Дәріс №1 Тақырыбы

Түзету – 
(коррекция). 
Оқушы сабақты толық түсінбеген жағдайда 1 – сағат қосымша 
түзету сабағы енгізіледі. Деңгейлік бақылау жұмысын толық үлгермеген оқушы 
осы түзету сабағында қайтадан жауап беруіне болады. 
Оқу үрдісінің 
логикалық 
құрылымы 
В1 З.Ж. Д1 К 
1 

Шағын мақсаттар 
Диагностика 
күн
і 
Түзету 
Саңырауқұлақтар 
жайлы жалпы мағлұмат. 
Көптүрлілігі жайлы 
білу, саңырауқұлақ 
түрлерін ажырата білу. 
Саңырауқұлақтардың 
табиғаттағы, халық 
шаруашылығындағы, 
адам өміріндегі маңызы 
жайлы білу. 
Д
1 
1.Саңырауқұлақтард
ың тіршілік ортасы. 
2.Саңырауқұлақтард
ың көптүрлілігі. 
3.Саңырауқұлақтард
ың құрылысы, қоректенуі, 
көбеюі. 
Саңырауқұлақ- 
тардың өсімдіктерге, 
жануарларға тəн 
қасиеттері. 
4.Улы жəне жеуге 
жарамды саңырауқұ- 
лақтарды айыра білу. 
5. Саңырауқұлақтар- 
мен бактерияларға 
салыстырмалы сипаттама 
беру. 
Саңырауқұлллақтар 
құрылысы жайлы. 191-
192 бетті қараңыз. Улы 
саңырауқұлақтар 
ерекшелллллліктері 
жайлы 193 бетті 
қараңыз. 
Зең саңырауқұлақ- 
тары 195 бет. 
Ашытқы 
саңырауқұлақтары 198-
бетті қараңыз. 
Саңырауқұлақтардың 
маңызы жайлы дəрісті 
дəптерден қараңыз. 
Оқушылардың сыныптан тыс жұмыстары 
Стандарт 
(орташа) 
Б1. 1. Кесте 191-бет 
толтыру 
2. 190-200 беттерді 
оқу 
Жақсы 
1.
190-200 б. 
оқу 
2.
Кесте 191-
195 б. Толтыру 
3.
Зертханалы
қ жұмыс 193-198 б. 
Жасау. 
 
Өте жақсы 
Реферат. 
Саңырауқұлақтар 
жайлы соңғы 
жаңалықтарды 
жинақтау. 
1.Сөзжұмбақ 
құрастыру. 
2. Ребус
Оқушылардың сыныптан тыс жұмыстар бөлімі. 
 Б1
– 
стандарт (орташа ).
Мұнда оқушылар оқулықта берілген кестені 
толтырып, барлық тақырыптарды білуі тиіс.
Жақсы. 
Мұнда оқушылар 
оқулықтағы барлық тақырыптарды оқи отырып, зертханалық жұмыс жасап, оны 
қорытындылай білуі қажет.
Өте жақсы. 
Мұнда оқушылар берілген 
(оқулықтағы) материалдарды толық меңгерген жəне өз шығармашылықтарынан 
(тесттер, рефераттар, суреттер, буклеттер, сөзжұмбақтар құрастырып), яғни 
қосымша материалдар əкеледі. 
 «Жабық тұқымды өсімдіктер» тақырыбы 
Қазіргі кезде педагогика саласында тың үрдіс белең алып, сабақ жүргізу 
түрлері əр қилы болып өткізілуде. Соның бір түрі сын тұрғысынан ойлау əдісі. 
Төменде осы əдіспен өткізілген бір сабақтың үлгісін жіберіп отырмын. 
«Жабық тұқымды өсімдіктер» тақырыбында өткізілген бұл сабақта 
оқушылар жабық тұқымды өсімдіктер барлық түтікшелі өсімдіктер дүниесінің 
ішіндегі ең жоғарғы сатыдағысы екенін дəлелдейді. 
Тапсырма: 
1. Оқушылар жоғары сатылы өсімдіктердің құрылысы туралы білімдерін 
жүйелейді, жабық тұқымдылардың ерекшеліктерін анықтайды. 

2. Ең негізін анықтап, талдау жасайды, салыстыруды үйренеді. 
3.Табиғатқа деген сүіспеншіліктерін арттырады, бір – бірін сыйлауға 
тəрбиеленеді. Өз ойларын ашық айтуға дағдыланады.
Бағалау:
ЖИГСО стратегиясы. 
Мəтінді талдау арқылы Венн диаграммасын толтыру кезеңі. 
Топпен, жұппен жұмыс істегенде. 
«Текше» əдісі
. 

