Дәріс №1 Тақырыбы: Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде
Пысықтауға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 1,33 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс №4 Тақырыбы: Қоғамның саяси жұйесі
| Пысықтауға арналған сұрақтар:
1.Саяси ғылымның тарихын оқып-білудің маңызы неде? 2.Құлдық және орта ғасыр дәуіріндегі саяси ойшылдар көзқарасы туралы не айтасыз? 3.Жаңа заман және қазіргі заманның саяси көзқарастары саясат туралы қандай пікірлерді айтады? 4.Қазақ даласындағы саяси ойшылдардың саясат туралы пікірлері нені меңзейді? 5.ХХ ғасырдың саяси көзқарасы саясат туралы нендей пікірлерді баяндайды Дәріс №4 Тақырыбы: Қоғамның саяси жұйесі Сұрақтар: 1."Саяси жүйе" ұғымының мәні 2.Саяси жүйе құрылымы мен міндеттері 3.Саяси жүйенің түрлері 4.Саяси жүйені жіктеу. 1. Қоғамның саяси жүйесі ұғымы - саясаттану ғылымындағы өте күрделі мәселелердің бірі. Саяси жүйе - қоғамдық жүйенің, құрамдас бөлігі, қоғамдық жүйе саяси жүйеден бұрын қалыптасқан. Қоғамның саяси жүйесі - саяси қатынастарды, саяси сананы, саяси нормалар мен принциптерді қоғамның саяси ұйымдарын қамтитын саяси қондырманың ең басты бөлігі. Саяси жүйе ұғымы көпетеген қоғамдық ғылымдардың, назарында болып әр қырынан зерттеліп келеді. Ал саясаттану ғылымы саяси жүйені, қоғамның негізгі салаларындағы маңызды саяси құбылыстарды әрекетке келтіріп реттеп тұратын біртұтас әлеуметтік механизм деп қарайды. Саяси жүйе, қоғамның саяси әлеуметтік және экономикалық дамуын қамтамасыз ететін тұтас саяси организм. Саяси жүйе негізін саяси билікке, ең бастысы мемлекеттік билікке қатынасы бар таптар, ұлттар ірі қоғамдық жіктер мен әлеумттік топттар кұрайды. Саяси жүйе қызметі, болып жатқан саяси қатынастардың даму деңгейіне тікелей тәуелді болады. Саяси қатынастардың дамуы саяси институттармен ұйымдардың өмірге келуіне ерекше әсер етеді. Өйткені бұл аталған саяси мекемелер арқылы, таптар мен әлеуметтік жіктер, топтар өздерінің мүдделерін жүзеге асырады. Сондықтан таптар мен адамдардың әлеуметтік қауымдастықтары, көпшілік (қауым) қоғамның саяси ұйымдастырушы элементтері болмағанмен, сол қоғамның саяси жүйесінің әлеуметтік негізін құрайды. Ол саяси жүйе пайда болатын базис болып табылады. Ал мемлекет партия және қоғамдық саяси қозғалыстар, еңбек ұжымдары, саяси жүйенің негізгі элементтері. Сөйтіп саяси жүйе коғамның күрделі, сан қырлы құрылымы болып табылады. 2. XX ғасырдың 50-ші жылдары американ саясаттанушы ғалымы Давид Истон саяси жүйені, қоғамдағы игілік көздері қалай бөлінеді, әділетті ме әлде әділетсіз бе осыған қарап анықтайды. Қоғам мүшелерінің арасындағы дау-жанжалдар осыған байланысты өздігінен реттеліп отырады. Ол саяси жүйснің басты екі міндетін бөліп қарайды: 1) саяси жүйе қоғамдағы байлықтарды дұрыс бөлетіндей қабілетінің болуы; 2) саяси жүйе қоғам азаматтарының осы бөліністің міндетті деп қабылдауына көздерін жеткізуінде дейді. Осының нәтижесінде қоғамдағы сұранысқа ұсыныс қызмет көрсетіп халықты қанағаттандыра алатындай дәрежеде бо-луы тиіс. Ал ол саяси жүйенің қызмет ету тетіктерін былай сипаттайды. Саяси жүйе сыртқы ортамен "кіріс", "шығыс" принциптері арқылы байланыста болады. Кірістің өзі екеу болады. Олар мынадай: біріншісі, саяси жүйеге қойылатын талаптар да, екіншісі сол өмір сүріп отырған саяси жүйені үнемі қолдап отыру. Мысалы, елдегі демократиялық өзгерістерді жылдамдату, халықтың күн көрісін төмендетпеу т.с.с. жатады. Ал колдау арқылы саяси жүйе күшейе түседі. Қоғам өміріндегі дағдарыс тұсында халықтың саяси жүйеге түсіністікпен қарауы. "Кіріс" барысында сыртқы орта саяси жүйеге ықпал жасайды. Саяси жүйе қоғамдағы қордаланып қалған әртүрлі мәселелерді шеішіп реттеуге міндетті болады. Ал осыларды шешу, реттеу «шығыс» арқылы жасалады. Егер де билік басындағылар қоғам мүшелерімен санаспаса, олардың, шешімдері қолдау таппайды. Саяси жүйедегі "кіріс" псп "шығысты" реттеп отырмаса онда ол қайшылыққа апарады. 3. Саяси жүйенің төрт түрі болады (Д. Истон, Г. Алмонд) 1.Топтар мен жеке адамдардың іс-қимылын, әрекеттерін басқаруға байланысты реттеу мүмкіндігі; 2.Өзінің қызмет етуіне қажетті экономикалық және басқа қорларды табу мүмкіндігі; 3.Қорларды, игіліктерді, қызметті, үздік (озат) белгілерді және т.с.с. бөлу мүмкіндігі; 4.Әлеуметтік ортаның талаптарына әрқашан жауап берерлік калып, жаңа жағдайға бейімдеушілік мүмкіндігі. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|