Бағдарламасының құрылымы (Силлабус)


 Топырақтың физикалық-механикалық қасиеттері



Pdf көрінісі
бет26/79
Дата23.02.2023
өлшемі4,27 Mb.
#169955
түріБағдарламасы
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   79
Байланысты:
2 trimestr 2022-2023 umkd orman top raktanu

5. Топырақтың физикалық-механикалық қасиеттері 
Топырақтың 
физикалық-механикалық 
қасиеттеріне: 
созылғыштығы, 
байланыстылығы, қаттылығы, топырақты өңдеу кезіндегі құралдарға қарсыласуы, 
жабысқақтығы, ісінуі және көлемін кішірейтуі (усадка) жатады.
Топырақтың созылғыштығы
өз формасын сыртқы күштердің әсерінен өзінің 
сыртқы құрылымын өзгертпей формасын ауыстыру және берілген форма түрін сақтап қалу 
қасиетін айтады. Созылғыштық гранулометриялық құрамға және топырақ ылғалдылығына 
тәуелді болады. Құрғақ топырақта созылғыштық қасиет болмайды, ал суы өте көп топырақ 
аға бастап созылғыштығын жоғалтады. Топырақтың ылғалдылығына байланысты Аттерберг 
бойынша созылғыштықтың келесідей константаларын бөледі: 
Созылғыштықтың жоғарғы 
шегі
немесе ағу шегі стандартты конус өз салмағы (76 грамм) әсерінен топыраққа 10см 
тереңдікке кіре алатын топырақ ылғалының мөлшері. 
Созылғыштықтың төменгі шегі 


немесе илену шегі – топырақ үлгісін диаметрі 3мм шнур илеуге болатын топырақтың 
салмақтық ылғалы.
Жабысқақтық
– ылғал топырақтың басқа денелерге жабысуы. Жабысқақтық метал 
пластинканы топырақтан жұлып алуға кететін күштің мөлшерімен анықталады. Өлшем 
бірлігі г/см
2
.
Байланыстылығы
– топырақтың механикалық элементтерін бөлуге арналған сыртқы 
күшке қарсыласу қабілеті. Өлшем бірлігі кг/см
2
. Байланыстылық топырақтың 
гранулометриялық, минералогиялық құрамына, түйіртпектілік жағдайына, ылғалдылығына 
және гумус мөлшеріне байланысты болады. Топырақ қатты құрғаған кезде оның 
байланыстылығы 5-10 есеге артады.
Қаттылығы
– топырақтың табиғи қалпында қысылуына немесе бөлектенуіне 
қарсыласу қабілеті. Өлшемі г/см
2
. Арнайы қаттылықты өлшейтін приборлармен анықталады. 
Топырақтың қаттылығы – байланыстылық сияқты көрсеткістермен, минералогиялық, 
гранулометриялық құрам, гумус мөлшері, ылғалдылық, алмаспалы катиондардың құрамына 
тікелей тәуелді болады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   79




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет