Халықаралық (сыртқы) лизинг – оның әрекеті кедендік құны ке дегенде 41 мың.долл құрайтын қаржылық лизинг операцияларына таралды. Заң бойынша шет ел инвесторларының және олардың инвестициялардан алынған пайдаларын пайдаланудың құқықтық режимі қазақстандық инвесторларға берілетін қызмет пен инвестициялардан табылған пайданы пайдаланудың құқықтық режимінен артық болмауы керек.
Топтық (акционерлік) лизинг – жалға беруші ретінде қатысушылар тобы (акционерлер) табылады. Олар арнайы корпорация құрады және ары қарай қажетті лизинг операцияларын жасау үшін сенімді тұлғаны бекітеді.
Сонымен қатар, шет елдік техниканың жаңа аркаларын жүйесіз енгізу жүйесі қалыптасты. Әр түрлі мемлекеттердің бидай жинайтын комбайндарының саны 10 маркадан астам болып табылады. Сонымен қатар, жаңа техника ауылшаруашылық өнімді өндірудің ғылыми дәлелдігін технологияларына, бар болған жөндеу қызмет көрсету базаларына сәйкес келмеиді. Қазақстан жағдайында сынау тұрады, ауылшаруашылық техниканың сипаттамалары туралы шынайы мәліметтері жоқ екенін атап кеткен жөн.
Пайдалану мерзімі ұзақ болғандықтан, көптеген көліктерде желілер мен агрегаттардың ресурсы қалыптасқан. Ал ол жөндеу қызмет көрсету жұмыстарына қажеттіліктің елелулі түрде өсуіне әкеп соқты. Сервистік қызмет көрсету деңгейі төендетілді. Оған дәлел ретінде көліктерді жұмысқа қабілетті жағдайда ұстау үшін осыған қажетті қаражаттардың 40% жұмсауы табылады. Осы және өзге де себептер бойынша негізгі егістік жұмыстары кезінде көліктердің дайындық деңгейі 50-70% шегінде, ал норативті 85-92% болады.
Ауылшаруашылық техниканың жетіспеушілігі және техникалық қызмет көрсетудің деңгеиі төмен болған жағдайда оптималды агротехникалық мерзімдерде механизацияланған егістік жұмістар көлемінің 45% астамы орындалады.
Негізгі қорлардың өндірушілері бір бірімен тікелей өзара байланысқа түседі. Бірақ осындай өзара байланыстың белгілі бір жағымды және жағымсыз жақтары болады.
Жағымды жақтарға олардың делдалсыз тікелеи әрекеттесуін атап кетуге болады. Жағымсыз жақтары келесі факторлармен сипатталады:
Өндіруші және тұтынушы үшін қолайлы болып табылатын қатынастарды орнату үшін белгілі бір уақыт қажет етілетіндігі;
Өндіруші үшін тұтынушы тарапынан әр түрлі кепілдіктер тартуымен;
Жеткізіліп отырған жабдықтарды кепілдік жіне кеплдік мерзімі өткеннен кеиінгі сервистік қызмет көрсетілуі;
Осындай қызмет көрсетудің қаржылық және өзге де қамсыздандырылуы;
Ескіріп жатқан жабдықтарды екі тарап үшін қолайлы шарттарда ауыстыру қажеттілігі және т.б.
Ауылшаруашылық өндірісті инвестициялаудың тәуекелі жоғары болуына байланысты лизинг компаниялары агролизинг саласына келуге аса асықпаиды. Бұл кезде тежеуші фактор ретінде алымдардың көптігі және лизинг берушіге лизинг алушының несиеге қабілеттілігін тексеру мақсатында көп құжаттар жинау міндетін (банк кепілдігі, бизнес жоспарлар, қозғалатын және қозғалмайтын мүлік кепілі, ақшалар және т.б)
Республикада лизинг операцияларын жүзеге асырудың ерекшелігі лизинг алушылардың коммиссиялық (марждар) алымдары барлық лизинг алушылары үшін олардың эканомикалық жағдайына, жоғары сыйақы мөлшерлеріне, қарамастан бірдей болып табылатынымен, елде өндіруші зауыттардың техниканы сатуға ғана емес, оны пайдаланудың аралық мерзіміне жұмыс қабілеттігін қамтамасыз етуге бағытталған дилерлік пунктері мен сервис орталықтарының болмауымен, техникалық ресурстарды техникалық қызмет көрсету мен қалпына келтіру саласында төмен сапалық техникалық құралдардың бар болуымен, арнайы кәсіпорындар мен көлік тракторлық зауттардағы орындалатын жұмыстардың көлемі күрт түсуімен, отандық көлік құру саласының дұрыс дамымауымен шартталады.
Отандық нарықтың көлемі аз болу жағдайында лизинг процесін тежеитін аңызды фактор ретінде техниканы беруге деингі төленетін аванс төлемдері табылады, олар бірінші жылдағы өзге де төлемдермен қатар шамамен техниканың алғашқы құқығының 25-30% құрайды, ал ол фермерлер үшін өте қолайсыз болып табылады.
Сонымен қатар, ауылшаруашылығытабиғи климаттық жағдайларға тәуелді екенін көрмеу мүмкін емес. Ол тәуекел қонасы болып табылады, сондықтан, эканомиканың осы секторына мемлекеттің аса назар аударуы қажет. Осылардың салдарынан ауылшаруашылық техниканың бюджет қаражаттарын пайдаланып жасалған лизинг механизмі агроөнеркәсіп кешенін мемлекеттік қолдау нысаны ретінде келісімдерді ескеруі керек:
бюджет қаражаттары есебінен ауылшаруашылық тауар өндірушілерге берілетін техника лизингі пайызсыз болып табылады;