Алюминий, алыну, қасиеттері, қолданылуы. Алюминийдің физикалық және химиялық қасиеттері. Оксидтері, гидроксидтері, амфотерлі қасиеттері

Бұл топша элементтерінің сыртқы электрондық қабаттары (n−1)d¹⁰ ns²np³ (Аs, Sb); ал 4f5d¹⁰6s²6р³ – Ві; Сондықтан толық электрондық аналогтар.

+5 тотығу дәрежесі сурьма үшін тұрақтырақ. Аs − Sb − Ві +3 тотығу дәрежесінің тұрақтылығы осы қатар бойынша артады, ал -3 тотығу дәрежесінің тұрақтылығы кемиді.

Табиғатта кездесуі және алу. Бұл элементтердің минералдары көп: жер бетінде Аs 5^.10^-4 %, Sb 4^.10^-5%; Ві 2^.10^-5%, көбінесе күкіртпен бірге кездеседі: АsS реальгар, ҒеАsS арсенопирит; Sb₂S₃ антимонит; Ві₂S висмутит; Ві₂Те₂S тетрадимит. Оларды алу үшін алдымен сульфидті қосылыстарын оксидтерге айналдырып, карботермия не металлотермиялық әдістермен тотықсыздандырады:

2АsS + 4,5О₂→ 2SО₂ + Аs₂О₅

Аs₂О₅ +5С → 2Аs + 5СО. Аса таза Аs пен Sb алу үшін оларды гидридтерге айналдырып, сосын оларды айырып алады.

АsН₃ – арсин; SbН₃ – стибин, ВіН₃ – висмутин.

АsН₃ SbН₃ ВіН₃ қатары бойынша тұрақтылығы азаяды, газдардың улылығы артады. Түсті металдар кендеріндегі кездесетін мышьяк, сурьма, висмуттың қосылыстарын тұз қышқылымен өңдеп, гидридтерін алады:

Аs₂Zn₃ + 6HCI = 2АsH₃ + 3ZnCI₂

t ⁰

2АsH₃ = 2Аs + 3H₂ – шыны түтікте «қара айна» – Аs пайда болады, осы арқылы криминалистер мышьякпен уланғандықты анықтайды.