болып табылады. Осыған орай, әдеп барлық жақсылық, әсемдік және кӛркем мінез дегенді білдіреді. Сонымен қатар, әдеп Аллаһтың және пайғамбардың бұйрықтары мен тыйымдарына лайықты түрде әрекет ету деген сӛз. Мүміндер үшін ең жақсы әдеп қағидалары Құранда айтылып, пайғамбарымыздың сүннетімен қолданылған. «Муашерет» араласу, жолдас болу және бірге ӛмір сүру мағыналарына келеді. Ал, адаб−ы муашерет болса бір адамның қоғам түрінде ӛркениетті түрде ӛмір сүруі үшін бағынуы керек ахлақ, тәрбие, сыпайылық және тәжірибе қағидалары деп сипатталады. Хақ Тағала адамды материалдық және рухани тұрғыдан ең жетілген, ең кӛркем түрде жаратқан 133 . Оны дүниеге жіберіп, дүниенің барлық нығметін алдына жайып салған. Жіберген кітаптары мен пайғамбарлары арқылы оған барлық ақиқатты кӛрсетіп, бірқатар моральдық қағидалар мен ережелерді қойған. 132 Т.Д.В.Ислам энциклопедиясы, 10\412, Ист. 1994 133 Тин, 95\4 76 Бұл жердегі біздің ең маңызды жол кӛрсетушіміз − ол әрине біздің пайғамбарымыз. Хақ Тағала ол туралы «Шын мәнінде сен әлбетте ұлы мінезге иесің» 134 деген. Пайғамбарымыз бір хадисінде ӛзінің кӛркем мінезді толықтыру үшін жіберілгенін айтқан 135 . Оның теңдессіз ӛмірінде отырысынан тұрысына, жүрісінен күлімсіреуіне, сыпайылығынан кӛркем мінезіне дейін үлгі алуымыз керек кӛптеген әдеп қағидалары бар. Бұл қағидаларға алдағы уақытта жеке−жеке тоқталуға тырысамыз. «Екі түрлі мінез бар, мүмінде екеуі бірге болуы мүмкін емес. Сараңдық пен жаман мінез» 136 деген пайғамбарымыз жақсы мінезге аса мән беріп, «Адамгершілікті болыңдар!» деп сахабаларына ескерту жасайтын 137 . Әдеп пен кӛркем мінез туралы пайғамбарымыздың (саллаллаһу алейһи уәссәлләм) айтқан бұйрықтары мен тыйымдары барша мүміндерге қатысты. Сондықтан әрбір адам осы бұйрықтар мен тыйымдарды әуелі ӛзіне қолданып, содан кейін басқа адамдардың осындай кӛркем мінезді болуларына күш салуы керек. Енді аяттар мен хадистерге сүйене отырып, мұсылманның бойында болуы тиіс әдептерді тақырыптарға бӛліп қарастырайық. жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|