Диплом жүмысы тақырыбы: «Бастауыш сыныпта есім сөздерді оқыту»

схемада әр сөйлемде тақырып ретінде мәтін құрастыр.

7. 
   Сөз тіркестерінің бірінші сыңары көмектес септігінде, екінші
   сыңары етістік болатындай етіп тіркесін құраңдар.
   

7. 
   1-тапсырма. Асан тойда жұргты таң қалдырып, өрөскел мінез
   көрсетті-сөйлемінде Асан қандай мінез көрсетті? Түсіндіріңдер.
   2-тапсырма. Сөз тіркестерінің бірінші сыңары көмектес
   септігінде екінші сыңары етістік болатындай етіп сөз тіркесін
   құаңдар.
   

3-тапсырма. Өрескел- сөзінің әріптерінен бірнеше сөз жазыңдар II. 2.4.Сөйлемді оқьпу барысында есім сөздерді ұғындыру.

І.Бастауыш мектеп оқушылырының сөздік қорын молайту жұмыстарында олардың сөздерді орынды пайдалану үшін алдымен сөйлемді дұрыс құрастыра білуі қажет. Сөйтіп-тиянақты ойды білдіретін сингаксистік құрылым, сөйлем дұрыс құрастырулары арқылы оқушылар өз ойын анық, жинақы және тиянақты жеткізуте дағдыланады. Оқушылар сөздік қорындағы сөздерді грамматика заңдарының негізінде сөйлемдер құрап айта алмаса, онда оның сөздік қорындағы сөздердің кажеті шамалы. Мектепке дейінгі кезде балалар тілдің грамматикалық заңдылықтарын механикалық тұрғыдан біліп келгенмен, ол сөйлеу кезінде бірқатар қателіктерге бой алдырады. Мектептің мақсаты балаларға граммтикалық заңдылықтарды үйрете отырып, сөздік қорын молайтумен қатар сол сөздерді дұрыс қолдануды үйрету. Сондықтан бастауыш мектеп оқушыларының сөздік қорын молайтуда сөйлемдердің құрылысымен таныстыру. Сөйлемнің түрлерін оқыту барысында жүргізілген жұмыстарда оқушыларда мынадай дағдылар мен икемділіктер қалыптасады.

1. 
   Сөздік қорындағы сөздерді дұрыс қолдану;
   

1. 
   Өз ойын толық жеткізуі;
   

1. 
   Сол арқылы сөздік қорындағы сөздерді белсенді
   пайдалана алу;
   

1. 
   Сөздік қорындағы сөздерді шығармашылық
   жұмыстарында еркін пайдалана алу.
   

55

1. Төмендегі сөздерден бастауыш жасап бастауыш пен

салыстырыңдар.

Біздің ауылда бір байдың көмбесі қалып кетіпті. Асқар, мен саған

ойыншықтарыңды жерге көмбе дедім ғой!

2-тапсырма. Төмендегі сөздерден бастауыш жасап, сөйлемде тек

бастауыш пен баяндауыш болсын.

Көмбе, оқушы, жаз, қыс.

3-тапсырма. Көмбе сөзінің әр дыбысынан сөздер құрастырыңдар.

Сөздерден сөйлем құрастырыңдар.

Көмбе Белгілі сөйлемдегі көп нүктенің орнына керек сөзді

қойыңдар.

1-тапсырма. «Байлам» сөзіне мәндес сөздер табыңдар.

2-тапсырма. Берілген сөйлемдегі көп нүктенің орнына керек

сөзді қойыңдар.

Асан кешеден бері тәуекел деп, бір . . . келе алмай жатыр.

Керекті сөздер тұрғысы, барғысы, байпағы, кеткісі.

3-тапсырма. Соңғы дыбысы «а» дыбысымен аяқталмайтындай

етіп, өлең шығарыңдар.

а-а-а-а

а-а-а-а

2. Қандай? Сұрағына жауап беретін сөздерц сөйлемде өз орнына

1-тапсырма. «Ақыр» сөзінің мағынасын түсіндіріңдер.

2-тапсырма. Қандай сұрағына жауап беретін сөздерді сөйлемде өз орньіна қойыңдар.

З^тапсырма. Мына схема бойынша сөйлем құрастырыңдар.

2-тапсырма. Арна сөзі сөйлемде қандай сұраққа жауап беріп тэдр. Сырдария өзенінің арнасы біздің ауылдың жанымен өтеді.

3-тапсырма. Сөйлемді дұрыс кұрастыр

Шапкантіай

■■яшвнння

Качғанлай


Оқу

Инемен

Пышақпен

Күрекпен

Апак

Өзен

Құдық

Осындай тәсілдер мен өтілген сабақтардың нәтижелігін білу үшін біз мынадай бақылау жұмыстарын алдык,

Бастауыш мектеп сқуіпылырының сөздік қорын байыту қазақ тілін оқыту эдістемесі мен мектеп практикасында юкейкесті мәселенің біріне айналып отыр. Себебі, қазіргі заман мектептен шьғармашылық қабілетін, шешен, продуктивті ойлау қабілетіне ие жеке түлғаны тэрбиелеп жэне оқытып шығаруды талап етіп.

