Емтихан сұРАҚтары «5В060900-«География»
жүктеу/скачать 5,83 Mb.
|
Åìòèõàí ñ?ÐÀ?òàðû «5Â060900-«Ãåîãðàôèÿ»
- Бұл бет үшін навигация:
- Абиотикалық факторлар
| Абиотикалык факторлар
Абиотикалық факторлар- бейорганикалық ортаның тірі организмдерге жасайтын тікелей немесе жанама әсерлерінің жиынтығы; сыртқы ортаның бейорганикалық, физикалық және химиялық жағдайлары. Абиотикалық факторлар- бұл сыртқы ортаның факторлары: температура, ылғалдылық, жарықтандыру. Температура. Түрлер -50-ден + 70°C-қа дейінгі температурада өмір сүре алады. Өмір сүру үшін оңтайлы температура 15-20°C болып табылады. Қоршаған ортаның температурасына қатысты өсімдіктер 2 топқа бөлінеді: эвритермді және стенотермды. Эвритермдік-температураға қатысты кең экологиялық амплитудасы бар және температураның үлкен тербелісінде өмір сүруге қабілетті өсімдіктер. Эвритерм түрінің мысалы-бір жылдық қоңырбас (тундрадан субтропиктерге дейін кең таралған түрі). Стенотермды-салыстырмалы түрде тұрақты температуралық жағдайларға бейімделген және температураның қатты ауытқуына жол бермейтін өсімдіктер. Стенотермиялық өсімдіктер (банан, пальма және т.б.). Ағзалар орта факторларының белгілі бір әсер ету диапазонына бейімделуге қабілетті. Суық климаттық белдеуде мекендейтін өсімдіктердің морфологиялық бейімделуі мысал бола алады: тундрада мекендейтін ағаш өсімдіктерінің ергежейлігі (ергежейлі қайың); қатты жел үстем болатын жағалаудағы түрлер(балқарағай жатағаны, арша т. б.) таулардағы жастық формалары (акантолимон). Ылғалдылығы. Ылғалға қатысты өсімдіктер келесі экологиялық топтарға бөлінеді: ксерофиттер, мезофиттер, гигрофиттер, гидрофиттер, гидатофиттер және криофиттер. Ксерофиттер-құрғақ жерлерде мекендейтін өсімдіктер. Қолайсыз факторларды ауыстыру тәсіліне байланысты ксерофиттер мынадай топтарға бөлінеді: эуксерофиттер – ұзақ сусыздандыру және қызып кетуді жақсы көтереді. Терең орналасқан тамыр жүйесі, тығыз жиі кептірілген жапырақтары бар (бетеге); гемиксерофиттер – құрғақшылыққа төзімді, өйткені жер асты суларына жететін күшті тамыр жүйесі бар және сусыздануды көтере алмайды (түйе тікенегі); суккуленттер – сабақтардағы, жапырақтардағы су басатын паренхиманың күшті дамуы арқасында құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер; олар сусыздануды жақсы көтереді (кактустар, юкки, агава, алоэ, бозкілем, жасаң және т.б.). Мезофиттер-жеткілікті, бірақ топырақтағы судың артық мөлшері жоқ жерлерде өсетін шабындық өсімдіктері, яғни ылғалдылықтың қалыпты жағдайларында (кекіре, түймедақ). Гигрофиттер-топырақтың және ауаның жоғары ылғалдылығы жағдайында өсетін құрлықтағы өсімдіктер (айыр, вахта, батпақты қалтагүл, батпаққанат ұйпабас, қоға, күріш, қамыс, құрақ және т.б.). Гидрофиттер-топыраққа бекітілген және суға тек төменгі бөліктермен тиелген су өсімдіктері. Олардың тамырлары, механикалық және өткізгіш маталары жақсы дамыған. Гидатофиттер-тұтас немесе көп бөлігі суға батырылған, жиі болмайтын немесе әлсіз дамыған, механикалық және өткізгіш ұлпалары бар (шетен) су өсімдіктері. Криофиттер-биік таулардағы құрғақ, суық жерлерге бейімделген өсімдіктер. жүктеу/скачать 5,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|