Internet resources
www.nasoup.com. http://www.azps.ru
http://www.top-personal.ru
http://www.hrm.ua
http://www.hrm.ru
Дәріс15. Ұйымның корпоративтік мәдениеті және гендерлік саясат
1 сағ. 15 апта
Мақсаты: студенттерді корпоративтік мәдениет анықтамасымен, оның түрлері және негізгі элементтерін түсініп, талдауға үйрету
Кілт сөздер: корпоративтік мәдениет, сипаттамалары, негізгі принциптері, корпоративтік мәдениет күші, диагностикалау..
Дәріс жоспары:
1. Корпоративтік мәдениеттің негізгі сипаттамалары және құрылымы
2. Ұйымның корпоративтік мәдениеті – ұйыстыру құралы
3 Кәсіптік дискриминизация түрлері
Корпоративтік мәдениет анықтамасы. Корпоративтік мәдениет: философиясы, миссиясы. Корпоративтік мәдениеттің негізгі сипаттамалары және құрылымы. Корпоративтік мәдениеттің қызметтері. Корпоративтік мәдениеттің күші (Р. Дафттың сауалнамасы).
Корпоративтік мәдениеттің түрлері - кландық, бюрократиялық, нарықтық, адхократиялық. Корпоративтік мәдениеттің индикаторлары және ұйымдық мәдениетті сәйкестендіру. Корпоративтік мәдениеттің негізгі элементтері: құндылықтар, күтулер және негізгі талаптар. Ұйымдастыру мәдениеті және ұйым көшбасшысы (Э. Шейн). Корпоративтік мәдениетті қалыптастыру, негізгі принциптері. Ұйымның корпоративтік мәдениетін диагностикалау.
Бүкіл әлемде экономика саласында макро- және микродеңгейлерде шешім қабылдауға қатысып отырған әйелдер саны артып отыр. Америка Құрама Штаттарында, Канадада, Германияда фирмаларды басқарып отырған әйелдер саны ерлер санына қарағанда жылдамырақ артып келеді, бірақ әйелдер табыс (айналым) деңгейі төменірек салаларда шоғрлануда. Еуропа аймағында кәсіпкерлер, фирмалардың иелері, басқаларды жұмысқа жалдайтын меншік иелері категорияларында әйелдер салыстырмалы түрде аз. Олар бұрынғыға қарағанда қазір белсендірек болғанымен, өз бизнесін ұйымдастырғанымен де, басым көпшілігі жалдамалы қызметкерлерсіз жұмыс істейді.
Батыс Еуропаның кейбір елдерінде жеке меншік секторда мемлекеттік секторға қарағанда менеджер әйелдердің көбірек екендігін атай кеткеніміз қызықты болар. Сонымен бірге, Халықаралық сауда орталығының мәліметтері бойынша, әсіресе халықаралық сауда секторында, менеджер және кәсіпкер әйелдердің саны әлі де болса шамалы болып отыр.
Үшінші мыңжылдықтың басына таман Қазақстан экономикасының азырақ иерархиялы, бірақ икемдірек және динамикалы болуы керектігін түсіну нығая түсті. Бұл жағдай басқарушы іс-әрекетке деген талаптардың күшеюіне себепші болып отыр. Әлеуметтік зерттеулерге сәйкес, жаңа генерацияның менеджеріне өз қызметкерлерін жақсы тыңдай, мотивациялай және қолдай білу керек. Жаңа тұрғыны жүзеге асыруда әйелдер маңыздырақ роль ойнауға тиіс. Осыған орай бүгінгі күні басқарушы іс-әрекеттегі гендердік ерекшеоіктерді анықтау өзекті бола бастады.
Басқарушы іс-әрекеттің спецификалылығын айқын сипаттайтын басты критерий болып өз қол астындағыларға қатысты басқару стилі табылады, бұл стиль ұйымның дамуының табысы мен динамикасын көбіне көп анықтап отырады және қызметкерлердің мотивациясы, олардың еңбекке, өзара әрекеттестікке көзқарасы және т.с. осы стильге байланысты болып келеді. Бұл болашақ менеджерлерге өздерінің нақтылы мүмкіндіктерін ұғынуға, өзінің басқару стилін интуиция деңгейінде емес, ұйымның сыртқы және ішкі жағдайларына сәйкес негіздей отырып ұғынуға мүмкіндік беретіндіктен, басқару стилін анықтау болашақ менеджерлер үшін де маңызды практикалық мәнге ие болып табылады.
Дәстүрлі көзқарас әйелдердің, табиғаты бойынша өздері эмоциялырақ болғандықтан, қарым – қатынасқа бағыт алған басшылықты таңдап алатындығынан, ал ерлер болса, табандылықпен және мақсатқа ұмтылумен жиірек сипатталатындықтан, міндетке бағдар алуды көрсететіндігінен тұрады. Алайда қазақстандық психологтар тиісті қасиеттер бірін бірі жоққа шығармайды және басқару стратегиясында қандай да бір бағыттың басым болуын тек бір жынысқа қосып жазу дұрыс емес: ол мүлдем жыныстық сипаттамалармен емес, жеке бас ерекшеліктерімен немесе жағдайлық сұраныспен түсіндіріледі деп болжауда..
Болашақ менеджерлердің басқару стилінің қалыптасу тенденцияларын және бейімділіктерін анықтау үшін бір мемлекеттік жоғары оқу орнында 080502 "Экономика және кәсіпорындағы басқару" мамандығы бойынша оқып жатқан жоғарғы курс студенттерінің бір тобы зерттелді. Зерттеу әдістемесі өзіне А.Л. Журавлевтің (№1 тест) және Р.Блейк - Дж. Моутонның (№2 тест) белгілі тесттерінің көмегімен тест алынған.
Қандай да бір болашақ басшының басқарудың үш белгілі стильдерінің (авторитарлық, демократиялық немесе либералдық) бірін ұстануын №1 тесттің көмегімен анықтаған кезде, сұрау салынған 30 респонденттің (74% әйел жынысының, 26% - ерлер жынысының өкілдері) басым көпшілігінің демократиялық стильге (87%) бейім екендігі және тек шамалысы ғана - либералдық (10%) және авторитарлық (3%) стильге бейім екендігі анықталды. Бұл ретте айқын түрінде қандай да болсын гендерлік ерекшеліктер анықталмады.
Істің мәнісі мынада. Тест сұрақтарына (барлығы 27 кешенді сұрақ) жауап берген кезде респонденттер, әдетте өзінің басқару тәжірибесіне ие болмай, жеке басының практикасымен байланыстырмай, өзінің түсініктерімен және теориялық білімдерімен ұштастыра отырып, жағдайды гипотезалық бағалайды.
Алынған нәтижелер, осыған сәйкес менеджменттік табысты үлгілерін өз жынысына тәуелсіз, ерлерге де, әйелдерге де тән жүріс-тұрыс типтерінің психологиялық репертуарына ие болатын басшылар жүзеге асыратын, басқару әдебиетінде белгілі көзқараспен сәйкестікте тұр. Бұл ерлер де, әйелдер де кәсіпорынды басқару үшін іс жүзінде тең психологиялық мүмкіндіктерге ие дегенді білдіреді. Осылайша, ХХІ ғасырдың қазақстандық менеджерлері, сірә, гендерлік стереотиптерге азырақ дәрежеде ұшырап отырады, бұл болса, өз кезегінде, отандық бизнесте ерлер мен әйелдер позициясының біртіндеп теңгерілу тенденциясына ықпал ететін болады.
Достарыңызбен бөлісу: |