айқындайды.Сонымен қатар Қазақстан аумағында ірі қалалар мен өнеркәсіп
тораптарының орналасуының бірқалыпты емес екендігін айта кету керек.
Бұл қоршаған ортаның қалалар мен өнеркәсіптік кен нысандарымен
байланысты нүктелік ластану орын алады деген сөз. Бірақ, Республикада
ертеде қалыптасқан аумақтық өндірістік кешендердің болуы бірқатар
өнеркәсіптік аймақтарда қоршаған ортаның аудандық ластануы нақты қауіп
туғызуда.
Қазақстан аумағын қоршаған ортаның экологиялық жағдайына көп
түрлі теріс әсерін тигізетін ірі аумақтық-өндірістік
кешендер мен
өнеркәсіптік аудандарды атап айтайық. Олар:
1.
Павлодар - Екібастұз;
2.
Қаратау - Жамбыл;
3.
Шығыс Қазақстан (Кенді - Алтай);
4.
Қостанай - Рудный;
5.
Балқаш;
6.
Маңғыстау- Теңіз;
7.
Жезқазған - Жәйрем;
8.
Қарағанды - Теміртау;
9.
Шымкент, т.б.
Тұзды-шаң ұшатын үлкен табиғи аймақ - Арал теңізі аймағы.
Жоғарыда аталған және басқа да өнеркәсіптік аудандар, ірі қалалар
Қазақстан геожүйелеріне экологиялық қауіп тудырушы болып табылады.
Экологиялық қауіптің сыртқы көздері.
Қазақстанның саяси географиялық орнының қоршаған ортаның
экологиялық жағдайын анықтайтын негізгі белгілерін қарастырайық.
Қазақстан көршілері: Ресей Федерациясы, Қытай Халық Республикасы,
Қырғызстан Республикасы, Өзбекстан және Түрікменістан Республикалары.
-
Капустин Яр - әскери-сынақ полигоны. Жайық өзенінің оң
жағалауында Нарын құмдарында ұзақ уақыт
бойы ракета тасығыштар
сыналды.
-
Саратов және Самара өнеркәсіп тораптары Қазақстан шекарасының
солтүстік-батысында орналасқан. Қазақстан табиғатына тікелей әсер етпейді.
Осы өнеркәсіп тораптарының химиялық, мұнай өңдеу кәсіпорындарының
өнеркәсіптік газдарының атмосфераға апаттық тастандылары және олардың
трансшекаралық көшуі болуы мүмкін.
-
Орал экономикалық ауданы. Қазақстан табиғатына тікелей мыналар
әсер етеді:
•
Орынбор өнеркәсіп торабы. Орынбордың ірі газоконденсат және химия
зауыттары
Жайық өзені бойында орналасқан, ал Жайық өзенінің
атырауы Қазақстан аумағында жатыр;
•
Магнитогорск АӨК-і. Ірі металлургиялық комбинат, ірі қала. Барлық
өнеркәсіп Жайық өзенінен алынатын сумен байланысты, ол
арқылы
өнеркәсіптік және апаттық тастандылар Қазақстанға жетеді;
•
Үй өзеніндегі Троицк ГРЭС-ы Челябинск және Қостанай облысы
шекарасында. ГРЭС Екібастұз көмірімен жұмыс істейді. Қостанай
облысының солтүстігінде атмосфералық тастандылар қышқыл жаңбыр
күйінде жауады.
Транспорттық магистральдар.
-
Транссібір магистралінің үлескісі Петропавл қаласы арқылы өтеді. Ол
темір жолды бөлектендіру жолағында белгілі транспорттық-экономикалық
әсерін тигізеді.
-
Омбы-Павлодар мұнай желілері, Бұқара-Орал, Орталық Азия-Орталық
газ құбырлары болуы мүмкін Мұнайдың,
табиғи газдың апаттық
тастандыларына байланысты экономикалық қауіп факторларына жатады.
Радиоизотоптар стратосферадағы ауа ағымдарымен Қазақстан аумағына
жететін.
Достарыңызбен бөлісу: 