Қолданған стратегиялар – I –III кезеңді сабақ, Ассоциациялық карта, 
ЖИГСО, Венн диаграммасы, «Текше» стратегисы. 
Сабақтың барысы.
I кезең.
Ой қозғау. Ассоциациялық картаны толтыру
.
Балдырлар Қыналар Мүктер 
Плаунтектестер Қырықжапырақ- 
тектестер 
Қырықбуынтектестер Тұқымды
Ашық Жабық
Картаны толықтыра отырып, кеппешөп үлгілері қатар ілінді. 
II кезең
. 
Реализация: ЖИГСО стратегиясын пайдалану. 
Оқушылар 3 топқа бөлінген. 1, 2 , 3-санамақ өткізіп жаңа жеткізу топшалар 
құрылды. Берілген мəтінді түсініп, негізгі ойын қысқаша басқаға жеткізу керек. 
Алғашқы топтарына қайтып білгенін түсіндірді. Оның нəтижесі сұрақтар 
арқылы анықталды жəне текшенің 1 – қыры «сипаттаңдар» деген тапсырма 
орындалды.
III кезең. Рефлексия. 
Текшенің 2-қырына жабық тұқымды жəне ашық тұқымды өсімдіктердің 
үлгілері ілініп, «салыстырыңдар» деген тапсырма ұсынылды. Бұл жерде Венн 
диаграммасы толтырылады.

Өсімдіктер 
дүниесі 
Ұқсастығы: 
1.
Жоғары сатылы
өсімдіктер 
2.Жынысты жолмен 
көбейеді. 
3. Тұқым түзіледі 
4. Көп жасушалы 
мүше 
5. Тал, бұта 
6. Бір, екі үйлі 
7.Фотосинтез 
8. Пайдасы 
Ашық тұқымдылар 
Гүл, жеміс, түйін түзілмейді. Нағыз 
түтіктері 
сабағында 
болмайды.Бүрлері бар, олар дара 
жынысты тозаң түйіршігінде 4 
жасуша болады. Тұқым екі жылда 
пісіп 
шашылады, 
қылқанды, 
қабыршақты 
жапырақ, 
мəңгі 
жасыл, 
тамырларында 
саңырауқұлақ жіпшелері 
болады (микориза)
Жабық тұқымдылар 
Гүл, жеміс түзеді, тұқым 
түйінінде түзіледі.
Шөптесін түрлері болады, 
мүшелері күрделі, алуан 
түрлі, вегетациялық кезеңі 
бірнеше айдан жылдарға 
дейін созылады, т.б. 

Топтар бір-бірін толықтырады. Текшенің 3-қыры – «иə», «жоқ». «Егер 
жабық тұқымдылар дүниесі дамымаса адам тіршілік ете алар ма еді?» Бір топ
«иə», екінші топ «жоқ» деген пікірлерді дəлелдейді. Сабақтың соңында 
оқушылардың іс-əрекеттері, білімдері бағаланады. Үй тапсырмасы беріледі. 
«Өсімдіктану пәні бойынша дәрілік өсімдіктерді оқу құралы ретінде 
пайдалану» - тақырыбы.
1. Кубизм əдісі 
2. Қызығушылықты ояту əдісі 
3. Топтастыру əдісі 
4. Эссе жазу əдісі (Еркін жазу) 
5. Инсерт əдісі жəне түртіп алу əдісі 
6. РАФТ əдісі 
7. Танымдық сұрақтар
 
1. Кубизм əдісі 
1.
Зерттеңіз 
- Дəрілік өсімдіктер түрлері 
2.
Салыстыры
ңыз 
- 
Екі өсімдіктің бір – бірінен 
айырмашылығы 
3.
Суреттеңіз 
- Дəрілік өсімдіктің бір түрін суреттеу 
2. Қызығушылықты ояту əдісі 
Тапсырма: «Дəрілік өсімдіктер» деген сөздің мағынасын ашу.
3. Топтастыру əдісі
4. Эссе жазу əдісі (Еркін жазу) 
Оқушыларға тақтадағы топтастыру əдісінде жазылған сөздерді бір – 
бірімен байланыстырып эссе жазады. 
5. Инсерт əдісі немесе түртіп алу əдісі
 
«V» 
білемін
 
«+» 
жаңа 
мəлімет
 
«-» білмеймін 
«?» сұрақ 
туды 
 
 
 
 
Дәрілік 
өсімдікте
р 
Алма 
Гүлшетен 
Рауғаш 
Асқабақ 
Итмұрын 
Алмұрт
Таңқурай 
Алхоры

