Байланысты: Дәріс тезистері Адам анатомиясы 2023 2
Артқы аяқ сүйектерінің байланыстары. Жамбас суйектерін құрайтын мықын, шат және шонданай сүйектері, кейбір тілерсек сүйектері бір-бірімен синостоз, екі жақтың жамбас сүйектері синхондроз (симфиз) арқылы тұтаса байланысады. Аяқ сүйектері құрылысы мен қызметі әр түрлі қозғалмалы буынды байланыстар түзеді.
Құйымшақ-мықын буыны (articulatio sacroiliaca) құйымшақ пен мықын сүйектерінің құлақша беттерінің жанаса байланысуы нәтижесінде түзілген қарапайым, тегіс жалпақ буын. Буын қапшығынан басқа, дорсальды ұзын және қысқа құйымшақ-мықын байламдары, құйымшақ-шонданай байламдары болады. Буында қозғалыс жоқтың қасы.
Жамбас-ортан жілік буыны (articulatio coxae) жамбас сүйектің ұршық шұңқыры мен ортан жілік басының байланысуынан құралған қарапайым, көп білікті буын. Ұршық шұңқырының шеміршек ернеуі ойығынан жоғарылау орналасқан көлденең байлам ұршық шұңқырын тереңдетеді. Жамбас-ортан жілік буыны қуысында ұршық шұңқыры мен ортан жілік басындағы шұңқырларды байланыстырып тұратын буын ішіндегі жұмыр байлам (ligamentum teres) болады. Жылқыда құрсақтың тік бұлшық етінің сіңірі шат төмпегін ортан жілік басының шұңқырымен байланыстырып, артқы аяқтың бүйірге қозғалысын шектейді. Бұл сіңірді қосымша байлам деп атайды. Сондықтан, жылқы бүйірге тебе алмайды, тек артқа қарай тебеді, ал сиыр және басқа жануарлар бүйірге қарай тебе алады. Буындағы қозғалыстар: экстенсио, флексио, аддукцио, абдукцио, супинацио, пронацио.
Тобық буыны (articulatio genus) ортан жіліктің дистальды эпифизінің латеральды және медиальды айдаршықтарынан, асықты жіліктің проксимальды эпифизінің латеральды және медиальды айдаршықтарынан, аталған жіліктер айдаршықтары аралығындағы латеральды және медиальды шеміршек тегіршіктерден және тобық сүйектен құралған күрделі, бір білікті буын. Тобық буыны өз кезегінде: тобық сүйек және ортан жілік, асықты жілік буындарынан тұрады.
Тобық сүйек буынын (articulatio femoro-patellaris) тобық сүйек пен ортан жіліктің дистальды эпифизінің алдыңғы буын шығыры құрайды. Буынның буын қапшыгынан басқа, ортан жілікті тобық сүйекпен байланыстыратын көлденең латеральды және медиальды ортанжілік тобық байламдары болады. Тобық сүйектің латеральды, ортаңғы және медиальды тік байламдары, оны асықты жіліктің проксимальды эпифизіндегі бұдырмен байланыстырады.
Ортан жілік-асықты жілік буынын (articulatio femoro-tibialis) аталған жіліктердің латеральды және медиальды айдаршықтары өзара латеральды және медиальды шеміршек тегіршіктер арқылы байланысып құрайды. Аталмыш буында ортан жілік пен асықты жілік айдаршықтарын, олардың аралығындағы шеміршек тегіршіктермен (менискілер) байланыстыратын байламдар болады. Оларға: латеральды тегіршіктің артқы бетін ортан жіліктің медиальды айдаршығымен жалғастырып, қиғаш жатқан ортан жілік тегіршік байламы мен латеральды және медиальды тегіршіктерді асықты жіліктің аттас айдаршықтарымен жалғастыратын алдыңғы және артқы асықты жілік-тегіршік байламдары жатады. Буынның екі бүйірінде, ортан жілік пен асықты жіліктің байлам төмпешіктері мен шұңқырларын байланыстыратын сыртқы латеральды және медиальды бүйір байламдары болады. Медиальды бүйір байлам медиальды тегіршікпен де байланысады. Бұлардан басқа, шеміршектер аралығындағы ойықтан басталатын ішкі бүйір байламдар айқасып, оның латеральды байламы асықты жіліктің алдыңғы жағынан ортан жіліктің артқы бетіне, ал медиальды байламы керісінше, аталған жіліктердің артқы жағынан алдыңғы бетіне өтіп, оларды байланыстырады. Сондықтан, буын ішіндегі бұл байламдарды крест тәрізді байламдар — деп атайды. Буындағы қозғалыстар: экстенсио, флексио.
