Дәрістік кешен пән: жкп 05 Анатомия және физиология Мамандығы
жүктеу/скачать 434,65 Kb.
|
дәрістік кешен ФАП-1
| Дәріс тезистері.
Аяқ бұлшық еттері орналасуына қарай жамбас белдеуінің еттері және аяқтың еркін қозғалатын бөлігінің еттері болып бөлінеді. Жамбас белдеуінің бұлшық еттері ішкі және сыртқа топқа бөлінеді. Сыртқы еттерге жамбас сүйектерін сыртқы жағынан қоршап орналасқан бұлшық еттер жатады. Бұл еттер жамбас буынның жан-жағынан өтіп, оны түрлі қозғалыстарға келтіреді. Жамбастың ішкі жағында жатқан бұлшық еттеріне бел-мықын еті, алмұрт тәрізді ет, ішкі қолсұғар еті, құймышақ еті жатады. Ал жамбастың сытқы жағында жатқан еттеріне үлкен, ортаңғы кіші бөксе еттері, санның жалпақ шандырын керетін еті, егіз еттер, санның шаршы және сыртқы қолсұғар еттері жатады. Жамбас еттерінің шандырлы жапқыштары ішінде бел-мықын бұлшық еттерін қаптап жатқан мықын шандыры жақсы жетілген. Жамбас шандырлары құрсақтың ішкі шандырларының жалғасы болып келеді. Жамбастың бұлшық еттері де шандырлармен қапталған. Бөксе шандырларының бірнеше жапырақшалары бөксе бұлшық еттерін жекелей орап та жатады. Аяқтың еркін қозғалатын сүйектерінің бұлшық еттері. Аяқтың еркін қозғалып тұратын бөлігінің бұлшық еттері немесе аяқтың өз еттері аяқ сүйектерінің бөлінуіне сәйкес бұлар да сан, сирақ және аяқ басының бұлшық еттері болып бөлінеді. Сан немес ортан жілік бұлшық еттері санның ортан жілігін қоршап жатады. Бұл еттер өздерінің орналасу жағдайы мен қызметіне байланысты алдыңғы, ішкі және артқы топтарға бөлінеді. Оның алдыңғы топ еттері санды бүгу қызметін атқарса, ішкі еттері ішке тарту, ал арт жақ еттері санды жамбас буынынан жазу қызметін атқарады. Санның алдыңғы бетіндегі бұлшық еттерге тігінші және төртбасты бұлшық еттер жатады. Тігінші ет (портняжнаямышца) – адам денесіндегі еттердің ең ұзыны болып саналады. Ол санның алдыңғы жағынан ішке қарай ұзынынан, қиғашталып орналасқан. Бұл ет мықын сүйектің алдыңғы жағынан басталып, санды алдынан қиғаш орай өтіп кетеді де, асықты жіліктің іш жағынан бекиді. Жиырылғанда аяқты жамбас және тізе буынынан бүгуге, сонымен бірге сирақты ішке, ал санды сыртқа бұруға қатысады. Санның төртбасты еті (четырехглаваямышцабедра) - санның алдыңғы жатқан еттер тобына кіреді. Бұл ет жеке-жеке басталатын төрт саладан түзілген. Оның біріншісі санның тік еті мықын сүйегінің алдыңғы етінен басталады. Ол қауырысын пішінді келеді. Төртбасты еттің қалған үш басы санның жалпақ еттеріне жатады. Оларды санның ішкі, сыртқы және аралық жалпақ еттері деп атайды. Сыртқы жалпақ еті ортан жіліктің үлкен ұршығынан және оның ұршықаралық сызығынан басталады. Ішкі жалпақ ет тік еттің ішкі жағында орналасқан. Ол ортан жіліктің ұршықаралық сызығынан басталады. Сыртқы және ішкі жалпақ еттердің құрылысы жартылай қауырсын пішінді болады. Төртінші басында аралық жалпақ ет жатады. Ол сыртқы және ішкі жалпақ еттердің аралығында, санның тік етінің астында орналасқан. Оның басы ортан