Дәріс. Кіріспе Геоақпарат жүйелер ұғымы туралы Географиялық ақпараттық жүйе немесе геоақпараттық жүйе (гаж)
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
1 ä?ð³ñ. ʳð³ñïå 1 Ãåîà?ïàðàò æ?éåëåð ??ûìû òóðàëû Ãåîãðàôèÿëû?
- Бұл бет үшін навигация:
- ГАЖ негізгі компоненттеріне мыналар жатады
|
1 дәріс. Кіріспе 1. 1 Геоақпарат жүйелер ұғымы туралы Географиялық ақпараттық жүйе немесе геоақпараттық жүйе (ГАЖ) – бұл кеңістіктік мәліметтерді және олармен байланысты кеңістіктік емес мәліметтерді жинауды, сақтауды, өңдеуді, талдауды және көрсетуді қамтамасыз ететін ақпараттық жүйе, сонымен қатар олардың негізінде географиялық кеңістік туралы ақпараттар мен білімдерді алу. Географиялық немесе кеңістіктік мәліметтерді әртүрлі қызмет түрлерімен айналысатын ұйымдар қолданатын айналымдағы барлық ақпараттардың жартысынан астамы құрайды, мұнда объектілердің кеңістіктік орналасуын есепке алу қажет. ГАЖ кеңістіктік мәліметтерді талдау негізінде тиімді басқарушылық шешімдерді қабылдау мүмкіншілігін қамтамасыз етуге бағытталған. ГАЖ анықтамасындағы басты түсінік – кеңістіктік мәліметтерді талдау немесе кеңістіктік талдау. ГАЖ төмендегі сұрақтарға жауап бере алады: – аталмыш салада не болуы мүмкін екендігіне? – берілген шарттар жинағын қанағаттандыратын саланың қайда екендігіне? Қазіргі заманғы ГАЖ жекелеген тақырыптық қабаттар түрінде сызбалық мәліметтерді сақтау арқылы, сонымен қатар оларды құрайтын мәліметтер базасы түріндегі объектілердің сапалық және сандық сипаттамасын сақтау арқылы карталарды қолдану аясын кеңейтті. Басқарудың ыңғайлы механизмдері болған жағдайда мәліметтерді бұлайша ұйымдастыру түбегейлі жаңа сараптамалық мүмкіншіліктерді қамтамасыз етеді. ГАЖ негізгі компоненттеріне мыналар жатады: техникалық, бағдарламалық, ақпараттық қамтамасыз ету. ГАЖ компоненттеріне қойылатын талаптарды, бірінші кезекте, табиғи жағдайлармен және оны игеру дәрежесімен ерекшеленетін белгілі бір аумақ үшін шешілуі тиіс нақты міндет тұрған (табиғи ресурстарды есепке алу немесе қаланың инфрақұрылымын басқару) пайдаланушы анықтайды. Техникалық қамтамасыз ету-бұл ГАЖ жұмыс істеу кезінде қолданылатын аппараттық құралдар кешені: жұмыс станциясы немесе дербес компьютер (ДК), ақпаратты енгізу-шығару құрылғылары, деректерді өңдеу және сақтау құрылғылары, телекоммуникация құралдары. Жұмыс станциясы немесе ДК кез келген ақпараттық жүйенің ядросы болып табылады және ГАЖ жұмысын басқару мен есептеу немесе логикалық операцияларға негізделген деректерді өңдеу процестерін орындау үшін арналған. Қазіргі ГАЖ ақпараттың үлкен массивтерін жедел өңдеуге және нәтижелерді визуализациялауға қабілетті. Деректерді енгізу әртүрлі техникалық құралдар мен әдістердің көмегімен жүзеге асырылады: тікелей клавиатурадан, дигитайзер немесе сканер көмегімен, сыртқы компьютерлік жүйелер арқылы. Кеңістіктік деректер дигитайзер мен сканердің көмегімен немесе аналитикалық фотограмметриялық аспаптарда не сандық фотограмметриялық станцияларда суреттерді өңдеу нәтижелері бойынша