Экологиялық білім қазіргі таңда жалпы білімнің бір бөлігі

Күкіртті газ

Су буы

Фотохимиялық су буының құрамындағы

Көмір, мазут құрамындағы қосылыстардың жануы.

Күкірт ангидриді SO₃

Қышқылды Қышқылды Қышқылды

шық тұман жаңбыр
Күкірт (IV) оксиді фотохимиялық тотығу үрдісінен кейін (күкірт ангидриді) SO₃ айналады.

SO₂ + О₂ = 2SO₃

Ол атмосферадағы су буымен әрекеттесіп, күкірт қышқылының буын түзеді:

SO₃ + H₂O = H₂SO₄

Күкірт (IV) оксидінің негзгі бөлігі қышқылды полтгидрат SO₂ n H₂О, яғни күкірт H₂SO₄ түзеді.

SO₂ + H₂O = H₂SO₃

Күкірт және күкіртті қышқылдың атмосферадағы үлесі 2/3, қалған азот және азотты қышқылдар құрайды, олар азот (ІҮ) оксидінің су буының әсерінен түзіледі.

2NO₂ + H₂O = H NO₃ + HNO₃

Басқа қышқылдардың түлі атмосфералық мониторинг бойынша анықтамай отыр. Қышққылды жаңбырдың әсерінен өзен-көлдердің қышқылдығы артып, онда тіршілік ететін тірі ағзалар дүниесі азаяды, егер рН11 жетсе, мүлдем тірі организмде тіршілік ете алмайды. Атмосферадағы қышқылдар кацерогенді болғандықтан адамдарға әр түрлі аурулар туғызуы мүмкін. Ауада SO₂ -0,5 мг/м³ болса, ал 6,8 мг/м³ болса, әрбір адамға қауіп төнеді екен.

Көміртегі көмірқышқыл газын қарастырғанда СO₂ –ның қышқылдық сипатын, көміртегі биогеохимиялық зат айналымындағы ерекшелігі көрсетіледі.

Оқушылардың назарын әсіресе мынадай негізгі аспектілерге аудару керек.

• 
  Фотосинтез үрдісі кезінде продуценттер көміртегіоксидін органикалық заттарға айналдырады, ал редуценттер көміртегі (ІҮ) оксидін атмосфераға қайтадан қайтарады.
  
• 
  Құрлық және мұхит биомассасы әлі де болса артық мөлшердегі көміртегі (ІҮ) оксидін сіңіре алады.
  
• 
  Табиғатты қазіргідей пайдалана берсек, табиғи байлықтарды мөлшері жылдан-жылға кеми береді.
  

экологиялық мазмұнды есептер шығаруға болады. Мысалы, мына берілген газдардың 1 литрі жанғанда бөлінетін жылуды анықтаңыз қай газдарды отын ретінде пайдалану тиімді ?

Метан мен ацетиленнің жануының термохимиялық теңдеулері.

СН₄ + 2О₂ = СO₃ + 2Н₂O + 880 кДж

2С₂Н₂ + 5О₂ = 4 СO₂ + 2Н₂O +2610кДж

Осы типтес есептерді шығару оқушылардың экономикалықта, экологиялық жағынан да тиімділігін анықтауға үйретеді. Химиялық өндірістерді қарастырғанда экологиялық мазмұнды есептерді өнім шығымының теориялық мүмкіндігімен салыстыра отырып шығарту болады. Мысалы, аммиак өндіру зауытында жоспарланған аммиак – 17% құрайды. Әр түрлі кемшіліктерге байланысты 1% аммиак ысырап болады. Егер 60 кг сутек реакцияға пайдаланылса, ысырап болған аммиактың массасын анықтаңыз. Амиак ауаға таралып, қандай зиянды әсер туғызады? Су қоймасын, өзен-көлді ластаса ше?

Осы типтес есептерді оқушылар күнделікті ақпарат құралдарын пайдаланып, өздері құрастыра алады.

Химиялық эксперименті сабақта пайдалану теориялық материалды толық меңгеруге мүмкіндік беріп, оқушыларды химия және экологияға қызықтырады.

Адам қоғамының қазіргі кездегі жедел дамуы оны алдына көптеген күрделі мәселелер қойып отыр . Олардың негізгілері – дүниежүзілік деңгейде биосферадағы табиғи заңдылықтарға үйлесімді технологиялық өндірісті дамыту , энергия көздерін және табиғат байлықтарын ұқыпты пайдалану . Ауаның , судың және топырақтың тазалығын сақтау қазіргі күннің өзекті мәселесінің бірі деп саналады . Мұның өзі адамның денсаулығын сақтаумен өте тығыз байланысты , әрі өнеркәсіп орындарында қалдықсыз технологиялық әдістерді енгізу , тұйық жүйе бойынша жұмыс істеуге көшуді талап етеді . Жанармайлардың ауаны ластамайтын түрлерін пайдалану . Электр энергиясын өндіруге экологиялық таза , табиғи энергетикалық қорларды пайдалану , атап айтқанда , күн энергиясын , жел , теңіз толқындарын пайдалану . Экологиялық бақылауды күшейту қоршаған атмосфералық ауаның ластануын азайтып , қоршаған ортаны сауықтыруға мүмкіндік береді .

Сондықтан орта мектепте химия пәніне әрбір тақырыпты экологиямен тығыз байланыстыра оқыту болашақ қоғам иелерінің экологиялық сауатты болуына септігін тигізеді .