Ӛзіндік күш қабілет. 1) бұлшықеттің баяу қысқаруында, жаттығуларда; 2) бұлшықет қысымының изотермиялық типінде
кӛрінеді. Осыған сәйкес мұныменбалу күш пен статистикалықкүшті айырады. Ӛзіндік күш қабілетке үлкен бұлшық кернеуі тән. Ӛзіндік күш қабілетті тәрбиелеу жоғары күштердің /ауыр атлетика, кір жасы, спорт, күш акробатикасы, жеңіл атлетика/ дамуына бағытталады. Бұлар спорттың бүкіл түрлерінде және дененің құрылысына /бодибилдинг/ ткерек нәрселер).
Жылдымдық–күшқабілеттеріжаттығуларда
қуаттылығымен кӛрінетін бұлшықеттің кернеуімен бейнеленеді. Олар қозғалыстың жылдамдығымен қатар бұлшықетің белгілі бір қажет болатын қимыл әрекеті кезінде кӛрінеді. Жылдамдық күш қабілеттеріне: 1) жылдам күшті
жарылыс күшін жатқызады.
Жылдам күш – жоғары жылдамдықпен орындалатын жаттығуларда кӛрінетін бұлшықеттің шексіз қысымынан болапды.
Жарылыс күші – адамның қысқа уақыт ішінде жоғары күш кӛрсеткіштеріне /мысалы, тӛмен сӛредегі /старт/ қысқа арақашықтыққа жүгіру, жеңіл атлетикалық секіру және лақтыру т,б./ жете алу қабілеті. Жарылыс күшінің деңгейін бағалау үшін қозғалыста жылдамдық күш индекс: І қолданылады. Бұнда дамушы күш максимумге жақын.
Fmax
I= ___________
T max
Fmax - белгілі бір жаттығуда болатын жоғарға күш. T max – Fmax-ге жету кезіндегі жоғарғы уақыт. Жарылыс күшіне 2 компонент тән: сӛрелі күш және желдеткіш күш. /Ю.В. Верхошанский, 1977/
Сӛрелі күш – бұлшықеттің шиеленістің бастапқы кезеңіндегі жылдамдық күшін дамыту қабілеті. Жеделдеткіш күш – бұлшықеттің бастапқы қысқару шартындағы жұмыс күшін ӛсіру қабілеті. Күш қабілеттің ерекше түрлеріне шыдамдылық күшін және ептілік күшін жатқызуға болады.
Шыдамдылық күші – үлкен кӛлемдегі бұлшықет шиеленісінен туатын шаруаға қарсы тұрук қабілеті. Жұмыс уақытына қарай бұлшықеттерді статистикалық және динамикалық шыдамдылық күші деп бӛледі. Динамикалық /жылдамдық күші/ шыдамдылық күші жұмыс кернеуін белгілікті бейнеде ұсмтап қалумен байланысты әрекетте болады. Мысалы, пистолетпен атарда қолды ұстау кезіндестатистикалық шыдамдылық, ал бірнеше рет жатып-таянып кеудені жерден кӛтеру, штангімен отырыптұру кезінде динамикалық шыдамдылық болады.
Ептілік күші – бұлшықет жұмысының басмқа жағдайға /регби, күрес, доппен хоккей ойнау т.б./ ауысуы. Дене тәрбиесінде және спорттық жаттығуларда ӛзіндік күш қабілетінің даму дәрежесін бағалау үшін абсолютті және қалыпты күшті айырады.
Абсолютті күш – қандай да бір қозғалысты адамның тұлғасының салмағына қарамай-ақ берілетін жоғарғы күш. Қалыпты күш – адамның ӛзінің салмапғынан 1 кг. Қайта санау кезінде болатын күш.
Зерттеулердің нәтижесі адамның абсолютті күшініңғ деңгеій кӛп дәрежеде орта факторлармен берілетінін кӛрсетеді. Ер балаларда күштің ең жақсы даму кезеңі13-14-тен 17-18 жас аралығында, ал қыз балаларды 11-12-ден 15-16 жас араплығындап. Қалыпты күштің күр дамуы тӛменгі мектеп кезеңінде, әсіресе 9*-141 жас аралығында балаларда кездесмеді.
Күш қабілеттін дамытук міндеттері; 1-ші міндет – адамның тірек-қимыл жүйесіндегі бұлшықет топтарының гормондық жетілуі;
2-ші міндет - ӛмірлік маңызды қимыл-әрекет, күш қабілетін жан-жақты жетілдіру.
3-міндет – күш қабілетін одан әрі үйрену үшін мүмкіндік пен шарттардың қойылуы.
Достарыңызбен бөлісу: |