Иконалық белгі дегенде "икона" сөзінің этимологиялық мәніне негіздеп айтып
отырмыз. Грек тіліндегі "еісоn" қазақшаға "кескін", "сурет" деп аударылады. Демек,
иконалық белгі дегеніміз белгі-кескін, белгі-бейне. Бұл белгілер табиғи белгілерден өзінің
жасандылығымен, артефактылығымен ерекшеленеді. Оны қазақ тіліндегі таңба деген
ұғыммен алмастырсақ та болғандай. Мысалы, жақында мектеп барын білдіретін арнайы
таңба жол үстіне салынады, көпшілік орындарында дәретхана, эскалатор-баспалдақты
танытатын таңбалар қойылады. Әлгі кескін-бейнелерге қарап адамдар ненің қайда екенін
ажырата алады. Кезінде қазақтар табын-табын сиырлар, үйір-үйір жылқылар, отар-отар
қойларын өзгелердікінен ажырату үшін таңба салатын болған. Мысалы, қазақтар малына өз
руының не атасының белгісі болып есептелетін рәміздік бейнені таңбалап салған. "Тайға
таңба басқандай" деген тұрақты сөз тіркесі де соны аңғартады.
Белгі мен таңба өзара бір-бірімен етене байланысты ұғымдар. Сондықтан, кейде ол
екеуі бірінің орнына бірі жүре беретін сияқты болып көрінеді. Дегенмен, олардың аражігін
ашып алмаса тағы да болмайды. Меніңше, белгі ұғымының мағынасы таңба ұғымының
мағынасынан әлдеқайда кең әрі дерексіздеу, абстрактілі.
Белгі нақты шындықтағы зат пен
оны қабылдаушы адамның санасын жалғастырушы құрылым. Өз сезім мүшелерімен
қабылдаған шындық әлемінің нысанын адам өз санасында белгі арқылы – ең алдымен,
тілдегі сөз арқылы көз алдында ұстайды. Сондықтан да біз тілді белгілер жүйесі деп
айтамыз.
Ал
таңба қазақи тілдік санада, оның мал шаруашылығымен айналысқан тұрмысында
нақты күнделікті қажеттіліктерді өтеу үшін қажет әрекет нәтижесі ретінде көрініс тапқан.
Демек, таңба әлдененің белгісі деп қабылданғанды бейнелеп, бірдеңеге басып беру
қызметін атқаратын құрылым және сонысымен де ол абстрактылық деңгейі одан жоғары
жатқан белгі ұғымымен салыстырғанда "жерге жақынырақ" тұрған сияқты. Осы орайда
малдың кімнің жеке меншігі екендігін анықтау үшін қойылатын рутаңбаның жалпы
адамзаттың жазу-сызуының пайда болуына әкелуі мүмкін екендігін бірнешеме әліпбилер
түпнегізінде жатқан белгілерді салыстыру арқылы дәйектеген ғылыми еңбектер барлығын
да айта кеткіміз келеді. Таңба интернационалдық термин "штамп" дегенге барып саяды.
Бірдеңені алдын ала кескіндеп алып, соны әлдененің белгісі ретінде үсті-үстіне басып
отыру – таңбалау қызметі. Осы орайда,
