Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
108 Кҽсіби ҿзін-ҿзі тҽрбиелеу негізінде оқытушының ҽрекетті негізіндегі сияқты мақсат пен мотив ара-сында қарама-қайшылық туындап отыр. Мотивтің мақсатқа қара жылжуын қамтамасыз ету - ҿзін-ҿзі тҽрбиелеуге деген нақты қажеттілік деген сҿз. Оқытушының ҿзін-ҿзі тҽрбиелеуге деген қа- жеттілгі одан ҽрі жеке белсенділгі арқылы кҿрініп отырады (сенімі; парызын сезіну, жауапкершілік, кҽсіби адалдық, дҧрыс бағалай білу т.б.). Бҧл айтылған ҽлеуметтік педагогтың ҿзін-ҿзі дамытуы – оның кҽсіби біліктілігін анықтайтын кҽсіби қҧзырлылықтан кҿрініс табады. Ҽлеуметтік педагогтардың кҽсіби қҧзырлылығы – оның мақсат, мҽн, қҧрылым, қҧрал, тҽсілдер жҿніндегі ақпараттануын, кҽсіби қызметін, осы қызмет техно- логиясын меңгеруін, педагог қызметінің маңыздылығын тҥсінуін қамтамасыз ететін педагогтің жеке психологиялық сапаларын жетілдіру жҽне стандартты емес тасымалдарды орындауға қабілеттілігі. Қҧзырлылық оқытушының мамандықпен ғана шектеліп қалмай, ауқымды сҧрақтар тҿңірегінде бағытталуын, кҽсіби мобилділігін, ҿзгерістерге ашықтығын, ҿз білімін дамытуға дайындығын қамта- масыз етеді. Кҽсіби қҧзырлылық негізіне тҽжірибелік біліктілік жатқызылады. Ол педагогикалық тапсырмаларды орындауға бағытталған педагогикалық ҽрекеттер жҥйесі [9]. Сонымен, ҽлеуметтік педагогтың кҽсіби қҧзырлылығы кҽсіптік-білімділік (теориялық) қҧзырлы- ғымен, кҽсіптік-ҽрекеттік қҧзырлығымен жҽне кҽсіптік-тҧлғалық қҧзырлығымен анықталады. Ҽрқай- сысына жеке-жеке тоқтала келе, кҽсіптік-білімділік (теориялық) қҧзырлық келесідей ҿлшенеді: а) ҽлеуметтік педагогиканың теориясы мен тарихын білумен; ҽ) баланың тҧлғалық қасиеттерін зерттейтін, оның физикалық, рухани жҽне ҽлеуметтік дамуын, мінез-қҧлқының қалыпты жҽне ауытқушылығын зерттейтін жас ерекшеліктері психологиясын білумен; б) адамдардың бірлестіктерін жҽне топтарын (отбасы, шағын топ, мектеп ҧжымы, қҧрбы-қҧрдас ҧжымы) зерттейтін социологияны білумен. Кҽсіптік-ҽрекеттік қҧзырлығы немен ҿлшенеді: а) коммуникативтік қҧзырлығы жоғары болуы тиіс (латын тілінен аударғанда «байланысамын», «қарым-қатынас жасаймын», «бірге жасаймын», басқа сҿзбен айтқанда қарым-қатынасқа мҽн бере- мін деген мағынаны білдіреді.) ҽлеуметтік педагогтың коммуникативтік қабілеті оның балаға, ҽріп- тестеріне, ата-аналарға ҽсер ету шеберлігінен кҿрінеді; ҽ) эмпатикалық қҧзырлығы-басқа адамның эмоционалдық жағдайын тҥсіну, оның уайымына, ішкі сезіміне ене білуінен кҿрінеді. Бҧл жерде ҽлеуметтік педагогтың баланың проблемаларына кҿңіл бҿле алу, оның эмоциялық жағдайын сезімін, қиын шақтарын тҥсіне алу қабілеті туралы айтып отыр. Осыдан барып оның ҿзін бала орнына қоя білу, дҥниені оның кҿзімен кҿре білу мҥмкіндігі кҿрінеді. Сонымен қатар ҽлеуметтік педагог оқушыға ересек адам оны кҿріп, тыңдап тҥсінетіні жайлы білдіре алуы тиіс. Бҧл тҥсініктің ҿзіне алдағы іс-ҽрекетті болжау, айтылған ҽңгімелердің ішінен негізгі жҽне жанама фокторларды, аргументтерді анықтау мҥмкіндігіне жол ашады. Тек осы жағдайда тҽрбиеленушінің сеніміне, педа- гогикалық қарым-қатынаста баланың белсенділігіне ҥміт арта алады. б) ойлауды, іс-ҽрекетті оңтайландыра алу қҧыырлығы-проблеманы шешудің бір емес, бірнеше жолын тат білу қабілеті. Себебі ҽлеуметтік педагог баланың жҽне жасҿспірімдердің тобына жҽне қиын балалармен олардың ата-аналарымен қарым-қатынасының ҿзгермелі жағдайларына тез бейім- делуі қажет. Ҽлеуметтік педагог баланың жас ерекшелігіне, жеке мінезіне жҽне білімділік деңгейіне байланысты қарым-қатынас қҧралын, тҥрін, ҽдістерін ҿзгертіп отыруы қажет. Баламалы ҽр тҥрлі бай- ланыс процестерінде тез, оңтайлы шешім қабылдай білу жағдайында