Осындай бағыттарда атқарылған жұмыстар біздің зерттеу

59

Сонымен, окушылардың өздерінің сөздік қорындағы сөздердің мағыналарын түсініп, оны дұрыс қолдану қабілеттеріне ие болуы, белсенді пайдалануы. Мүндай іс - эрекеттерді орындау үшін оқушылардың бойында сөздік қордың молаю белгілері қалыптасуы қажет. Сөздік қордьщ молаю белгілері қалыптасқан оқушы өзінің сөздік қорындағы сөздерді өз бетінше аткдратын жұмыстарды еркін қолдана алады. Ол эрбір сөйлеген сөзінде, жазған жазба жүмыстарында сөздерді орынды, дұрыс пайдаланады. Мұндай қабілеттерге жету үшін мқғалім оқушылардың сөздік қорын молайтуға арналған эдістемелік жүйе қүрып жэне сөздік қордың қалыптасу белгілерін үнемі бақылауға алу қажет. Окушылардың сөздік қорының қалыптасу белгілерін үнемі бақылауға алу қажет. Окушылардың сөздік қорлары мұғалімнің тікелей басшылығымен толады. Сол үшін, мұғалім сөздік қорды молайтуға арналған арнайы жаттығулар жүйесін жасап, сабақ құрылымы мен оны өту тэсілдерін білуі керек. Осындай талаптар орындалған жағдайда ғана окушылардың сөздік қорының молаю белгілері калыптасады.

60

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. 
   Уайсова Г. Бастауыш класс оқушыларына алғашқы лексикалық
   ұғымды беру кіт. Бастауыш кластарда қазақ тілін оқыту методикасы
   А:Мектеп 1987-80-99 бет.
   

1. 
   Әміров Р. Асқарбаева А. 2-3 класс Қазақ тілі оқулыгына
   методикалық нұскду (орыс мектептері үшін) А: мектеп 1983-63
   бет.
   

1. 
   Әміров Р. Бірінші класта окушылардьң тілін дамыту үшін істелетін
   жұмыстар А: 1957-51 бет.
   

1. 
   Бозжанова К. Әміров Р. Бастауыш мектепте казж; тілін оқыту А:
   Мектеп. 1964- 84 бет.
   

1. 
   Үйықбаев И.Қ. Қазақ тілі методикасының очерктері (екінші басылуы)
   А: Қаз. мем. ОПБ. 1962 - 108 бет.
   

1. 
   Рахметова С. Бастауыш сыныптарда сқушылардың тілін ұстарту А:
   Рауан. 1997- 140 бет.
   

1. 
   Рахметова С. Кіші жастағы оқушылардың жазу тілін дамыту А:
   Мектеп. 1978-70бет.
   

1. 
   Ахабаев А. Бектиев Қ. Текст единицалары және олардың
   сипаттамалары кіт: Қазақ тексінің статистикасы А. 1973-25 - 30 бет.
   

1. 
   Балақаев М. Қазақтілі мэдениетінің мәселелері А., 1965
   

11 .Ахабаев А Статистичсский анализ лексико морфологический структоры языка казахской публицистики 197421 стр.

ІЗ.Жұбанов А. X Статистические исследования казахского текста с применением Э.В.М На материале романы М. Ауезова "Абай жолы" 1973 -37 стр Единный лексический минимум М. 1985- 64 стр.

19.Бектаев Частотный словарь языка Абая МКУС Л. 1966.

2О.Аралбаев А Вокализм казахского языка 1970 Татубаев С. Статистичский анализ спектор гласных А, 1968

21 .Прудникова А.В Лексика в школьнем курсе русского языка М., Просвещение 1979-143 стр

25.Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии Учпедгиз1946.

31 .¥йықбаев И.Қ., Әлімжанов Д., Кәтенбаева Б.Д. Ошқаров А. Қазақ тілі

62

методикасының мәселелері. 32.Жалпы редакциясын басқарған. И.Қ. Үйықбаев А., Мектеп 1969- 228

бет. ЗЗ.К. Бектаев Қ.Молдабеков Бастауыш класс оқулықтарының тексінің

сөздігі Ш., 1990- 124 бет.

34.Мектепте қазақ тілі мен эдебиетін оқыту мэселелері Қазақ тілі мен эдебиеті мұғалімдерінің 1957 жылғы апрельдегі республикалық кеңесінің материалдарынан А.,ҚМОПБ 1958 - 248 бет.

35.Мұғалімге қазақтілінен көмек А., Мектеп, 1972,-140 бет.

Ф.4.7-007-03

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ

М.О. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік унивөрситеті

_{ҮГ ҮГ/г\\Тг' ТГ Һ}





Тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларыныңЩ

тілдік қорын дамыту

жүктеу/скачать 3,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: