Эмбриология
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
| Бүрлердің бағаналық эпителиоциттері (epitheliocyti columnares villi),
не месе энтероциттер, бүрлерді каптап тұратын эпителийлік қабаттың негізгі кұрамын түзейді. Жасушалардың биіктігі шамамен 22-26 мкм және ені 8 мкм шамасында болып келеді. Олардың кұрылысы айқын полярлығымен сипатта- лады, бұл кызметтік маманданудың — аспен түсетін заттардың сіңірілуін және тасымалдануын қамтамасыз етудің көрсеткіші. Жасушалардың апикалдык бөлігінде көптеген микробүрлерден күралған жолакты жиекше (limbus striatus) аныкталады (16.24-сурет). Жасушалардың I мкм2 бетіндегі микробүрлердің саны 60-тан 90-ға дейін болады. Адамда әрбір микробүрдің биіктігі — 0,9-1,25 мкм-ге, диаметрі — 0,08-0,11 мкм-ге, микробүрлердін аракашыктығы — 0,01—0,02 мкм-ге тең. Микробүрлердің көптігінің аркасында ішектің сініру беті 30—40 есе үлғаяды. Микробүрлердің үстіңгі бетін, липопротеидтерден және гликопротеиндерден тұратын, глико- каликс жауып жатады (16.25-сурет). Жолакты жиекшенің микробүрлерінің плазмолеммасында және гликокаликсінде сіңіріліп жаткан заттардың ыдыратылуы мен сіңірілуіне катысатын ферменттердің жоғары мөлшерлері аныкталған, атап айтсак фосфатазалардың, нуклеозиддифосфатазалардың, L-, D-гликозидазаның, аминопептидазалардың және т.б. Аш ішек эпителийіндегі фосфатазанын белсенділігі олардын бауырдағы деңгейіне карағанда 700 еседей жоғары және олардың 3/4 бөлігі жиекшеде орналасады. Қоректік заттардың ыдырауы мен сіңірілуі жолакты жиекше аймағында каркынды өтетіндігі аныкталған. Бүл үдерістер, ас корыту түтігінде өтетін куыстағы және жасушаішілік ас корыту- дан айырмашылығы, кабырғапык және мембраналык ас корыту (төменнен кара) деп аталады. 590 16-Тарау. Ас қорыту жүйесі 1 6 . 2 4 - с у р е т . А ш іш е к т ің э п и т е л и й л ік ж а б у ы . Э л е к т р о н д ы м и к р о ф о т о гр а ф и я , ү л к е й т іл ім і 4 0 0 0 (М . Р о с с , Л . Р о м р е л л , Г. К а й е б о й ы н ш а ): 1 — э н т е р о ц и т т е р ; 2 — ж о л а қ т ы ж и е к ш е н ің м и к р о б ү р л е р і; 3 — б а й л а н ы с т ы р у ш ы к е ш е н ; 4 — м и т о х о н д р и - я л а р ; 5 — э н т е р о ц и т т е р д ің л а т е р а л ь д ы б е т к е й л е р ін ің а р а с ы н д а ғ ы ж а с у ш а а р а л ы қ к е ң іс т ік т е р д ің с а ң ы л а у л а р ы ; 6 — э н т е р о ц и т т е р д ің б а з а л ь д ы ө с ін д іл е р і; 7 — л и м ф о ц и т ; 8 — қ ы л т а м ы р ; 9 — э р и т р о ц и т т е р Энтероциттің апикалдық бөлігінде актинді және миозинді микрофи- ламенттердің терминальды торы орналасады, ол энтероциттердің бүйірлік беткейлеріндегі жасуша аралық байланыстармен ұштастырылған. Жасуша аралык байланыстардың екі түрін ажыратады: тығыз оңашалаушы байланыстар (zonula occludens) және адгезиялык, белбеулер (zonula adherens ), олар көрші жасушаларды біріктіріп, ішектің куысы мен жасуша аралык кеңістік араларындағы катынастарды жабады. 16.3. Ac қорыту жуйесінің ортаңғы жэне артқы бөліктері 591 Терминальды тордың микрофиламенттерінін катысуымен энтероциттердін араларындағы жасуша аралык санылаулардын жабылуы камтамасыз етіледі, ал бұл ас корыту барысында санылауларға әр түрлі заттардын түсуіне жол бермейді. Энтероциттін апикалды бөлігіндегі терминальды тордың астында, майлардын сінірілуіне катысатын жазык эндоплазмалык тордын гүтікшелері б 1 6 . 2 5 - с у р е т . А ш іш е к т ің ш ы р ы ш т ы қ а б ы қ ш а с ы н ы ң э п и т е л и о ц и т т е р ін ің ж о л а қ ты ж и е к ш е с ін ің м и к р о б ү р л е р і ж ә н е гл и к о к а л и к с : а — м ы с ы қ іш е гін ің б ү р л е р і, э л е к - т р о н д ы м и к р о ф о т о гр а ф и я , ү л к е й т іл ім і 24 0 0 0 (С. И то б о й ы н ш а ): 1 — екі б а ға н а л ы қ э п и т е л и о ц и т т е р д ің а п и к а л д ы қ б ө л ік т е р і; 2 — ж о л а қ ты ж и е к ш е н ің м и к р о б ү р л е р і; 3 — гл и к о к а л и к с ; жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|