Жұмыстың мазмұны
Электр тізбегінде:
1) тармақтардағы тоқты өлшеу;
2) берілген контурдың нүктелерінің потенциалын өлшеу;
3) тәжірибелік берілгендер бойынша Кирхгофтың бірінші және екінші заңымен тексеру;
4) потенциалдық диаграмма құру.
Жұмысты орындауға нұсқау
Берілген схеманы жинау керек (сур. 2.3). Кедергі және кернеу көздерінің мәндерін белгілеу қажет. Ұсынылатын интервал: кернеу – 100…1000 В, реостаттың кедергісі – 50…500 Ом.
Сурет 2.3 Зертханалық жұмысты орындау схемасы
Потенциалдарды өлшегенде вольтметрдің бір соңын а нүктесіне қосады, ал екінші соңын кезектеп қалған нүктелерге жалғайды – b, c, d, х. Өлшеу нәтижелерін 2.1 кестесіне енгізеді. Содан кейін тоқтарды және потенциалдардың таралуын жанама әдіспен есептейді.
Кесте 2.1 – Өлшеулер мен есептеулердің нәтижесі
Бекітілген
|
Әдіс
|
Тәжірибе нәтижесі
|
E1
|
E2
|
R1
|
R2
|
R3
|
I1
|
I2
|
I3
|
φb
|
φc
|
φd
|
|
|
|
|
|
Тік
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жанама
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тік
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жанама
|
|
|
|
|
|
|
Кирхгофтың бірінші және екінші заңдарының тексеруінің нәтижесін кесте түрінде көрсетеді (кесте 2.2), ондағы, мысалы, с түйіні үшін:
- жалпы тоқтың есептелген мәні;
- Кирхгофтың бірінші заңын тексергендегі салыстырмалы қателік;
- қоректендіру көзінің кернеуі.
Мысалы, контур үшін I: - реостаттағы түсу кернеулерінің алгебралық қосындысы
- Кирхгофтың екінші заңын тексергендегі салыстырмалы қателік.
Кесте 2.2 – Тізбектің нәтижесін талдауы
Кирхгофтың 1-заңын тексеру
|
Кирхгофтың екінші заңын тексеру
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
EWB жұмыс қадамы:
1) Basic пиктограммасынан резистор таңдаймыз (зерт. жұм. № 1 қара). Тышқанның сол жақ кнопкасын басу арқылы EWB жұмыс терезесіне алып шығарамыз.
2) Жұмыс терезесіне кезекпен екі резистор алып шығамыз (сур 2.4).
Сурет 2.4 Еlectronics Workbench программасында резисторларды таңдау
3) Ортаңғы резистордың үстінен тышқанның оң жақ кнопкасын басамыз. Пайда болған менюдегі Rotate (ауытқу) пунктінің сол жақ кнопкасын басамыз.
4) Sources пиктограмма қатарынан тұрақты кернеу көзін таңдаймыз (зерт.жұм № 1 қара). Тышқанның сол жақ кнопкасын басу арқылы жұмыс терезесіне алып шығамыз.
5) Жұмыс терезесіне тағы да бір тұрақты кернеу көзін алып шығамыз (сур 2.5).
Сурет 2.5 Еlectronics Workbench программасында резисторлар мен көздерді таңдау
6) Тапсырмаға сәйкес элементтерді бір-бірімен жалғаймыз (сур. 2.6).
Сурет 2.6 Еlectronics Workbench программасында элементтерді жалғау схемасы
7) Керек элементтің тышқанды екі рет басу арқылы номиналын өзгертеміз (сур. 2.7).
- Тапсырмаға сәйкес резисторлар номиналын 50…500 Ом өзгертеміз.
Сурет 2.7 Еlectronics Workbench программасында резисторлар параметрлерін белгілеу
- Тапсырмаға сәйкес тұрақты кернеу көздерінің номиналын 100..1000 В өзгертеміз (сур. 2.8).
Сурет 2.8 Еlectronics Workbench программасында көздер параметрлерін белгілеу
Алынған тізбек келесідей болады (сур. 2.9):
Сурет 2.9 Еlectronics Workbench программасында элементтерді қосу схемасы
8) Тармақтағы тоқты өлшеу үшін Indicators пиктограмма қатарынан амперметр таңдаймыз. Тышқанның сол жақ кнопкасын үстінен басып EWB жұмыс терезесіне алып шығамыз. Rotate пайдаланып айналдырып қоямыз. Тармақтың ажыратылған жеріне тізбектей жалғаймыз.
9) Жұмыс терезесіне кезекпен тағы екі амперметр алып шығып 8 пунктіне сәйкес тізбекке жалғаймыз (сур. 2.10).
Сурет 2.10 Еlectronics Workbench программасында схемаға амперметр жалғау
10) Потенциалды өлшеу үшін нүктенің біреуін жерлестіреміз, мысалы, a нүктесін. Ол үшін Sources пиктограммасынан жерлестіруді таңдаймыз. Тышқанның сол жақ кнопкасын басып EWB жұмыс терезесіне алып шығып, a нүктесімен жалғаймыз (сур. 2.11).
Сурет 2.11 Еlectronics Workbench программасында а нүктесін жерлестіру
11) Потенциалдарды өлшеу үшін Indicators пиктограммасынан вольтметр таңдаймыз. Тышқанның сол жақ кнопкасын басып EWB жұмыс терезесіне алып шығамыз. Вольтметрдің бір жақ соңын а нүктесіне жалғап, басқа соңын b,c,d,e нүктелерінің біреуіне жалғаймыз. Мәселен, d нүктесімен (сур. 2.12).
Сурет 2.12 Еlectronics Workbench программасында потенциалдар есептерінің тәжірибелік тексеруі
12) Тізбекті қосу үшін кнопкасын басамыз, ол экранның оң жақ үстіңде орналасқан. Басқа нүктелердің потенциалын есептеу үшін вольтметрдің екінші соңын кезек-кезек басқа нүктелерге жалғап шығамыз. Өлшеулерді кестеге енгіземіз.
Достарыңызбен бөлісу: | 
