Дәріс. Кіріспе Геоақпарат жүйелер ұғымы туралы Географиялық ақпараттық жүйе немесе геоақпараттық жүйе (гаж)
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
1 ä?ð³ñ. ʳð³ñïå 1 Ãåîà?ïàðàò æ?éåëåð ??ûìû òóðàëû Ãåîãðàôèÿëû?
3.дәріс
- Бұл бет үшін навигация:
- Аумақтар файлы Аумақ нөмірі Доға тізімі
- Доға файлы Доға нөмірі Оң полигон
- 3.4 Мәліметтер форматы Мәліметтер форматы
- 3.5 Мәліметтер базасы және оларды басқару
- Мәліметтер базасы (МБ) – мәліметтерді жалпы сипаттау, сақтау және манипуляциялау принциптерін белгілейтін белгілі бір ережелер бойынша ұйымдасқан мәліметтердің жиынтығы.
4 сурет. Мәліметтердің векторлық топологиялық үлгісі Топологиялық ақпарат желі және доға жинағымен сипатталады. Желі – бұл екі немесе одан да көп доғалардың қиылысуы, оның нөмірі оған тиесілі кез келген доғаға сілтеме үшін қолданылады. Әрбір доға басқа доғамен қиылысқан нүктеде немесе басқа доғаға тиесілі емес желіде басталады немесе аяқталады. Доғалар аралық нүктелермен қосылған кесінділердің кезектілігінен түзіледі. Бұл жағдайда әрбір сызықта екі сан жинағы болады: аралық нүктелердің координаттар жұбы және желі нөмірлері. Сонымен қатар әрбір доғада өзінің сәйкестендіру коды болады, ол қандай желілердің басталуын және аяқталуын көрсету үшін қолданылады. Векторлық үлгілердің басқа да модификациялары жасалған, соның ішінде беттердің үлгілерін ұсыну үшін арнайы векторлық үлгілер бар, олар бұдан әрі қарастырылатын болады. Растрлық үлгілер екі жағдайда қолданылады. Бірінші жағдайда – жергілікті жердің бастапқы көріністерін сақтау үшін. Екінші жағдайда тұтынушыларды жекелеген кеңістіктік объектілер емес, шұғыл талдау немесе көрнекілеу үшін әртүрлі сипаттамалары (биіктік белгілер немесе тереңдік, топырақтың ылғалдылығы және т.б.) бар кеңістік нүктелерінің жиынтығы қызықтырған кезде тақырыптық қабаттарды сақтау үшін. Растрдың кейбір ұяшықтарының мәндерін, олардың атрибуттарын және қабаттар мен аңыздардың атауларын сақтаудың және адресациялаудың бірнеше тәсілдері бар. Растрлық үлгілерді қолданған кезде топтық кодтау, блоктық кодтау, тізбектік кодтау және квадроағаш түрінде ұсыну тәсілдері әзірленген растрлық мәліметтерді сығу мәселесі өзекті болып табылады. 3.4 Мәліметтер форматы Мәліметтер форматы ақпараттарды қатты дискіде сақтау тәсілін, сонымен қатар оны өңдеу механизмін белгілейді. Мәліметтер үлгілері және форматы белгілі бір мөлшерде өзара байланысты болып келеді. Мәліметтер форматының көп мөлшері бар. Көптеген ГАЖ растрлық мәліметтерді (TIFF, JPEG, GIF, BMP, WMF, PCX) сақтаудың негізгі форматтарын, сонымен қатар растрлық көріністердің шынайы географиялық координаттарға байланымы туралы ақпараттарды беруге мүмкіндік беретін GeoSpot, GeoTIFF мәліметтерді және ақпараттарды қысу үшін MrSID мәліметтерді қолдайды. Векторлық форматтар арасында ең көп таралғаны – DXF. Барлық жүйелер негізгі алмасу форматтары: SHP, E00, GEN (ESRI), VEC (IDRISI), MIF (MapInfo Corp.), DWG, DXF (Autodesk), WMF (Microsoft), DGN (Bentley) арқылы көптеген ГАЖ және САПР бірге кеңістіктік ақпараттарды алмасуды (экспорт және импорт) қолдайды. Тек негізінен кейбір отандық жүйелер ресейлік алмасу форматтарын – F1M (Роскартография), SXF (Әскери-топографиялық қызмет) қолдайды. Бір компьютерлік операцияларды тиімді жүзеге асыру үшін көбінесе векторлық форматты, ал басқалар үшін растрлық форматты таңдайды. Сондықтан кейбір жүйелерде белгілі бір форматта мәліметтерді манипуляциялау және векторлық форматты растрлық форматқа түрлендіру қызметі және керісінше растрлық форматты векторлық форматқа түрлендіру мүмкіншілігі іске асырылады. 