электрондық геодезиялық аспаптармен алынуы мүмкін. Деректерді өңдеуге және сақтауға арналған құрылғылар орталық процессорды, жедел жадыны, сыртқы есте сақтау құрылғыларын және пайдаланушы интерфейсін қамтитын жүйелік блокта шоғырланған. Деректерді шығару құрылғылары ең алдымен мониторда, сондай-ақ принтерде немесе плоттерде (графопостроитель) алынатын графикалық түпнұсқалар түрінде нәтижелерді көрнекі түрде ұсынуды қамтамасыз етуі тиіс, бұдан басқа деректерді сыртқы жүйелерге экспорттауды іске асыруға міндетті. Бағдарламалық қамтамасыз ету-ГАЖ функционалдық мүмкіндіктерін іске асыратын бағдарламалық құралдардың және оларды пайдалану кезінде қажетті бағдарламалық құжаттардың жиынтығы. ГАЖ бағдарламалық қамтамасыз етуі құрылымы базалық және қолданбалы бағдарламалық құралдарды қамтиды. Базалық бағдарламалық құралдар мыналарды қамтиды: операциялық жүйелер (ОЖ), бағдарламалық орта, желілік бағдарламалық қамтамасыз ету және деректер қорын басқару жүйелері. Операциялық жүйелер ЭЕМ ресурстарын және осы ресурстарды пайдаланатын процестерді басқаруға арналған. Қазіргі уақытта негізгі ОЖ: Windows және Unix. Кез келген ГАЖ деректердің екі түрімен жұмыс істейді - кеңістіктік және атрибуттық. Оларды жүргізу үшін бағдарламалық қамтамасыз ету осы және басқа да деректер базасын басқару жүйесін (ДББЖ), сондай-ақ деректерді енгізу және шығару құралдарын басқару модульдерін, деректерді визуализациялау жүйесін және кеңістіктік талдауды орындау модульдерін қосуы тиіс. Қолданбалы бағдарламалық құралдар нақты пәндік салада мамандандырылған міндеттерді шешуге арналған және жеке қосымшалар мен утилит түрінде іске асырылады. Ақпараттық қамтамасыз ету-ақпарат массивтерінің, ақпаратты кодтау және жіктеу жүйелерінің жиынтығы. Ақпараттық қамтамасыз ету деректер көздерін іздеу мен бағалауды, деректерді енгізу әдістерінің жиынтығын, деректер базасын жобалауды, оларды жүргізу мен метақадағалауды қоса алғанда, ақпаратты ұйымдастырудың түрлері, көлемі, орналасуы мен нысандары бойынша іске асырылған шешімдерді құрайды. ГАЖ-да кеңістіктік деректерді сақтау ерекшелігі-оларды қабаттарға бөлу. Электрондық картаның көп қабатты ұйымы, қабаттарды басқарудың икемді тетігі болған жағдайда, кәдімгі картаға қарағанда ақпаратты біріктіруге және одан да көп мөлшерде көрсетуге мүмкіндік береді. Кеңістік жағдайы туралы деректер (географиялық деректер) және олармен байланысты кестелік деректерді пайдаланушының өзі әзірлеуі немесе сатып алуы мүмкін. Бұл деректермен алмасу үшін кеңістіктік деректер инфрақұрылымы маңызды. Кеңістіктік деректердің инфрақұрылымы нормативтік-құқықтық құжаттармен, кеңістіктік деректерді ұйымдастыру және ықпалдастыру тетіктерімен, сондай-ақ олардың әртүрлі пайдаланушыларға қолжетімділігімен анықталады. Кеңістіктік деректер инфрақұрылымы үш қажетті компонентті қамтиды: базалық кеңістіктік ақпарат, кеңістіктік деректерді стандарттау, метадеректер базасы және деректер алмасу механизмі. жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|