Феодалдық қауымдағы өндіріс. Феодалдық мемлекеттің экономикалық негізінфеодал таптарының
жерге деген жеке меншігі құрайды. Осыған орай феодалдық базис негізінде пайда болған мемлекеттердің барлығы феодалдық типтегі мемлекеттердің қатарына жатады. Феодалдық мемлекеттер феодалдық өндіріс қатынастарда қорғау үшін феодалдықтарының саяси билігін жүргізетін басып - жаншу машинасы ретінде ғана бағаланады. Басқа құндылықтарды таптық сипат негізінде бағалайды.
Буржуазиялық (капиталистік) өндіріс. Буржуазиялық мемлекет типінің экономикалық негізін буржуазия табының өндірістік құрал жабдыққа деген меншігін құрса, саяси негізін біржуазияның саяси билігін заңдастырады. Буржуазия мен пролетарият қоғам-
ның әлеуметтік негізін құрайды.
Коммунистік (социалистік) өндіріс. Социалистік типтегі мемлекеттің экономика-лық негізін жұмысшы және шаруалар табының өндірістік құрал жабдықтарда меншігі
құрайды, ал саяси негізі пролетариат және шаруалар табының билігі ретінде бағаланды.
Социалистік мемлекеттің оған дейін пайда болған мемлекеттерге қарағанда адамның әлеуметтік жағынан тиімді қорғалудың тетіктерін (жұмыссыздыққа жол бермеу, ақысыз медициналық көмек, ақысыз білім алу, т.б) іс жүзіне асырылады. Бұл прогрессивтік мағына. Сонымен қатар социалистік мемлекетке бір меншіктің түріне, бір партияға шекіз монополия беріледі, адам құқы аяққа тапталады, бір ғана идеология үстемдік етеді, билікті болу идеясы қабылданбайды және плюраризмге жол бермейді. Халыққа қарсы күш қолдану және үркіту- қорқыту мемлекеттік саяттың негізгі құралдарына айналады.
3. Экономикалық жүйе және оның элементтері. Экономикалық жүйелерді жіктеп анықтау.Экономикалық ғылым тарихы көрсеткендей экономикалық жүйе топтастырылуы түрлі белгілер (критерий) негізінде жүргізілуі мүмкін. Бұл көптік негізінде экономикалық жүйе қасиетінің объективті көптүрлілігі жатады. Бұл байланыста қазіргі қоғамды үйренуге экономикалық әдебиетте құралған екі тәсілге көңіл бөлу тұрарлық: бұлар формациялық және өркениетті.
Әрбір елдің экономикалық жүйесі бар. Бұл жүйе бір-біріне тәуелді әр түрлі компоненттерден тұрады. Экономикалық жүйе - бұл материалдық, рухани игіліктер мен қызметтерді өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы байланыстардың ерекше реттелген жүйесі.
Экономикалық жүйе көп факторлы. Олардың ішінде оның дамуына әсер ететін:
- елдегі шаруашылық шешімдерін қабылдау жөніндегі: шаралар жүйесі;
- меншік құрылымы;
- ақпаратпен және үйлестірумен қамтамасыз ететін механизмдер;
- мақсат қою мен адамдарды еңбекке тарту механизмдері.
