Электрондық ығысу теориясы. Изомерия. Органикалық реакциялардың және қосылыстардың классификациясы Жоспары

Органикалық молекулалардың стереохимиясын тетраэдрлік модельдермен көрнекті өрнектеуге болады. Қазіргі кезде кеңістік модельдерінің екі типі жиі қолданылады: шар-стерженьді және Стюарт-Бриглеб модельдері. Шар-стерженьді модельдерде атомдар шартты түрде шар арқылы, ал олардың арасындағы байланыстар стержень арқылы өрнектелген. Мұндай модельдер атомдардың кеңістікте орналасуын жақсы көрсетеді. XX ғасырдың 30-жылдарының басында екінші типті модель, яғни Стюарт-Бриглеб моделі ұсынылды. Мұнда атомның рөлін радиусы атом радиусына пропорционал шарлар атқарды. Байланыс түзілудегі электрон бұлттарының өзара қабысуын корсету үшін шарлардан кесіп сегмент алады. Енді екі шарды кесілу жазықгығы бойынша біріктіргенде, олардың центрлерінің арақашықтығы атомдар арасының қашықтығына пропорционал болады. Бұл модельдер молекуланың кеңістік құрылысын шындыққа жақын өрнектейді. Бірақ, олар валенттік бұрышты және байланыс маңайындағы айналу бұрышын анализдеуге жарамсыз келеді. Бұл мақсаттар үшін, әдетте, стержендік модель пайдаланылады. Модельдердің өр түрлі типі 2-суретте көрсетілген.

Органикалық реакцияларды классификациялау

 Органикалық қосылыстар химиялық реакциялардың әр түріне түсуге бейімді. Органикалық реакциялардың негізі түрлеріне:

• орынбасу,
• қосылу,
• бөліну,
• изомерлену,
• крекинглеу жатады.

Орынбасу реакциясы органикалық қосылыстардың барлығына тән. Негізінен, молекуладағы сутек атомының немесе көміртек атомынан баска кез келген элемент топтарының орнын басу реакциялары жүреді.Косылу реакциясы атомдар арасында еселенген байланыстары (С=С, С = 0 , О С , O N т.б.) бар органикалық қосылыстарға, сонымен бірге бос электрон жұптары бар атомдарға тән.

Бөліну реакциялары әсіресе құрамында электр терістілік топшалары бар қосылыстарға тән. Әдетте, су, галогенді сутек, аммиак секілді затгар жеңіл бөлініп шығады.