Эмбриология
— желбезек саңылауларының аналогы —
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев Гистология
| —
желбезек саңылауларының аналогы — жұткыншактың калталарынан дамыған мүшелер (калканша бездер, калканша маңы бездері); бүйрек үсті безінің тобы (бүйрек үсті безінің кабыктык жәнс милык заттары, параганглийлер); ми косалкысының тобы (гипотапамус, гипофиз және эпи физ). Эндокриндік бездер кызметтік тұрғыдан біріккен реттеуші жүйе болып табылатындыктан, эндокринді мүшелердің мүше аралык байланыстарын және олардың иерархиялык тәуелділігін ескеретін жіктеу түрі бар. • Бездердін эндокриндік кешенінің орталык бөлімі (көптеген шеткері эндокриндік бездердін жүмысын реттейді: — гипоталамус (нейросекреторлык ядролар); — гипофиз (аденогипофиз және нейрогипофиз); — эпифиз. • Шеткері аденогипофизге тәуелді эндокринді бездер және эндокрино- циттер: — калканша безі (тироциттер); — бүйрек үсті безі (кабыктык заты); — гонадалар (аналык жыныс безі, аталык жыныс безі). • Шеткері аденогипофизге тәуелді емес эндокринді бездер және эндокри- ноциттер: — калканша безінің кальцитониноциттері; — калканша маңы безі; — бүйрек үсті безінің милык заты және параганглийлер; — ұйкы безі аралшыктарының эндокриндік жасушалары (Лангерганс аралшығы); — эндокриндік емес мүшелердін кұрамындағы нейроэндокриноциттер, дисперсті эндокриндік жүйенің эндокриноциттері (жасушалардын APUD-сериясы). Эндокриндік жүйенің мүшелері мен құрылымдарының арасында олардың кызметтік ерекшеліктерін ескере отырып, негізгі төрт топты ажыратады. • Нейротрансмиттерді (делдалдар, көмекшілер) — либериндерді (белсен- дірушілер) және статиндерді (тежеуші факторлар) бөлетін нейроэндо- криндік трансдукторлар (ауыстырып косушы ядро). • Өздері гормондар өндірмейтін, бірак гипоталамустын нейросекреторлык ядроларында бөлінетін гормондарды жинактайтын нейрогемалдык кұрылымдар (гипоталамустын медиалдык эминенциясы), гипофиздін арткы бөлігі. • Өзінің өндіріп шығаратын тропты гормондарының көмегімен эндокринді бездердің және эндокринді емес кызметтердін баскаруын камтамасыз ететін, орталык реттеу мүшесі — аденогипофиз • Шеткері эндокринді бездер жәнне кұрылымдар (аденогипофизге тәуелді және аденогипофизге тәуелсіз). Кез келген жүйедегідей, оның орталык және шеткері бөлімдерінде тура және кері байланыстар болады. Шеткері эндокриндік кұрылымдарда өндірілген гормондар орталык бөлімнің жұмысына реттеушілік ыкпал жасай алады. 15.2. Эндокринді жүйенің орталық мүшелері 489 Эндокриндік мүшедердің кұрылысының ерекшеліктерінің бірі — ол жерде өндірілген гормондар барып гүсетін тамырлардын, әсіресе синусоидты типті гемокылтамырлар мен лимфа кылтамырларының көптігі болып табылады. 1 5 .2 . ЭНДОКРИНДІ ЖҮЙЕНІҢ ОРТАЛЫҚ МҮШЕЛЕРІ 15.2.1. Гипоталамус Гипоталамус ( hypothalamus ) эндокриндік кызметтерді реттейтін жоғарғы жүйке орталығы болып табылады. Ол автономды жүйке жүйесінің сим- патикалык және парасимпатикалык бөліктерінің милык орталығы бола оты- рып, организмнің барлык висцералды кызметтерін бакылап, интеграциялайды және эндокриндік реттеу механизімін жүйкелік реттеу жолымен біріктіреді. Жүйкелік және эндокриндік жүйелердің бірігуінің субстраты, жоғары омырткалыларда және адамда гипоталамус™ң нейросекреторлык ядрола- рында орналасатын нейросекреторлык жасушалар болып келеді. жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|