Экономикалық саясат, 1949–1969 жж
жүктеу/скачать 81,23 Kb.
|
Экономикалық саясат
- Бұл бет үшін навигация:
- Соғыстан қалпына келтіру, 1949–52
|
Экономикалық саясат, 1949–1969 жж. 1949 жылы Қытай Коммунистік партиясы билікке келген кезде оның жетекшілерінің негізгі ұзақ мерзімді мақсаттары Қытайды заманауи, қуатты, социалистік мемлекетке айналдыру болды. Экономикалық тұрғыда бұл міндеттер индустрияландыруды, өмір сүру деңгейін жақсартуды, табыс айырмашылығын азайтуды және заманауи әскери техниканы өндіруді білдіреді. Жылдар өтіп, басшылық осы мақсаттарға жазылуын жалғастырды. Бірақ оларға қол жеткізу үшін тұжырымдалған экономикалық саясат экономикадағы, ішкі саясаттағы және халықаралық саяси және экономикалық оқиғалардағы негізгі өзгерістерге жауап ретінде бірнеше рет түбегейлі өзгертілді. Табысты теңестірудің социалистік мақсаттары мен саяси сананың жоғарылауы материалдық прогреске басымдық беруі керек деп есептейтін басшылар мен индустрияландыру мен жалпы экономикалық жаңғыртуды табысты социалистік тәртіпке жетудің алғышарттары деп санайтын көшбасшылар арасында маңызды айырмашылық пайда болды. Саясатқа басты назар аударатын көрнекті көшбасшылардың арасында Мао Цзедун, Линь Бяо және «Төрттік банданың» мүшелері болды. Практикалық экономикалық ойларға көбірек тоқталған көшбасшыларға Лю Шаоци, Чжоу Эньлай және Дэн Сяопин кірді. Көбінесе маңызды саяси өзгерістер саяси және экономикалық мақсаттарға кезек-кезек екпін беруді көрсетті және саяси билік құрылымындағы жеке тұлғалардың позицияларының үлкен өзгерістерімен қатар жүрді. Экономикалық саясаттың және оның негізінде жатқан экономикалық модельдің дамуындағы маңызды сипаттама әрбір жаңа саясат кезеңі өзінің алдындағыдан айтарлықтай ерекшеленсе де, бар экономикалық ұйымның көп бөлігін сақтап қалды. Осылайша, экономикалық модельдің нысаны және оны Қытай тарихының кез келген нүктесінде білдірген саясаттар қазіргі саясаттың екпінін де, бұрынғы кезеңдерде құрылған құрылымдық негізін де көрсетті. Соғыстан қалпына келтіру, 1949–52 1949 жылы Қытай экономикасы ондаған жылдар бойы жүргізілген соғыстың ауыр зардаптарынан зардап шекті. Көптеген шахталар мен зауыттар зақымдалды немесе жойылды. 1945 жылы Жапониямен соғыстың соңында Кеңес әскерлері солтүстік-шығыстың негізгі өнеркәсіптік аудандарындағы техниканың жартысына жуығын бөлшектеп, Кеңес Одағына жөнелтті. Көлік, байланыс және электр жүйелері техникалық қызмет көрсетудің жоқтығынан бұзылған немесе тозған. Ауыл шаруашылығы бұзылып, азық-түлік өндірісі соғысқа дейінгі ең жоғары деңгейден шамамен 30 пайызға төмен болды. Әрі қарай, экономикалық аурулар әлемдік тарихтағы ең ауыр инфляциялардың біріне қосылды.[4] 1949-52 жылдардағы үкіметтің басты мақсаты экономиканы қалыпты жұмыс тәртібіне келтіру болды. Әкімшілік көлік-коммуникация желілерін жөндеуге және экономикалық белсенділікті жандандыруға жедел көшті. Банк жүйесі Қытай Халық банкінің қарамағында ұлттандырылып, орталықтандырылды. 1951 жылға қарай инфляцияны бақылауға алу үшін үкімет ақша жүйесін бір жүйеге келтірді, несиені қатайтты, барлық деңгейдегі мемлекеттік бюджеттерді шектеп, оларды орталық бақылауға алды, валюта құнына кепілдік берді. Сауда мемлекеттік сауда компанияларын (коммерциялық ведомстволарды) құру арқылы ынталандырылды және ішінара реттелді, олар өндірушілерден тауарларды сатып алуда және оларды тұтынушыларға немесе кәсіпорындарға сатуда жеке саудагерлермен бәсекелесті. Өнеркәсіпте меншікті қайта құру баяу жүрді. Елдегі кәсіпорындардың үштен біріне жуығы ұлтшыл үкімет билікте болған кезде (1927–49) мемлекеттің бақылауында болды, сонымен қатар модернизацияланған көлік секторы да болды. Қытай Коммунистік партиясы 1949 жылы билікке қол жеткізгеннен кейін бұл бөлімшелерді бірден мемлекеттік кәсіпорындарға айналдырды. Қалған жеке меншіктегі кәсіпорындар біртіндеп үкімет бақылауына алынды, бірақ өнеркәсіптік бірліктердің 17 пайызы 1952 жылы әлі де толығымен мемлекеттік жүйеден тыс қалды. Ауыл шаруашылығында жер иеленушілікте үлкен өзгерістер болды. Жалпыұлттық жер реформасы бағдарламасына сәйкес, егістік жердің шамамен 45 пайызына меншік құқығы помещиктерден және неғұрлым гүлденген фермерлерден бұрын жері аз немесе мүлде жоқ шаруа қожалықтарының отбасыларының 60-70 пайызына қайта бөлінді. Бір аймақта жер реформасы аяқталғаннан кейін фермерлер әрқайсысы алты немесе жеті үй шаруашылығынан тұратын шағын «өзара көмек топтарын» құру арқылы өндірістің кейбір фазаларында ынтымақтасуға шақырылды. 1952 жылы барлық шаруа қожалықтарының 38 пайызы өзара көмек көрсету топтарына тиесілі болды. 1952 жылға қарай баға тұрақтылығы орнатылды, сауда қалпына келтірілді, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы өндірістің бұрынғы шыңына жетті. Қалпына келтіру кезеңі өз мақсатына жетті. жүктеу/скачать 81,23 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|