 
Бұл əдісте жаңа тақырыпты оқушылар өздері оқып, əр абзацқа белгі 
қойып отырады. Оқып болған соң дəптерлеріне кестені толтырады. Қан туралы 
бұрыннан білетіндерін «V» - қанатша белгісі бар қатарға жазады, ал «+» қосу 
белгісі бар қатарға бұрыннан біледі, сонда да қазір оқығаннан толықтырған 
білімін жазады, «-» алу жəне «?» сұрақ белгісі қойылған қатарға білмейтін 
мəліметтер мен термин сөздер неесе сұрап білгісі келген мəліметтерді жазады.
Дəптерлеріне жазып болған соң тақтадағы, кестені толтырып, ондағы «-» 
алу жəне «?» сұрақ белгісі тұрған қатарға жазылған мəліметтер жайлы мұғалім 
түсінік береді. 
Мысалы: Итмұрын емдік бау шаруашылығында өсірудің болашағы 
үлкен, оның 100- ден астам түрлері біздің елге түгел тараған. Осы сан алуан 
түрлерінің ішінде витаминді жəне ірі жемісті түрлеріне көңіл қоюға болады. 
Итмұрын пли витаминді қоспа, оны таза жəне өңделген түрінде емдік жəне 
профилактикалық мақсатқа пайдалануға болады. Итмұрын С витаминнің, 
полифенолдың (Р витамині), кариотиннің, В витамин тобының жəне т.б. көптігі 
жөнінен жүлделі орын алады. Бірақ атап айту керек, көптеген биологиялық 
сергек заттардың
сапалық мөлшері əртүрлі сыртқы жағдайларда түрлерге жəне түрлердің 
арасына байланысты өзгеріп отырады.
6. РАФТ əдісі
. 
Р – рөл, А – аудитория, Ф – форма, Т – тақырып 
Мұғалім рөл ретінде тақырыпты айтады, əр топ өз тапсырмасын 
орындайды 
1-топ
– аудитория, яғни тақырыпқа сипаттама. 
 2-топ
– форма, сол тақырып бойынша өлең, хат, шығарма т.б. жазып оқиды. 
3-топ
– тақырып, берілген тапсырмаға тақырып қойып, соны қорғап шығады. 
7. Танымдық сұрақтар
. 
Әр топқа 3 сұрақтан беріледі. 
1топқа:
1. Бақша өсімдіктерініңнегізгі қандай ерекшеліктері бар? 
2. Құлқайыргүлділер тұқымдас өсімдіктер қандай қатарға жатқызылады?
 
3. Қазақстанда баклажан қайда өсіріледі?
 
2 – топқа: 
1. Ерінгүлді тұқымдастарына жататын өсімдіктерге қандай белгілер тəн? 
2.Құртқашаш тұқымдас өсімдіктерініңқандай ерекшеліктері бар? 
3. Дəрілік өсімдіктер тобына қандай өсімдіктер жатады? 
3 –топқа: 
1. Қазақстанда өздерің білетін қандай дəрілік өсімдіктер өседі? 
2. 
Мəдени дақылдар қандайбағытта өсіріледі? 
3. 
Кермек жалбыз қандай өсімдік? 
Сабақ басталғанда əр топқа бағалау парағы таратылып беріледі. Сол 
бағалау парағына оқушыларөздерін бағалап мұғалімге береді. Бағалау парағына 
қарап мұғалім оқушыларды бағалайды. Бағаларға мұғалім келіспесе, бағасы 
төмен немесе жоғары оқушыларға сұрақ қою арқылы толықтырады. 

Осындай ізденіс сабақтары оқушылардың білімін шыңдауға көп септігін 
тигізеді. 
 
Бақылау сұрақтары
1. 
2. 
3. 
 
Ұсынылған әдебиеттер
1.
Қисымова А.Қ., Обаев С.Н. Биологияны оқыту əдістемесі. Жалпы бөлім: дəріс 
курсы. Алматы, 2010. 
2.
Мырзабаев А.Б. Биологияны оқыту əдістемесі. Қарағанды, 2006. 
3.
Мягкова А.Н., Комиссаров Б.Д. Жалпы биологияны оқыту методикасы. 
Алматы, 1977. 
4.
Никишов А.И.Теория и методика обучения биологии. М., 2007. 
5.
Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии.- 3-
е изд. –М., 1976. 
6.
Конюшко В.С., Павлюченко С.Е., Чубаро С.В. Методика обучения биологии.- 
Мн., 2004.