қабілеті ҥлке маңызға ие болады. Себебі кез-келген ҽлеуметтік педагогкалық шешуі ол тҧлғаға бағыталған процес болған- дықтан ҽлеуметтік педагогика дайын шабылондардын, рецептерден, стандартан бас тарту қажет. Ҽлеуметтік педагогтың ойлауды жҽне ҽрекетті оңтайландыра алуы кҽсіптік міндеттерді шешуде ҥлкен рҿл атқарады. Ҽлеуметтік педагогпен байланыста болатын ҽрбір баланың ашылмай жҥрген шығармашылық мҥмкіндігі болады, бҧл жерде ҽлеуметтік педагогтың міндеті-баланың осы мҥмкін- дігінің ашылуына, ҿзінің жақсы қасиеттеріне назар аударуына, сенуіне кҿмектесу. Кҽсіптік-тҧлғалық қҧзырлығы: Бҧл мамандықты таңдаған адамның ерекше тҧлғалы сапасы болу керек. Ҽлеуметтік педагог қызыметі ол адамдар арасындағы сенімділік зонасы, олардың ҿзаратҥсінушілі, ҿзаракҿмек, ҿзара жауапкершілік жолы. Ҽлеуметтік педагогтың кҽсіптік-тҧлғалық жарамдылығын анықтайтын сапа: Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 109 а) адамгершілік-ҿзінің тҥсінушілігін, ол кҿзқарасын басқа адамды қолдай алатындығын кҿрсете алу; ҽ) сыпайылық-ҽдептілік, басқа адамдармен қарым-қатынаста сыпайы болу; б) аутентілік-адамдармен қарым-қатынаста шынайы болу, адал болу, ортамен байланыста ҿзімен- ҿзі болу; в) ашықтық-басқа адамға ішкі дҥниені аша білу, адал болу, ҿзінің сезімі мен ойын айта білу; г) нақтылық-жалпылама пікір айтуда бас тарту, сҧраққа жауап бере алу; д) «Осы жерде жҽне қазір» жағдайында сҿйлей алу-жҽне ҽрекет алу, адам туралы, оның жағдайы туралы нақты білу жҽне оны кҿрсете білу. Сонымен, қорытындылай келе, ҽлеуметтік педагогтың кҽсіби қҧзыреттілігі ҽлеуметтік-педагоги- калық іс-ҽрекетті жҥзеге асыруға теориялық жҽне практикалық даярлықтың бірлігін, оның кҽсіби біліктілігін сипаттайды. Ҽлеуметтік педагог іс-ҽрекетінің негізгі мазмҧнын баланы қоғамға бейім- деуге, оны дамытуға, тҽрбиелеуге, білім беруге, кҽсіби қалыптасуына кҿмектесуге, яғни баланы ҽлеу- меттендіруге кҿмектесу деп пайымдаймыз. Алайда,ең бастысы заман талабына сай білім беру мен тҽрбиелеудегі тиімді ізденістер жҽне ҽр елдің озық тҽжірибелерін жҥзеге асырып, ҽлемдік педагоги- каның озық ҥлгілерін жаңашылдықпен дамыту, қоғамдық ортада ҿз ойын еркін айта алатын, мҽдени- рухани қҧндылықтарға жан дҥниесі бай, саналы, тҽрбиелі азамат қалыптастыру – ҽр ҧстаздың басты міндеті болуы керек екені басты назарда болуы шарт. Пайданылған әдебиеттер тізімі: 1. Галагузова М.А., Мардахаев Л.В. Методика и технологии работы социального педагога. – М.: Академия. 2002.– 192 с. 2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сӛздігі «Педагогика және психология». – Алматы: Мектеп.2002, – 62 б. 3. Ситиик А.И., Мисько А.В. Методическая помощьсоциальному педагогу образовательного учреждения но ведению текущей документации. – М.: Академия. 2005. – 22 с. 4. Шептенко Н.А., Воронина Г.А. Методика и технологии работы социального педагога. – М.: Академия. 2001. –208 с. 5. Арыбаева К.М. Девиантты мінез-құлық жасӛспірімдерімен түзетушілік-педагогикалық жұмыс атқару. – Шымкент. 2001. – 174 б. 6. Аскеров Н.В., Белова Е.В., Мельникова Н.А. Шпаргалка по социологии. – М.: Аллель. 2011. – 64 с. 7. Тесленко А.Н., Керимбаева М.С., Джакупова Г.А. Профилактика подростковой девиации: теория и практика. Научное издание / Под ред. А.Н. Тесленко – Астана: Центр СПСИПК и ПК СО, 2005. – 156 с. 8. Тесленко А.Н. Социальная педагогика: введение в специальность: учебно-методическое пособие / А.Н. Тесленко. –Астана : ИПКиПК СО, 2005. –148 с. 9. Коджаспирова Г.М. Педагогика. Практикум и методический материалы. – М.: Владос. 2003. – 416 с. ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018 110 жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|