Алюминий, алыну, қасиеттері, қолданылуы. Алюминийдің физикалық және химиялық қасиеттері. Оксидтері, гидроксидтері, амфотерлі қасиеттері

Периодтық жүйенің ІІІА топшасының р-элементтері: бор, алюминий, галлий, индий, таллий. Атомдардың сыртқы электрондық қабатшаларының құрылысы ns²p¹ (қозбаған күйінде) және ns¹p¹_xp¹_y (қозған күйде) болады.

Бор мен алюминий үшін тотығу дәрежесі +3, ал галлий мен индий көп қосылыстарында +3 тотығу дәрежесін көрсетсе, таллийге көбіне +1тотығу дәрежесі тән.

Кездесуі: Жер қыртысындағы алюминийдің массалық үлесі 8,13%. KAl(SO₄)₂×2Al(OH)₃ – алунит; Na₃AlF₆ – криолит; Mg[Al₂O₄] – шпинель; α-Al₂O₃ – корунд; Al₂O₃ – лейкосапфир – түссіз, сапфир – көгілдір, рубин – қызыл, топаз – сары. Al₂O₃∙nH₂O – боксит(қоспа Si, Fe, Ti) ~50% таза Al₂O₃. Al₂O₃ – глинозем, корунд. Жер қыртысындағы (масс. үлес,%): бор – 3∙10^-4; галлий – 1,5∙10^-3; индий – 1,0∙10^-5; таллий – 3∙10^-4.

Алынуы: Борды магнийтермиялық әдіспен және бор галогенидтерін сутегімен тотықсыздандырып (1300⁰C) алады:

B₂O₃ + 3Mg = 3MgO + 3B; 2BBr₃ + 3H₂ = 6HBr + 2B.

Алюминийді глиноземнің криолиттегі балқымасын электролиздеп алады:

Al₂O₃ – глинозем, Т_б~2000⁰С, сондықтан криолит қосып, балқу температурасын төмендетеді (960⁰С-қа дейін). Al₂O₃ → ^эл-з AlO₂^-+AlO⁺

K(-) → темірден жасалады, катодтағы процесс: 3AlO⁺+3e^-→Al+Al₂O₃ ;

A(+) → көмір(графит) 2AlO₂^- - 2e^-→Al₂O₃ + О – анодтағы процесс, бөлінген атомдық оттегі графит электродын тез бүлдіреді, себебі ол жанады.