Э. М. Мурзаев былай деп жазған: Қазіргі әлемді географиялық атауларсыз елестету мүмкін емес. Пошта, телеграф, темір жолдар өз қызметтерін тоқтатады, үшақ- тар әуежайда, кемелер аты жоқ кеме токтайтын жерлерде түры
жүктеу/скачать 0,76 Mb.
|
treatise53019 (1)
| / тарау. Ономастика - гылыми пон
пейоратив жүрнақтар (мысалы, орыс тілінде эмбебап ма- ғынаға ие -ка жүрнағы) пейоратив болмауы мүмкін, себебі, олар кей жағдайда сезімді, жақын, достық қатынасты білдіруі мүмкін [1997, 137-138]. Жоғарыда айтылғандай атау берудің антропонимдік формуласы қатаң емес. Мысалы, зертгеушілердің пікірі бойынша, ат+әкесінің аты вокативті моделі сияқгы үлттык орыс тілінің этнолингвистикалық феномені болып табылатын үш компонентті қүрылым - фамилия+аты + әкесінің аты орыс халқына тон [Супрун, 2000; Королева, 2000]. Бүл қүрылым кеңестік дәуірде түргындарды жекелеу және гіркеу мақсатында КСРО барлық территориясына таратылған болагын. Сондықтан, мысалы, қазақ антропонимиконында үш гағанды есім ресми түрде қолданылады. Қазіргі кезде бүл формула жаңғырып келе жатқан үлы, тегі, қызы антропонимдік элементтер арқы- лы немесе аффикссіз берілетін қазақтардың тарихи үлттық формуласымен қатар қолданылуда (Қойбақов Бауыржаи Мелдебекович, Мүсабаев Мәди Маратүлы, Мүстафа Әулет Арманүлы, Жоламантегі Қабидолла Досмаганбетүлы, Көкетайтегі Теміргали Ебілдаүлы, Шсрхан Мүртаза, Баянжан Эрик, Күзембайүлы Аманжол, Қожахметүлы Кеңесбай т.б.). Дегенмен қазіргі кезде қазақ антроионимдік жүйесінде бірыңғай ресми атау түрі қалыптаспаған. Шығыс антропонимдерінің де атау беру ерекшеліктері бар. Вьетнам ангропонимдік жүйесінде орын тәргібі қатаң сақгалатын екі тағанды, үш тағанды, төрт тағанды формула бар: фамилиясы+есімі (Нгуен Зу, Фан Нгок), фамилиясы + қосыміиа сөз + а ты (Чан Хынг Дао, Нгуен Тхи Бинь), фамилиясы + жынысына сілтейтін қосымша сөз + эсемдеу аты + аты (Лам Тхи Ми За) [Чинь Тхи Ким Нгок, 1999, 307]. 56 Ономастика: зерттеу мәселелері Көптеген еуропа тілдерінде екі тағанды модель тараған (Mark Twain, John Kennedy). О.А. Леоновтың материалы қазіргі ағылшын антропонимиконында ескі халық дәстүріне тән есімдер көгі екендігін дәлелдейді. Сонымен қоса американдықтардың ықгіалынан болған аты әйгілі киножүлдыздардың, детектив, комикс кейіпкерлерінің де есімдері кездеседі. Зерттеушінің көрсеткеніндей, санак бойынша барлық ағылшын балаларына туылган ксзде екі есім беріледі (first + middle names): жеке (бірінші) жэне орта есімі, соңғысы қосымша жекелендіруші таңба қызметін атқарады. Орта есім ретінде кісі аты, фамилия, топонимдер, жалпы лексика қолданылады. Мысалы, Ч. Диккенстің бала- ларының келесі есімдері бар: Чарльз Калифорд Боз Диккенс (әкесінің жасырын аты бойынша), Уолтер Лэндор Диккенс, Фрэнсис Джеффри Диккенс, Генри Филдинг Диккенс, Альфред Теннисон Диккенс, Эдвард Бульвер Диккенс (әйгілі ағылшын жазушылары мен акындарына арналған) [Леонович, 2002, 9-10]. жүктеу/скачать 0,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|