Дәріс Тақырыбы
жүктеу/скачать 76,89 Kb.
|
1 Лекция Конфликтология
| Дәріс 7.
Тақырыбы: Іскерлік қатынастың психологиялық ерекшеліктері мен конфликт туындайтын жағдайларды шешу. Жоспары: 1.Іскерлік қарым - қатынас этикеті 2.Іскерлік қатынас тілінің дамуы мен кызметі Іскерлік қарым - қатынас этикеті оның ішіндегі сөз этикетінің, адамдардың өзара қарым - қатынасын ретгеп отыратынын, олардың өзара байланыс орнатуына ұйытқы болатын арнаулы қызметі болады. Сөйтіп, қоғамның, ұжымның жеке адамдардың рухани ахуалының сау - саламат болуына сөз жож. септігін тигізіп отырады. Жаңадан тәуелсіздігін алып егемен ел болып жатқан осы бір кезенде республика жұртшылығының рухани ахуалының сау болуы, қоғам мүшелері арасындаға қарым - катынастың оң бағытты болуы – аса қажетті шарт, Республикада көптеген ұлт пен ұлыстың, халықтын өкілдері түрады. Олардың бір-бірімен достык қарым - қатынаста болуы экономикалык, мәдени дамуға оң әсер ететіні сөзсіз. Кез - келген халықтың ғасырлар бойы салт - дәстүрлерін аяқ - асты етпей қурметпен қарау, коғамдасып, бірлесіп, өмір сүрудің негізгі шарты. ¥лттың, халықтың сырт көзге бірден байқалатын, мұңдалап тұратын ерекшелігі ең алдымен этикеттен, сөз этикетінен көрінеді. Белгілі сөйлеу тактикаларын дәл, белгілі коммуникативтік мақсатқа жету үшін қолдана білу - іскерлік қарым - қатынас этикетінің негізгі компоненттері болып табылады. Е.Б.Яковлева, П.С.Волошин ситуативтік концептуалдық айқынсыздық орыс тіліндегі «іскерлік қарым - қатынас тілі» оқулықтарында тілдің басқа функционалдық түрлеріне тән емес стильдер мен жанрлардың араласып кетуіне әкеліп соктыратындығын атап көрсетеді. Е.Б.Яковлева, П.С.Волошиннің пікірінше арнайы мақсатқа қолданылатын тілдер біріншіден терминалогиясымен және басқа да сөздердің мөлшерлік ара -қатынасымен ерекшеленеді. Осыған байланысты жалпы ғылыми лексика, жалпы қолданылатын лексика мен терминдерге қарағанда іскерлік қарым-қатынас тілінде аз роль атқаратындығын атап айту керек және спецификалык емес жарлпыға ортақ ауызекі сөйлеу тілінің сөздері мен сөз тіркестерінің көлемінің шамадан тыс көбеюінен оқулықтар көлемінің өсуі жиі байкалады; (басқаша айтқанда оқулықгарға іскерлік тілге онша қатысы жоқ эмпиризмдік негізінде ғана құралғандықтан іскерлік тіл соншалықты іскерлік емес. Іскерлік француз тілінде диалогтық сөйлеуді көбірек қолданамыз мысалы: келіссөздерде, интервьюде. Монологтық сөйлеу де тілдің осы регистрінде презентация түрінде көрінетіндігін атап өту керек, бірақ оның ролі аз. Сейлеудің осы екі формасы қойылған мақсатқа сәйкес етіліп оқулықтардағы мәтіндерде көрініс табуы керех деген пікір айтады өз еңбектерінде Е.Б.Яковлева мен П.С.Волошин. Іскерлік француз және қазақ тілдері өте кең де, ауқымды ұғым екендігін есте ұғыну керек. Қолда бар оқу материалдарын алып қарағанда, одан төмендегідей подрегистрларды бөлуге болады; негіз іскерлік немесе жалпы француз тілі, комерциялық француз тілі, іскерлік хаттар жазу тілі. Жаңа лексика таза ұлттық немесе басқа тілдерден енген болуы мүмкін, бірақ міндетті жаңа ұгымға сәйкес болуы керек. Себебі, жаңа технология мен әлеуметтік институттардың шеттен алынуы шьндық – шынайы факт. Іскерлік қатынас тілінің дамуы мен кызметін мәдениеттік тұрғыдан да қарастыру маңызды болып табылады. Бизнес жүргізуде жалпы ұлттық стереотиптердің элементтері өте ерекше маңыздылыққа ие болады. Себебі олар экономикалық қарым - қатынастың дамуына әсер ете алады. Мәдениет тіл арқылы көрінетіндігін де есте ұстаған жөн. (Тіл – мәдениеттің мұқабасы, айнасы болып табылады) (Мысалы, коллегамен сөйлесу формалары). Бәрімізге белгілі атақты француз лингвисті Ш.Балли сөйлесудің нақгы ситуациясында қалыптасқан сөз сөйлемшелерді таңдау кезінде коммуникативтік факторлардың айқындағыш ролін атап айтқан болатын. В.В.Коллесованың кітабында қала тұрғындарының сөйлеу ерекшеліктері, дворяндардың - шенеуніктердің, әскери адамдардың, қалалық колөнершілердің және тапсызданған каналушы топтардың өздерінің профессионалды жаргондарын колданып сейлеу ерекшеліктері туралы айтылады. Н.А.Константинова өзінің «Тіларалық кірме сөздер және тіл жүйесі» атты мақаласында қазіргі тілдерден терминологиялық лексика мәселесін көтереді. Н.Н.Потоцкийдің кітабында нақты терминологияняң, бұндай сөздерінің әр түрлі және кайшылықты түсіндірмесінің жоқтығын айтады. Стиль және стилистика біз тоқтап өткен максималды дәл терминдермен анықгамаларды табу үшін көптеген жұмысты қажет етеді. Германияның лингвистикалық қоғамы интеллигенцияға тілді колдануда төмендегідей талаптарды ұсынды: дұрыстық, тілдің тазалығы. айкындылығы, мәнерлілігі. И.ППинрайненің мақаласында сөз қолданудың эстетикалық және этикалық принциптері қарастырылады. Автор тілдің дұрыстығын эстетикамен айланыстырады. Сыпайы сөйлеу формалары туралы пікірталастарда зертгеудің бұл бағытын ағылшындар, американдықтар енгізген деген пікір кеңінен тараған. Сыпайы сөйлеу формасы «сіз» орыс тілінде XV жүзжылдыкгын аяғында пайда болғанымен, XVII ғасырдың 90 жылдарында батыс тілдерінің әсерімен біржолата бекітілді. Орта азиялық орыс жазбаша ескерткіштері және орта-азиялық дипломаттық қатынастар сыпайы сөйлесудің «сіз» деген формасы «Ресейде, Петр кезінде бекітілгендігін дәлелдейді. П.Я.Черных: бұл сыпай сөйлеу тек Батыстың әсерінен ғана емес Шығыстың да әсерінен нығайтылды деген пікір айтады. жүктеу/скачать 76,89 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|