Француз ғалымы Ш.Кулон 1785 жылы тәжірибе жүзінде вакуумдегі
нүктелік зарядтардың өзара әрекеттесу заңын ашқаннан кейін,
ХVІІІ ғасырдың
соңына қарай , электр құбылыстарын сандық жағынан
зерттеу басталды. «Нүктелік заряд» ұғымы «материялық ұғымы»
тәрізді ыңғайлы абстракциялау болып табылады.
Өлшемдері өзара әрекеттесетін денелердің арақашықтығынан бірнеше
есе кіші болатын денеде
орналасқан зарядты нүктелік заряд деп атайды.
Шарль-Огюстен Кулон
F ~ q *q
F ~ (q *q ) / r 2
F ~ 1 / r 2
Қозғалмайтын екі нүктелік заряд
вакуумде зарядтардың көбейтіндісіне тура
пропорционал және оның арақашықтығының
квадратына кері пропорционал күшпен әрекеттеседі.
F = k*(q *q ) / r 2
1 2
1 кулон – вакуумде 1м арақашықтықта орналасқан
шамасы жағынан өзіне тең нүктелік зарядқа 9*109 Н
күшпен әрекет ететін нүктелік заряд.
к = 9*109 Н*м2/ Кл2 - пропорционалдық коэффициент
ε0 = 8.85*10-12Кл2/Н*м2 - электр тұрақтысы
F = 1 / 4π ε0 * ( * ) / r 2
н/е
F = 1 / 4π ε0 * ( * ) / ε*r 2
ε- диэлектрлік өтімділік.
Есептер шығару
І топ:
Екі нүктелік зарядталған денелердің арақашықтығын 2 есе арттырғанда,
олардың арасындағы өзара әрекеттесу күші қанша есе өзгереді?
2 есе кеміткенде ше?
ІІ топ:
2. Аспандағы көршілес екі бұлт әр аттас зарядтармен зарядталған.
Зарядтардың шамасы 20 Кулонға тең. Олардың ара қашықтығы 10км.
Осы бұлттар біріне-бірі қандай күшпен таратылады?
ІІІ топ:
3. Ара қашықтығы r=6м бірдей екі нүктелік электр зарядтары бос
кеңістікте F=0,1 Н күшпен әсерлеседі. Осы зарядтың шамасын
табу керек ?
ІV топ:
10-7 Кл заряд тұрған нүктедегі электр өрісінің кернеулігі 5 В/м.Зарядқа әсер ететін күшті табыңдар.
IV. Бекіту
1. Кулон дегеніміз не?
2.Қандай зарядты «нүктелік» деп атайды?
3. Диэлектрлік өтімділік дегеніміз не?
4.Кулонның иірілмелі таразымен жүргізілген
тәжірибесінің мәні неде?
5. Кулон заңын тұжырымдаңдар және осы заңды анықтайтын формуланы жазыңдар?
6. Электр тұрақтысы деген не?
Үйге тапсырма
§ 8.1-8.2
Физика 10-кл
15- жаттығу №4,5 есеп
№
Ғалымның аты-жөні
Туған жылы
Ашқан жаңалығы
1
2
3
Георг Симон Ом
Вольта Алессандро
Ампер Андре Мари
1787-1854
1745-1827
1775-1836
Көрнекті неміс физигі,мектеп мұғалімі болып қызмет еткен.Ол тізбектің бөлігі үшін ток күшінің кернеуге тәуелділік заңын, сондай-ақ тұйық тізбектегі ток күшін анықтайтын заңды ашты.Ол ток күшін өлшейтін сезгіш приборды өзі жасады.Ом кедерергінің өткізгіш ұзындығына және оның көлденең қимасының ауданына тәуелділігін тапты.
Итальян физигі,электр тогы туралы ілімнің негізін салушылардың бірі.Вольта бірінші гальвани элементін жасап,электр тогы туралы ғылымға алғаш рет жол салды.
Француз физигі және математигі .Ол электрлік және магниттік құбылыстар арасындағы байланыстар арасындағы байланыстар туралы алғаш теорияны жасады.Ампер иагнетизм табиғаты жөніндегі гипотезаны ұсынды. Физикаға электр тогы деген ұғымды енгізді
Білімді,тәрбиелі,
отбасын және оқу орнын қадірлейтін азамат
Өз елінің, басқа да елдердің сат-дәстүрлерін,өнерін құрметтеуші