жіліктің алдыңғы бетінен басталады. Бұл айтылған еттердің төрт басы бірігіп, төменгі жағында тізе тобығын қоршай өтетін меншікті сіңір байламын түзеді де, үлкен асық жіліктің алдыңғы бұдырына бекиді. Санның төртбасты еті өте күшті бұлшық еттерге жатады, ол ет жиырылғанда аяқты тізе буынынан жазады, ал тік басы аяқты жамбас буынынан бүгеді. Санның ішкі жағында жатқан бұлшық еттерге нәзік ет, қырлық, ұзын, қысқа және үлкен ішке тартушы еттер жатады. Бұл бұлшық еттер жамбас сүйегінің әр жерінен басталып, ортан жіліктің арт жағындағы ұзына бой бұдырлы сызығына бекиді. 1. Нәзікет (нежная мышца) – лента тәрізді. Олсанныңішкіжағыментіктөментүсіпжатады. Шатсүйегініңтөменгібұтасыменқасағабөлігіненбасталып, кәріжіліктіңішкіжағынабекиді де, аяқтытізебуынынанбүгеді. 2. Қырлыет (гребешковая мышца)- бел-мықынетініңішжағынаншектеліпжататынкішілеует. Олшатсүйегініңжоғарғықырынанбасталып, ортанжіліктіңбұдырлысызығыныңжорғарғыбөлігінебекиді. Жиырылғандасандыжамбасбуынынанбүгіп, оны жақындатыпсыртқабұрады. 3. Ұзын, қысқажәнеүлкенішкетартушыеттер (длинная, короткая и большая приводящие мышцы) - шатжәнешонданайсүйегіненбасталып, ортанжіліктің арт жағындағыбұдырлысызығынажоғарыдантөменқарайбекиді. Жиырылғанданәзікжәнетарамдыеттергеұқсас, аяқтыішкетартыпсыртқаайналдырады. Санныңартқыбеттеріндегібұлшықеттеріне санныңекібастыеті, жартылайсіңірліжәнежартылайжарғақтыбұлшықеттержатады, бұлбұлшықеттердіңжоғарғыбөліктерібөксебұлшықеттеріменжабылған. Оларшонданайсүйегіненбсталып, тізебуыныныңішкіжәнесыртқыжағынанқоршайөтіп, сирақсүйектерінебекиді. 1. Санныңекібастыеті (двуглавая мышца бедра) – үлкенқысқабасыменбасталады. Қысқа басы ортанжіліктіңбұдырсызығынан, ал ұзын басы шонданайсүйектіңденесіненбасталады. Бұлекі басы бірігіптөменгіжағындаетсіңірінекөшіп, шыбықсүйектіңбасынабекиді. Жиырылғандааяқтытізебуынынанбүгеді, ал сандыжамбасбуынынанжазыпсыртқақарайбұрады. 2. Жартылайсіңірліет (полусухожильная мышца)- бұлөзініңатыналайықтыжартысынатеңкелетінтөменгісіңірдентүзілген. Олжамбастыңшонданайбұдырынанбасталып, тігіншіеттіңсіңіріменбіргетізебуындыайналыпөтіп, асықжіліктіңішжағынабекиді. Жиырылғандааяқтытізебуынынанбүгеді, сәлішкеқарайайналдырады да, сандыжазады. 3. Жартылайжарғақтыет (полуперепончатая мышца)– алдыңғыайтқанбұлшықеттердіңастындаорналасқан. Олұзынжұқашандырыменшонданайдөңесіненбасталып, жартылайсіңірліетпенбіргекәріжілікбұдырынабекиді. Бұлетқауырсынпішіндіболады. Жиырылғандасанныңартқыеттерінеұқсас, аяқтытізебуынынанбүгіп, сандыжамбасбуынынанжазады. Бұлайтылғансанныңартқыжағындағыбұлшықеттеріаяқтыжамбасбуынынанжазып, тізебуынынанбүгеді, ал сирақбүгіліптұрғанжағдайда оны сыртқа не ішкебұрады. Санныңшандырлыетжапқыштары меншіктіжәнежалпышандырлыжапқыштардепбөлінеді. Жалпышандырлыжапқышыбарлық сан бұлшықеттерінжауыпжатса, меншіктішандырлыжапқыштарәрбіреттібөлек-бөлекжауып, бір-біріненбөліптұрады. жүктеу/скачать 434,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|