Болєандыќган оныѕ туындысы бар болуы мїмкін
Тақырыбы Сағат саны
жүктеу/скачать 368 Kb.
|
«Математика курсындағы экономика элементтері»
- Бұл бет үшін навигация:
- Сабақтарға әдістемелік нұсқаулар 1-сабақ. Кіріспе
- 2 сабақ. Микрокалькулятор. Микрокалькулятормен есептеу
- 3сабақ. Пайыз. Пропорция
- Есептер шығару
Сабақтарға әдістемелік нұсқаулар 1-сабақ. Кіріспе Ғылымдар ішінде математика ерекше орын алады. Математика-нақты өмірдің сандық қатыстары мен кеңістіктегі түрлері туралы ғылым. Математика басқа ғылымдарға табиғат құбылыстары арасындағы түрлі қатыстарды өрнектеу үшін, сандар мен символдар тілін ұсынады. Бірақ математиканы қолданбас бұрын биолог, физик немесе экономист зерттелетін құбылыс мәнін терең түсінуі қажет, оны математикалық түрде өңдеуге болатындай етіп бөліктеуі керек. Математикадағы зерттеу обьектілері – қоғам мен, табиғат құбылыстарын сипаттау үшін құрылған логикалық модельдер. Математика осы модельдер элементтеррінің арасындағы қатыстарды зерттейді. Бір ғана математикалқы модель өзінің абстракциялылығын әртүрлі процестерді сипаттай алады. Мысалы, бір дифференциалдық теңдеу радтоактивті ыдырауы да, дене температурасының өзгерісін сипаттайды. Экономикалық есептердің қайсысын да алмасаң, математикалық модельдерсіз шығару мүмкін емес. 2 сабақ. Микрокалькулятор. Микрокалькулятормен есептеу Математикада, экономикада болмасын,есептеуді шапшаң орындау үшін электрондық есептеу машиналары пайдалынады. Олардың ішіндегі қарапайымы – микрокалькулятор. Кез келген микрокалькулятордың бет панелінде клавиатура және экран орналасқан. Клавиатурасында 0-ден 9-ға дейінгі цифрлар, арифметикалық төрт амал таңбасы, теңдік таңбас, т.б бар. Қазіргі жаңа заманда микрокалькулятордың сан алуан түрлері бар. Олар арифметикалық амалдардың түрлісін орындайды. Микрокалькуляторлар бүтін сандармен және ондықбөлшектермен амалдар рындайды. Микрокалькуляторға бүтін сандарды және ондық бөлшектерді ендіру олардың жазылуына сәйкес орындалады. Егер микрокалькуляторға теріс сан ендірукерек болса, онда көптеген микрокалькуляторда «-» таңбалы клавишаны пайдаланады, бұл экономикада кеңінен қолданылады. Микрокалькуляторда екі санға арифметикалық бір амал рындау үшін оған бірінші санды ендіріп, тиісті амалдың таңбасы бар клавишаны басу керек, содан соң екінші санды ендіріп, теңдік таңбасы бар клавишаны басу керек. Нәтижесі экранда көрінеді. Есептер шығару Микрокалькуляторға мына сандарды ендіріп, жай 0,1 дәлдікпен есепте: ; ; 14,265 : 478,2 Жанар жылына 384658 теңге жалақы алады. Ай сайын 0,1 табыс салығын төлейді. Есептеу керек: а) Жанар жылына неше теңге табыс салығын төлейді; б) Жанар ай сайын қолына неше теңге жалақы алады? Микрокалькулятормен есепте. 3. Микрокалькулятордың көмеген отбасы бюджетін есепте. 3сабақ. Пайыз. Пропорция Күнделікті өмірде әртүрлі шамалардың жүздік үлестерін жиі кездестіреміз, әрі табыстың үлесін тапқымыз келеді немесе жұмыс көлемін есептегіміз келеді. Мұндай септеулерді жүргізу барысында пайызды қолданған тиімді. Экономикада пайыз көп қолданылады. Бөлшектің жүзден бір бөлігін пайыз (процент) деп атаймыз. Пайыз (процент) сөзі латын тілінен аударғанда – «жүздік» немесе «жүзден» деген мағынаны береді. Пайыз Үндістанда V ғасырда белгілі болған, ал Еуропада ХVІ ғасырда қолданыла бастады. Пайызды Римде кең қолданған. Римдіктер ақшаны пайыз деп атаған. Римдіктер арқылы Еуропа елдері пайызбен танысқан. Көп уақытқа дейін пайызды әрбір 100 бірлікке келетін кіріс пен қарыз деп түсінген. Пайыз сөзінің орнына белгісі қолданылады және ол белгі санан кейін қолданылады. Пайызды санмен өрнектеу үшін пайыз белгісін алып тастап, пайыз санын 100-ге бөледі. Санның 1-ы белгілі болған жағдайда, санды (шаманы) табу үшін 1-ды беретін санды 100-ге көбейту керек. Мысал қарастырайық, Жұмысшы айына 23000 теңге табыс алатын. Осы жылдан бастап оның табысы 27600 теңге болды. Жұмысшының табысы неше пайызға өсті? Шешуі: Жұмысшының табысына неше теңге қосылғанын анықтау керек. Кейін ғана пайызын есептеп аламыз. Жауабында, жұмысшының табысы 20-ға өсті. Екі санның бөліндісі сол сандардың қатынасы деп аталады, ал екі қатынастың теңдігі пропорция деп аталады. Мысал, сүттен алынатын ірімшіктің массасы сүттің массасының 8-індей. 200 кг сүттен неше кг ірімшік алынады? Шешуі: 200кг сүттен алынатын ірімшіктің массасы белгісіз (айнымалы), сондытан оны х деп белгілейміз. 200 кг-100 х кг - 8 200/х100/8; Жауабы, сүттен алынатын ірімшіктің массасы 16 кг. Есептер шығару 1л бензиннің массасы 690г, ал оның 1л керосинмен қоса алғандағы массасы 1485г. 1л бензиннің масасы 1л керосиннің массасының қанша пайызын құрайды? Банк салымшыларға қысқа мерзімді салым бойынша 3,5 жылдық сыйақы төлейді (салым жыл сайын 3,5-ға өсіп отырады). Бір жылдан соң салымшы 207000 тг алса, ол банкке алғашқыда қанша теңге салған? Тауар бағасы 100-ға өсті. Тауар бағасы қанша есе өсті? Жалақы 30-ға көтерілсе, 1,3 есе өсті деп айтуға бола ма? Ұялы телефон 21000тг тұрады. Бұл баға 8-ға төмендеді. Кейін баға тағы 15-ға төмендеді. Екінші рет төмендетілген соң ұялы телефонның бағасы қандай болды? жүктеу/скачать 368 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|