3. Қырғызстан Республикасы. -
Қарқара (Шарын) өзенінің жоғарғы ағысын ұстап қалу. Ол Ыстықкөлге
Шарын ағынының бөлігін құю мақсатында жасалып отыр. Ыстықкөл
деңгейін қалпына келтіруге бағытталған бұл жоба іске асқан жағдайда
Шарын өзенінің ағыны күрт азаяды. Оның төменгі ағысында суғарылатын
жер көлемі қысқарып, Іле өзенінің орта ағысында шөлдену процесі күшейюі
ықтимал.
-
Тоқтағұл СЭС жұмысы. Энергетикалық тәртіп жағдайында, қыста
төменгі ағыста орналасқан. Қазақстанда су басу, суармалы жерлердің істен
шығу процесстері қалыптасады.
-
Шу өзенінен су алу. Бұл өзеннің төменгі ағысы Қазақстанда,
сондықтан Қырғызстанның осы өзен суын тиімді пайдалануға бағытталған
барлық су шаруашылық жобалары оның Қазақстандық бөлігіне әсер етеді.
-
Талас өзенінен су алу және оның ластануы. Қырғызстанның Талас
аңғарындағы су шаруашылық жобалары Тараз қаласынан өтіп, Мойынқұмда
жоғалатын Талас өзеніне тікелей әсер етеді.
4. Өзбекстан Республикасы. -
Сырдария өзенін су шаруашылығына пайдалану және оған
өнеркәсіптік-кәріздеу суларды тастауы. Өнеркәсіптік-тұрмыстық және
ауылшаруашылық ағын суларды Айдаркөл және Шардара су бөгендеріне
тастайды. Сырдария өзенінің ақаба сулармен аса ластануы - Арал апатының
бір көрінісі. Одан шектен тыс су алынуы - Арал теңізінің тартылуының бір
себебі.
-
Амудария өзенінің су шаруашылық пайдаланылуы. Арал экологиялық
апатының бір көрінісі - Амудария суының шектен тыс көп пайдаланылуы
мен оның ауылшаруашылық ақаба суларымен ластануы. Арал теңізі Орталық
Азияның 5 мемлекетіне Амудария мен Сырдария су ресурстарын пайдалану
туралы мемлекетаралық келісім негізінде ғана мүмкін.
