психогенетика – психика мен іс-әрекеттің тұқымқуалаушылық механизмдерін оқытады
дифференциалды психология – адамдардың жеке бас айырмашылығын, осы айырмашылықтардың қалыптасу процесі мен себептерін бөліп көрсетіп, сипаттама береді
жас ерекшелік психология – адамның өмірінің әр этапындағы, психикасының ерекшеліктерін оқытады. Ол өз кезегінде бөлінеді; балалар, жасөспірімдер психологиясына, үлкен адамдар психологиясы мен геронтология
этнопсихология – адамдардың этикалық ерекшеліктері мен стереотиптерін оқытады
педагогикалық психология – оқу – тәрбиелеу жұмысы процесінде оқушылардың психикасын түсіну, білу, дағдылану заңдылықтарын оқытады
инженерлік психология – адамның психикалық процесінің қоршаған ортамен, көліктермен және басқада кәсіби бағыттағы мүліктермен арақатынасын оқытатын, әскери психология, космостық психология мен басқа да салалар жатады
әлеуметтік психология – түрлі топтар мен коллективтерде адамдардың араласу процесінде пайда болатын психикалық құбылыстарды оқытады
саяси психология – саяси істердің бүкіл деңгейде орындалуы бойынша саяси ұсыныстарды жарыққа шығару үшін саясат механизмдерін оқытады
Психологиядағы негізгі әдістер
Басқа да жаратылыстану ғылымдары сияқты, психологияда психологиялық факторларды алудың екі негізгі әдістері бар; бақылау әдісі мен тәжірибелі әдіс.
Бейнелеу әдістері, зерттелушіге бақылаушы ролін береді. Бақылау – бұл адамдар психикасының көрінуін, арнайы жағдайларда жүйелі, мақсатты түрде қадағалау.
І. Тікелей бақылау әдісі;
А) Интроспективті (өзіндік психикалық өмірді бақылау)
Б) Экстраспективті (басқа тұлғалардың психикалық өмірін тікелей бақылау).
Сондай-ақ, уақытты есептей жүретін, бақылаудың келесі түрлерін ажыратады;
А) кесінді – қысқа уақытты бақылау
Б) ұзына бойлы – ұзақ уақыт, басқада есептер мен мақсаттар қойылуы мүмкін, осыған байланысты бөледі;
ІІ. Басқарулы бақылау әдісі;
А) Табиғи эксперимент – табиғи жағдайларда мақсат – бағдарлы тәжірибелік бақылау
Б) Зертханалық эксперимент – арнайы жасалған жағдайларда жүргізіледі; эксперимент, зерттеушінің белсенді қатысуымен бақылаудан айырмашылығы бар.
ІІІ. Қосымша әдістер:
тесттер – сұрақтар мен есептер жиынтығы, психикалық құбылыстар мен олардың даму дәрежесін жылдам бағалауға мүмкіндік береді.
Зерттелетін феноменнің жасанды моделі құрылады. Математикалық, техникалық, кибернетикалық модельдер болуы мүмкін
іс-әрекет өнімдерін анализдеу әдістері,
эксплорация - әңгімелеу әдісі (басқармалы сөйлеу), сараптау. Интервью – бұл арнайы және алдын-ала дайындалған сұрақтарға жауап алуға бағытталған әңгімелеу түрі. Әңгімелесу түріне байланысты тікелей, қосымша, ауызша, жазбаша болуы мүмкін
Анкеттеу
проекциялы әдістер (ТАТ, Роршах тесті және т.б.) – бұл әдістер жеке тұлғаны тұтас қарастыруға мүмкіндік береді
социометриялық әдістер
биографиялық әдіс.
Достарыңызбен бөлісу: |