3.5 Мәліметтер базасы және оларды басқару Кеңістіктік объектілер туралы сандық мәліметтердің жиынтығы көптеген кеңістіктік мәліметтерді түзеді және мәліметтер базасын құрайды. Мәліметтер базасы (МБ) – мәліметтерді жалпы сипаттау, сақтау және манипуляциялау принциптерін белгілейтін белгілі бір ережелер бойынша ұйымдасқан мәліметтердің жиынтығы. МБ құру және оларға жүгіну (сұраныс бойынша) мәліметтер базасын басқару жүйесінің көмегімен іске асырылады (МББЖ). Мәліметтер базасы элементтерінің логикалық құрылымы МБ таңдалынған үлгісімен белгіленеді. МБ ең көп таралған үлгісіне иерархиялық, желілік және реляциялық және объектілік-бағдарлық үлгілері жатады. Иерархиялық үлгілер ағаш түріндегі құрылымды ұсынады, бұл жағдайда әрбір жазба одан жоғары деңгейде тұрған бір жазбамен ғана байланысты болады. Мұндай жүйе өсімдіктер мен жануарлардың жіктелу жүйесін жақсы бейнелеуге ыңғайлы. Сондай-ақ мысал үшін ДК дискілерінде ақпараттарды сақтау құрылымын жатқызуға болады. Мұндай үлгінің басты түсінігі –деңгей. Деңгейлердің саны және олардың құрамы МБ құрастыру кезінде қабылданған жіктелуге тәуелді. Мұндай жазбаларға қол жеткізу белгілі бір қатаң тәртіп бойынша желілер тізбегі арқылы өту тәсілімен іске асырылады. Мұндай құрылым кезінде қажетті мәліметтерді іздестіру жеңіл іске асырылады, бірақ егер сипаттама толық болмаса немесе қандай да бір іздестіру критерийі қарастырылмаса, онда мүмкін болмайды. Жеткілікті қарапайым тапсырма үшін мұндай жүйе тиімді, дегенмен сұраныстарды шұғыл өңдеу арқылы күрделі жүйелерде қолдану үшін бұл жарамсыз деуге болады. Желілік үлгілер иерархиялық үлгілердің кейбір кемшіліктерін жою үшін жасалған. Желілік үлгіде әрбір жазба әрбір желіде басқа бірнеше желілермен байланыста болуы мүмкін. Желілік құрылымның құрамына кіретін жазбаларда олармен байланысты басқа жазбалардың орналасқан орнын белгілейтін көрсеткіштер болады. Мұндай үлгі мәліметтерге қол жеткізуді жылдамдатуға мүмкіндік береді, бірақ база құрылымын өзгерту біршама күш пен уақытты қажет етеді. Реляциялық үлгілер сәйкестендіру кестелеріндегі мәліметтерді жинайды. Кестелерге МБ ішіндегі бірегей атау беріледі. Әрбір баған – бұл ондағы атрибуттарда сәйкес құрамдасы бар атаулы өріс. Кестедегі әрбір жол файлдағы жазбаға сай келеді. Қандай да бір өріс бірнеше кестелерде болуы мүмкін. Кестелердегі жолдар ретсіз болғандықтан, бір немесе бірнеше бағандар белгіленеді, олардың мәні әрбір жолды бір мағыналы сәйкестендіреді. Мұндай баған бастапқы кілт деп аталады. Кестелердің өзара байланысы сыртқы кілттермен қолданады. Мәліметтерді манипуляциялау кестені тудыратын операциялардың көмегімен іске асырылады. Тұтынушы базаға жаңа мәліметтерді оңай енгізе алады, жекелеген өріс пен жазбаны таңдай отырып, кестелерді араластыра алады және экранға шығару үшін жаңа кестелерді құра алады. Объектілік-бағдарлық үлгілерді егер белгілі бір объектінің геометриясы бірнеше қабатты қамтуға қабілетті болса қолданады, мұндай объектілердің атрибуттары мұраға қалдырылуы мүмкін, оларды өңдеу үшін ерекше тәсілдер қолданылады. Кестелерге орналастырылған мәліметтерді өңдеу үшін мәліметтер туралы қосымша ақпараттар қажет, оларды метамәліметтер деп атайды. Метамәліметтер – мәліметтер туралы мәліметтер: каталогтар, анықтамалықтар, реестрлер және сандық мәліметтер жинағын сипаттаудың басқа нысандары. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||