MUALLIM | УЧИТЕЛЬ | TEACHER
№4 | 2021
89
нутққа ўргатиш машқлари мажмуасининг тузилиши ва мазмунига қўйиладиган талабларни
очиб бериш;
машқлар тўплами тушунчасини ишлаб чиқиш ва экспериментал ишлаб чиқиш.
Нутқ ўта кўп ўлчовли ва мураккаб ҳодисадир. Биринчидан, у инсон ҳаётида мулоқот
воситаси бўлиб хизмат қилади. Иккинчидан, нутқ-инсон фаолияти. Учинчидан, сўзлаш
фаолиятининг натижаси унинг маҳсули – сўзлаш эканлигини унутмаслик керак.
Фаолият
сифатида ҳам, маҳсулот сифатида ҳам нутқ ўрганишда қўлланма бўлиб хизмат қиладиган
муайян хусусиятларга ега, чунки улар нутқни ривожлантириш учун қандай шарт-шароитлар
яратиш кераклигини таклиф қилади ва ўқув натижаларини баҳолаш мезонидир.
Амалиётда нутқ жараёни учун яроқсиз шароит яратилса,
талаба қийинчиликларга дуч
келади. Улардан асосийлари қуйидагилар:
талабалар инглиз тилида гапиришга уятчан, хато қилишдан қўрқишади ва шунинг учун
ўқитувчи ва талабаларнинг танқидларига дуч келишади;
талабалар муҳокама қилинаётган масала бўйича ҳеч қандай она тилида етарли маълумотга
эга эмаслар;
талабалар нутқ вазифасини тушунмайдилар, яъни нима қилишни билмайдилар;
талабалар вазифани ҳал қилиш учун тил ва нутқ ресурслари етарли эмас;
бир
талаба гапирса, бошқалари жим туради, яъни уларнинг ўқув мулоқотидан четлашиш,
дарс вақтидан самарасиз фойдаланиш хавфи бор;
боғланган ва гуруҳли иш шаклларида талабалар кўпинча
она тилидан фойдаланишга
ўтадилар ва кўплаб хатоларга йўл қўядилар.
Гуруҳда нутқий мулоқот учун шароит яратмасдан туриб, мулоқотга ўргатмасдан туриб
нутққа ўргатиш мумкин эмас.
Бу таълим олувларининг ижобий мотивацияси чегараларини
сақлаб қолиш ва кенгайтириш
учун қуйидаги шартлар амал қилиши керак:
мулоқотнинг ўйин вазиятларини яратиш;
турли хил соғломлаштирувчи технологиялардан фойдаланиш (кўпинча дарсларда “кулги
терапияси” методидан фойдаланиш. тинч мусиқа тинглаш ва ҳоказо.);
муваффақият вазият яратиш;
Достарыңызбен бөлісу: